بیماری پوستی گال یا جَرَب | علائم، نشانه ها و درمان آن

بیماری پوستی گال یا جرب

بیماری گال یا جرب (Scabies Disease) یک بیماری پوستی مسری همراه با خارش شدید است، که این خارش، جوش های ریز قرمزرنگی را در پوست ایجاد می کند. این بیماری از هجوم یک انگل به نام انگل گال به بدن ایجاد می شود.

انگل مولد بیماری گال، بعد از ورود به بدن فرد، در پوست زندگی می کند و زیر پوست برای خود سوراخ ها و کانال های زیرزمینی را ایجاد می کند.این انگل، حشره بسیار کوچکی ست که Sarcoptes scabiei نام دارد.

انگل گال بسیار کوچک، کرم رنگ و دارای چهار جفت پا است. گال ماده از گال نر بزرگ تر است. گال ماده پس از نفوذ کردن به لایه های پایین تر پوست و ایجاد کانال، تخم می گذارد .این کرم در طول زندگی خود حدود 40 تا 50 تخم می گذارد .تخم ها بعد از 3 تا 4 روز لارو شده و بعد طی 10 تا 15 روز گال بالغ را ایجاد می کنند. از بین این 40 تا 50 تخم، کمتر از 10 تخم به گال بالغ تبدیل خواهند شد.

بیشتر علایم بیماری گال به دلیل پاسخ ایمنی بدن ما به این کرم، بزاق کرم، تخم و مدفوع کرم گال است. متوسط تعداد انگل گال در یک فرد مبتلا به این بیماری 12 تا است. در حالی که در مناطق محروم کودکان مبتلا بالغ بر صد کرم دارند.

خارش شدید و بی امان یک علامت غالب ازبیماری پوستی گال است. عامل گال می تواند در همه سنین با همه نوع درآمد و سطح اجتماعی تاثیر بگذارد. حتی افرادی که خود را بسیار تمیز نگه می دارند ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. آلودگی گال بسیار معمول و در سراسر جهان رخ می دهد. برآورد شده است که در سراسر جهان، در حدود 300 میلیون مورد وجود داشته باشد.

گال به‌ شدت مسری است و تماس مستقیم پوستی از راه‌های انتقال آن به‌شمار می‌رود. انگل‌های عامل گال نسبت به محیط خود بسیار حساس هستند. دربیشتر شرایط، انگل‌ها ۲۴ تا ۳۶ ساعت در بدن میزبان باقی می‌مانند. تماس پوستی مستقیم فرد مبتلا با فردی دیگر باعث انتقال گال می‌شود. احتمال انتقال گال تا حدی می‌تواند ازطریق دست دادن با فرد مبتلا، استفاده از ملحفه‌ی آلوده به این انگل و حتی تماس لباس با لباس فردی مبتلا ایجاد بشود. تماس جنسی هم راهی برای انتقال گال است. بسیاری از موارد انتقال گال ازطریق رابطه‌ی جنسی صورت می‌گیرد و خیلی‌ها تصور می‌کنند که گال یکی از انواع بیماری های مقاربتی است. راه‌های دیگری هم برای انتقال گال وجود دارد. برای مثال، وقتی مادری فرزندش را در آغوش می‌گیرد، احتمال سرایت گال وجود دارد. در مدرسه، تماس‌هایی که فرد با سایرین برقرار می‌کند، در سطحی نیست که موجب سرایت گال بشود.

آلوده شدن توسط انگل گال یک بیماری رایج پوستی است که در سراسر دنیا اتفاق میفتد. این بیماری پوستی می تواند هر فردی در هر سنی یا نژادی را مبتلا کند. به طور میانگین می توان گفت سالیانه حدود 300 میلیون نفر دچار این بیماری انگلی می شوند. طبق گزارشات قدمت وجود این نوع انگل انسانی به بیش از 2500 سال برگشته و تا کنون افراد بسیار زیادی به این بیماری مبتلا شده اند. متأسفانه انتقال این بیماری بیشتر در بیمارستان ها، مؤسسات و مرکزهای مراقبتی اتفاق افتاده و طبق آمارهای کشور آمریکا بیشتر مبتلایان به این بیماری افراد بی خانمان هستند.

علائم و نشانه های بیماری گال

• خارش که غالباً در ساعات انتهایی شب شدید تر می شود.

• مسیر حرکت گال به صورت برآمدگی یا تاول های کوچک نمایان می شود.

گال می تواند همه قسمت های پوست فرد را درگیر کند ولی در موارد زیر بیشتر دیده می شود:

• کف پا

• اطراف کمر

• اطراف سینه

• در زیر بغل فرد

• در قسمت داخلی آرنج ها

• در بین انگشت دست یا پا

• در قسمت داخلی مچ دست

• اطراف ناحیه تناسلی مردان

• بر روی باسن

• بر روی زانوها

بیماری گال در نوزادان بیشتر قسمت های زیر را درگیر خواهد کرد:

• کف سر

• کف دست ها

• کف پاها

معمولاً این انگل ها در اطراف خود خطوط بسیار نازک و کوچکی با ابعاد 2 تا 15 میلی متر ایجاد می کنند که به سختی می توان آن ها را دیده یا تشخیص داد. این خطوط بیشتر با رنگ ها قهوه ای، خاکستری یا قرمز نمایان می شوند. بیماران مبتلا به گال در صورت سابقه ی ابتلای قبلی به فاصله ی چند روز علائم بیماری را بروز می دهند. اما اگر فرد تاکنون دچار بیماری گال نشده باشد، ممکن است علائم با فاصله شش هفته بروز پیدا می کند. در نتیجه این بیماری یک دوره خاموش حدوداً 6 هفته ای دارد که فرد در آن مدت زمان نیز می تواند آن را به دیگران منتقل کند.

عوارض بیماری جرب

خارش شدید پوستی ناشی از بیماری گال ممکن است باعث آسیب پوستی و بروز عفونت های باکتریایی مثل زرد زخم شود. زرد زخم نوعی عفونت سطحی پوست است که در بیشتر موارد توسط باکتری استافیلوکوکی یا باکتری استرپتوکوکی به وجود می آید.

نوع شدیدتری از بیماری گال وجود دارد که به آن گال نروژی گفته می شود. این بیماری بیشتر افراد زیر را درگیر خواهد کرد:

• افرادی که دچار بیماری هایی مثل ضعف سیستم ایمنی هستند. به عنوان مثال افراد مبتلا به HIV (ایدز) یا لوسمی مزمن (سرطان خون مزمن)

• افراد به شدت بیمار مثل افراد بستری در بیمارستان و تحت مراقبت

• سالمندان نیازمند به نگهداری و مراقبت

گال کراسته یا نروژی

این نوع از بیماری گال، از نوع مرسوم آن شدیدتر بروز می‌یابد و اولین بار در کشور نروژ دیده شده است. این مشکل تقریبا همیشه در افرادی دیده می‌شود که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند. گال نروژی بیشتر در افرادی که دارای ناتوانی‌های جسمی و ذهنی هستند، دیده می‌شود. بیماران مبتلا به ایدز، لنفوم و افراد سال‌خورده و سایر افرادی که دارای ضعف در سیستم ایمنی بدن خود هستند. وقتی سیستم ایمنی بدن ضعیف باشد، فرد به تعداد زیادی انگل آلوده می‌شود. در این نوع از بیماری گال، انگل‌ها در تمام سطح بدن پخش می‌شوند. در گال کِراسته یا نوروژی، آرنج، زانو، کف دست و پا و پوست سر بیشتر تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند. شکل و شمائل فردی که دچار این نوع از گال می‌شود، مشابه کسانی خواهد شد که روی پوست خود در نواحی نام‌برده زگیل دارند.

در گال نروژی، میزان خارش کمتر از نوع عادی است، اما ناخن‌ها هم احتمالا تغییر رنگ می‌دهند و سفت می‌شوند. مشکل دیگر این نوع از گال افزایش احتمال ابتلا به سایر عفونت‌ها نظیر استافیلوکوکوس اورئوس (Staphyloco و استرپتوکوک (Streptococcus) یا زردزخم (یک بیماری پوستی حاد میکروبی) در کودکان است.

راه های درمان بیماری گال

درمان‌های خانگی یا داروهایی که بدون نسخه در داروخانه‌ها وجود دارند، کمکی به درمان بیماری گال نمی‌کنند. برای درمان باید حتما به پزشک مراجعه کنید. ضمن اینکه مصرف آنتی بیوتیک هم در این‌باره بی‌اثر است زیرا مشکل ناشی از انگل است. موارد زیر می‌تواند در روند درمان مفید واقع بشود:

استفاده از کرِم انگل‌کُش مثل پرمترین (permethrin) در شب‌ها مفید است. باید از این کرم‌ها برای نواحی زیر گردن به پایین استفاده کرد و بعد از اتمام شب، در صبحگاه، آنها را از روی پوست شست. کرم پرمترین در همه‌ی افراد، جز نوزادان زیر دو ماه، مورداستفاده قرار می‌گیرد و دوره‌ی مصرف آن معمولا ۱ هفته است. پرمترین، بی‌خطرترین درمان برای گال به‌شمار می‌رود.

کرم لیندان (lindane) هم برای درمان این بیماری مفید است. مصرف ۳۰ گرم از لوسیون ۱ درصد آن برای اعضای گردن به پایین به‌مدت ۸ ساعت مفید واقع می‌شود. مصرف این کرم روی پوست می‌تواند همراه با تشنج باشد. درنتیجه اگر پوست مرطوب یا حساس باشد (مثلا فرد بیماری پوستی داشته باشد یا پوستش خیس و همراه با جوش باشد) نباید از این کرم استفاده بشود. زنانی که در دوران بارداری یا شیردهی هستند، افراد مسن، افراد دچار زخم‌های پوستی، کودکان زیر ۲ سال و کسانی که وزن‌شان کمتر از ۱۱۰ پوند (هر پوند معادل ۴۵۳ گرم) نباید از این کرم استفاده کنند. این کرم نوعی درمان درجه‌یک نیست و تنها در صورتی تجویز می‌شود که سایر روش‌های درمان مؤثر واقع نشده باشند. موارد زیادی از بیماران هم نسبت به کرم لیندان، از خود مقاومت نشان می‌دهند.

سایر گزینه‌های درمانی برای بیماری گال

1. ایوِرمِکتین

ایوِرمِکتین که با نام تجاری استرومکتول شناخته می‌شود، برای درمان انگل مفید است. هر چند که این دارو به‌تأیید سازمان غذا و دارو نرسیده است، اما برای درمان انگل مفید واقع می‌شود. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها آمریکا، مصرف ۲۰۰ میکروگرم از این دارو را به‌ازای هر کیلو از وزن بدن توصیه می‌کند. این میزان دوز مصرفی باید تا ۲ هفته بعد هم تکرار بشود. مصرف داروهای خوراکی معمولا آسان‌تر از کرم و پماد است، اما مصرف ایورمکتین به‌شکل خوراکی بیشتر خطر مسمویت‌های جانبی دارد. ضمن اینکه عوارض جانبی آن از پرمترین بیشتر است و برتری خاصی هم نسبت به آن ندارد. ایورمکتین خوراکی تنها زمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد که سایر درمان‌های موضعی مفید نبوده‌اند یا بیمار قادر به پذیرش آنها نبوده است.

2. لوسیون کروتوماتیتون ۱۰ درصد و کرم ۱۰ درصد (کراتون)

لوسیون کروتوماتیتون ۱۰ درصد و کرم ۱۰ درصد (کراتون) نیز داروی دیگری برای درمان گال است که مصرف آن چندان مؤثر گزارش نمی‌شود و برای مصرف بزرگ‌سالان تجویز می‌شود.

3. سولفور وازلین

سولفور وازلین هم یکی از قدیمی‌ترین داروها برای گال است که در قالب پماد و کرم مورداستفاده قرار می‌گیرد. این دارو هم به‌تأیید سازمان غذا و داوری آمریکا نرسیده است. ضمنا از این دارو تنها زمانی باید استفاده بشود که سایر داروها نظیر ایورمکتین، پرمترین و لیندان برای بیمار قابل‌تحمل و پذیرش نباشند. مصرف سولفور وازلین برای زنان باردار و نوزادان منعی ندارد.

4. برخی از آنتی‌هسیتامین‌ها

برخی از آنتی‌هسیتامین‌ها مانند دیفن‌هیدرامین هم برای کاهش میزان خارش مفید هستند. گاهی‌اوقات برای کاهش و کنترل خارش‌ها در دوره‌ای کوتاه، استروئید به‌شکل خوراکی یا موضعی تجویز می‌شود.

• ملحفه‌ها و روتختی‌ها بیمار باید شسته و تمیز بشود. انگل‌ها خارج از بدن بیمار زیاد عمر نمی‌کنند، به‌همین‌خاطر نیازی به شستن تمام لباس‌ها و پاک‌سازی فرش و سایر اسباب نیست.

• ارتباطات جنسی و تماس پوستی شدید با فردی که در خانواده به گال مبتلا شده باید قطع بشود.

• به خارش افتادن بدن بعد از ابتلا به گال کمی طول می‌کشد؛ به‌همین‌خاطر چند روز طول می‌کشد تا درمان‌هایی که برای بهبود صورت می‌گیرند، اثرات خود را نشان بدهند. بعد از یکی دو هفته درمان کاملا جواب خواهد داد. درغیر‌این‌صورت شاید تشخیص پزشک درباره‌ی گال اشتباه بوده است و پای بیماری دیگری در میان است.

• تشخیص گال کمی دشوار و در برخی موارد گمراه‌کننده است، زیرا علائم پوستی آن بی‌شباهت به جوش یا گزیدگی حشرات نیست. فرد مبتلا ممکن است با خود فکر کند که دچار جوش یا گزیدگی حشرات شده است. اما با گذشت چند هفته، علائم بیشتر و شدیدتر می‌شوند و مشخص می‌شود که مشکل جدی‌تر از گزیدگی و… است.

• با خاراندن پوست احتمال رشد باکتری‌هایی نظیر استافیلوکوکوس اورئوس (Staphyloco) و استرپتوکوک (Streptococcus) که از قبل هم روی پوست وجود دارند، بیشتر می‌شود.