پسوریازیس یک بیماری مزمن پوستی است که به علت اختلال در سیستم ایمنی آغاز می‌شود.
بیماری پوستی پسوریازیس
پسوریازیس نوعی بیماری خود ایمنی پوستی است که به بیماری داء الصدف هم معروف است. در بیماری پسوریازیس سلولهای پوستی تا ۱۰ برابر سریعتر از حد نرمال تکثیر یافته و سلول‌ها به سرعت در سطح پوست ساخته شوند. این فرآیند باعث می‌شود که لکه‌های قرمز بر آمده، پوشیده با پوسته‌های سفید ایجاد شود. این لکه‌ها همراه با خارش بوده و گاهی دردناک هستند و می‌توانند در هر کجایی از بدن رشد کنند، اما اکثرشان در پوست سر و مفاصلی مانند آرنج و زانو دیده می‌شوند. پسوریازیس مسری نبوده و نمی تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود. حتی تماس پوستی نیز باعث انتقال بیماری به فرد دیگر هم نمی شود.
افراد در تمام سنین می توانند به پسوریازیس مبتلا شوند، اما شکل اولیه بیماری از 16 تا 22 سالگی دیده می شود و خوردگیهایی که در اوایل بروز کلی آن رخ می دهد ،می تواند بین 50 تا 60 سالگی باشد.
سلولهای مرده و آسیب‌دیده پوست انسان دائم در حال ریزش هستند و سلولهای سالم و جدید جایگزین آنها می‌شوند ولی در این بیماری به دلیل سیگنال‌ها و دستورات اشتباهی که به سلولهای پوستی می‌رسد، سلول‌ها با سرعتی بسیار بیشتر از ریزش سلول‌ها، تولید می‌شوند. به این ترتیب پسوریازیس سبب پوسته‌پوسته شدن پوست می‌شود و ظاهری نامناسب به پوست فرد می‌دهد.
این بیماری یک بیماری ژنتیکی بوده و به هیچ عنوان مسری و واگیردار نیست. پسوریازیس یک بیماری مزمن است که در حال رفت‌و‌آمد است یعنی گاهی هست و گاهی نیست. هدف اصلی درمان این است که سرعت رشد سلولهای پوست را کاهش دهد.
بیماری پوستی پسوریازیس و انواع مختلف آن
این بیماری انواع مختلفی دارد که به دسته های زیر قرار می گیرند:
1. پسوریازیس پلاکی ( علایم این بیماری ضایعات پوستی خشک، قرمز همراه با پوسته های نقره ای است. این بیماری در اندام تناسلی و بافت نرم داخل دهان نیز دیده می شود)
2. پسوریازیس ناخن ( علایم این بیماری فرورفتگی ناخن، تغییر رنگ ناخن و رشد غیرطبیعی آن است)
3. پسوریازیس قطره ای ( علایم این بیماری ضایعات قطره ای و کوچک بر روی دست و پاها و پوست سر است. این بیماری معمولا در کودکی و نوجوانی دیده می شود و در اثر بیماری پانداس به وجود می آید)
4. پسوریازیس معکوس ( این بیماری پوست زیربغل، کشاله ران، اطراف سینه و ناحیه تناسلی را درگیر می کند)
5. پسوریازیس پوسچولر ( این بیماری معمولا در ناحیه دست پا و نوک انگشتان رخ می دهد، این بیماری می تواند باعث تب شدید و اسهال شود)
6. پسوریازیس اریترودرمیک ( این بیماری در اثر آفتاب سوختگی شدید و عفونت های بدنی رخ دهد )
7. پسوریازیس پوست سر ( در این بیماری پوست سر تحت تاثیر قرار می گیرد و شوره شدید همراه با پوسته های خشک و قرمز بر روی پوست سر به وجود می آید)
8. پسوریازیس مفصلی ( در این بیماری علاوه بر بروز علایم پوستی مفاصل به شدت درگیر می شوند و درد زیادی به بیمار متحمل می کند)
علت بروز بیماری پسوریازیس
پزشکان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث پسوریازیس می‌شود. با این حال به لطف دهه‌ها تحقیق، آنها پسوریازیس را به دو عامل کلیدی نسبت می‌دهند: ژنتیک و سیستم ایمنی.
1. سیستم ایمنی
پسوریازیس یک بیماری خودایمنی است. بیماری‌های خودایمنی، نتیجه‌ی حمله کردن بدن به خودش هستند. در مورد پسوریازیس، سلولهای سفید خون معروف به سلولهای T اشتباها به سلولهای پوست حمله می‌کنند.
در یک بدن معمولی، سلولهای سفید خون برای حمله و نابودی باکتری‌های مهاجم و مبارزه با عفونت‌ها صف‌آرایی می‌کنند. این حمله‌ی اشتباه باعث می‌شود که فرایند تولید سلول پوست، به‌شدت سرعت بگیرد. افزایش سرعت تولید سلولهای پوست باعث می‌شود که سلولهای جدید پوست به‌سرعت ایجاد شوند. آنها در سطح پوست فشرده شده و روی هم جمع می‌شوند.
این امر به تشکیل پلاک‌هایی منجر می‌شود که اغلب با پسوریازیس مرتبط هستند. حمله به سلولهای پوست به ایجاد نواحی قرمز و ملتهب روی پوست نیز منجر می‌شود.
2. ژنتیک
بعضی از افراد، ژن‌هایی را به ارث می‌برند که آنها را مستعد ابتلا به پسوریازیس می‌سازد. اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده‌تان پسوریازیس داشته باشد، احتمال ابتلای شما به این وضعیت بیشتر خواهد بود. با این حال درصد افرادی که پسوریازیس و یک زمینه‌ی ژنتیکی دارند، کم است. با توجه به بنیاد ملی پسوریازیس تقریبا ۲ تا ۳ درصد از افراد دارای ژن خانوادگی به این بیماری دچار می‌شوند.
عواملی که باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری پسوریازیس می شوند شامل موارد زیر است:
هر کسی می‌تواند در خطر ابتلا به پسوریازیس باشد، اما برخی عوامل می‌توانند خطر ابتلا به بیماری را افزایش دهند. از جمله:
سابقه خانوادگی
سابقه خانوادگی یکی از مهم‌ترین عوامل خطر است. داشتن یک والد پسوریازیس خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد و داشتن دو والد پسوریازیس خطر بیشتری را به همراه دارد.
عفونت‌های ویروسی و باکتریایی
افراد مبتلا به HIV بیشتر احتمال دارد که پسوریازیس را توسعه دهند تا افرادی که سیستم ایمنی سالمی دارند. کودکان و نوجوانان با عفونت‌های تکراری، به ویژه گلودرد، ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار بگیرند.
استرس
از آنجا که تنش می‌تواند بر سیستم ایمنی بدن تاثیر بگذارد، سطوح استرس بالا ممکن است خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش دهد.
چاقی
وزن بیش از حد خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش می‌دهد.
سیگار کشیدن
استفاده از دخانیات نه تنها خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش می‌دهد، بلکه می‌تواند شدت بیماری را هم افزایش دهد. سیگار کشیدن نیز ممکن است در ابتدای توسعه بیماری نقش داشته باشد.
علائم بیماری پسوریازیس
علائم پسوریازیس ممکن است در هر سنی شروع شود، اما معمولا در اوایل بزرگسالی ظاهر می‌شود. میانگین سن شروع بین ۱۵ تا ۳۵ سال است. برخی مطالعات تخمین می‌زنند که حدود ۷۵ درصد موارد پسوریازیس قبل از سن ۴۶ سالگی تشخیص داده می‌شوند. این بیماری مرد و زن را به طور مساوی درگیر می‌کند. داشتن سابقه خانوادگی خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش می‌دهد. با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری هیچ گونه سابقه خانوادگی ندارند. حدود ۱۵ درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس پوستی، به پسوریازیس مفصلی نیزمبتلا هستند. طیف علائم پسوریازیس متغیر بوده و ممکن است خفیف (با درگیری مناطق محدودی از پوست) و یا شدید ( پلاک‌های ضخیم و بزرگ، همراه با پوست قرمز و ملتهب که کل بدن را درگیر می‌کند) باشد.
پسوریازیس یک بیماری مزمن است که اغلب بهبود می‌یابد و دوباره عود می‌کند. هدف اصلی درمان این است که سرعت تکثیر سلولهای پوست را متوقف کنیم.
هیچ درمانی برای پسوریازیس وجود ندارد، اما شما می‌توانید علائم را کنترل کنید. تغییر شیوه زندگی، مانند استفاده از مرطوب کننده‌ها، ترک سیگار و کنترل استرس، می‌تواند کمک کننده باشد.
علائم و نشانه‌های پسوریازیس در افراد مختلف، متفاوت است. همچنین علائم آن بسته نوع پسوریازیس می‌تواند متفاوت باشد. با این حال علائم شایع پسوریازیس عبارتند از:
- پلاک‌های ملتهب، برآمده و قرمز بر روی پوست
- پلاک‌های قرمز پوستی پوشیده شده با پوسته‌های ضخیم و نقره ای
- لکه‌های پوسته پوسته‌ی کوچک (معمولا در کودکان دیده می‌شود، لکه‌های پسوریازیس می‌تواند از تکه‌های کوچک شوره سر مانند پوسته پوسته شدن تا فوران به صورت درگیری قسمت‌های عمده متفاوت باشد.)
- پوست خشک و ترک خورده که ممکن است خونریزی کند.
- خارش، سوزش یا درد در اطراف ضایعات
- ناخن‌های ضخیم و فرو رفته
- مفاصل سفت، متورم شده و دردناک
با این حال همه افراد ممکن است همه علائم فوق را تجربه نکنند و در صورتی که فرد به انواع کمتر شایع پسوریازیس مبتلا باشد ممکن است علائم کاملا متفاوتی را تجربه کند. اغلب انواع پسوریازیس به مدت چند هفته یا چند ماه به طول شعله ور شده و پس از آن برای مدتی فروکش می‌کند یا اینکه به طور کامل بهبود می‌یابد. ضایعات پسوریازیس می‌تواند هر جایی از بدن را درگیر کند اما غالبا بر روی مفاصل آرنج و زانو دیده می‌شود. با این حال نواحی دیگر مانند دست‌ها، پاها، گردن، پوست سر و صورت را نیز ممکن است درگیر کند. انواع کمترشایع پسوریازیس نیز ناخن‌ها، دهان و اطراف ناحیه تناسلی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
به علاوه بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، بیماری التهابی روده، فشار خون بالا، مشکلات کبدی، آرتریت (التهاب مفصل) در بیماران مبتلا به پسوریازیس رایج هستند.
درمان بیماری پوستی پسوریازیس
همانطور که در بالا بدان اشاره شد این بیماری با مشکلات روانی مرتبط است، به همین دلیل نمی توان درمانی قطعی برای آن ارائه کرد. بهترین کار این است با بروز اولین علایم مشکوک به این بیماری سریعا نزد پزشک بروید.
بیماری پوستی پسوریازیس سبب افزایش سرعت رشد چرخه سلولی می شود و در درمان تلاش بر این است که این سرعت کاهش پیدا کند.
البته ذکر این نکته حایز اهمیت است که انتخاب درمان به عوامل متعددی مانند سن، وضعیت جسمی بیمار، وضعیت روحی بیمار و شدت بیماری بستگی دارد.
راهکارهایی که در این مقاله برای درمان این بیماری ارائه می شوند همگی جنبه عمومی دارند و برای درمان اصولی حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
با توجه به اینکه خارش و خشکی پوست در بیماری پوستی پسوریازیس بسیار معمول است یکی از بهترین درمانها استفاده از مرطوب کننده است.
البته ذکر این نکته در اینجا حایز اهمیت است که استفاده از مرطوب کننده در شرایط حاد هیچ گونه اثر خاصی ندارد و شدت خشکی و خارش را کاهش نمی دهد.
اما اگر این بیماری در مراحل اولیه باشد استفاده از مرطوب کننده از خشکی و پوسته پوسته شدن جلوگیری به عمل می آورد و حس ناخوشایند آن را تا حد زیادی کاهش می دهد.
در موارد شدیدتر می تواند از کرم های:
- دیررانول
- تزارتون
- ترکیبات ویتامین دی (کلسپتریول، کلسیترول، تاکلسیتول)
- کورتیکواستروئید
به طور کلی موارد زیر برای درمان این بیماری مورد استفاده قرار می گیرند:
- کورتیکواستروئیدهای موضعی
- آنالوگ ویتامین دی
- آنترالین
- رتینوئیدهای موضعی
- مهار کننده های کالسینورین
- اسید سالیسیلیک
- قطران ذغال سنگ
- نور درمانی ( نور ماورابنفش مصنوعی A و B)
- درمان گوکرمن
- لیزراگزایمر
- داروی تزریقی رتینوئیدها
- متوترکسات
- سیکلوسپورین
راهکارهای دیگری هستند که به درمان و بهبود بیماری پوستی پسوریازیس کمک زیادی می کنند. حمام کردن روزانه اهمیت زیادی دارد زیرا به حذف سلولهای مرده پوست کمک زیادی می کند.
ذکر این نکته در اینجا حایز اهمیت است که نباید از شوینده های خشک و معطر برای شستشوی پوست استفاده شود. همچنین هرگز نباید آب داغ به پوست بدن که اکنون بسیار حساس است بخورد. بهتر است آب ولرم باشد.
بعد از حمام حتما پوست خود را به طور کامل مرطوب کنیدو همینطور به طور کلی محل درگیر را روزانه چندین بار مرطوب کنید. هرگز اجازه ندهید پوست خشک بماند.
از غذاهای فست فود و آماده استفاده نکنید. پیروی از رژیم غذایی سالم در این دوران اهمیت زیادی دارد.
همانطور که تا بدین جا به آن اشاره کردیم بیماری پوستی پسوریازیس با اختلالات روانی مرتبط است. حفظ آرامش و دوری از استرس در این دوران اهمیت بسیار زیادی دارد. یوگا و مدیتیشن از جمله کارهایی هستند که در این دوران باید انجام پذیرند.
دیدگاه