ﺳﻨﺪرم ﻣﺮگ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ نوزاد
اصطلاح سندرم SIDS (Sudden Infant Death Syndrome) به مرگ ناگهانی و غیر منتظره نوزاد که هیچ عامل کشنده تشخیصی برای آن پیدا نشود گفته می شود.
ﺳﻨﺪرم ﻣﺮگ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ نوزاد (SIDS) ﺑــﻪ ﻓـﻮت ﻧﺎﺑﻬﻨﮕﺎم نوزاد، ﮔﻔﺘــﻪ ﻣﯽﺷـﻮد ﮐـﻪ ﻫﯿـﭻ ﮔﻮﻧـﻪ ﻋﻼﯾـﻢ آﮔـﺎه ﮐﻨﻨـﺪه در ﮐـﻮدک وﺟــﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻪ و از ﻃﺮﻓـﯽ ﺧـﺎﻧﻮاده، ﮐــﻮدک را در ﺣﺎﻟﯽ ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ ﮐﻪ در ﺧﻮاب آرام ﻣﺮده اﺳــﺖ و ﺷـﺎﯾﺪ ﺳـﺎﻋﺘﻬﺎ از زﻣـﺎن ﻣـﺮگ او ﮔﺬﺷــﺘﻪ اﺳﺖ.
مرگ ناگهانی نوزاد زیر یک سال که علت آن بعد از بررسی کامل به وسیله کالبد شکافی و مرور بر سابقه بیماری نا مشخص باشد. این نوع مرگ تجربه بسیار تلخ و غم انگیزی برای خانواده است و غالبا چون هیچگونه علامت هشدار دهنده ای ندارد و شیرخوار تا قبل از آن ظاهرا در سلامت کامل است ضربه ای روحی بسیاری مخربی بر خانواده بجای می گذارد.
سندرم مرگ ناگهانی نوزاد در کودکان زیر یکسال مشاهده می شود. حداکثر شیوع آن در 2 تا 4 ماهگی است و در 91-88 درصد موارد در 6 ماه اول تولد، حادث می گردد.
علائم سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
تقریباً همه مرگ‌های ناشی از این سندرم بدون هیچگونه هشدار و علائم قبلی اتفاق می‌افتد. معمولا مرگ زمانی رخ می‌دهد که تصور می‌شود نوزاد در حال خواب است. سندرم مرگ ناگهانی نوزاد علائم قابل توجهی ندارد. این اتفاق برای نوزادان و کودکانی که به نظر می‌رسد سالم هستند به طور ناگهانی و غیرمنتظره اتفاق می‌افتد.
علت سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
علت سندرم مرگ ناگهانی نوزاد ناشناخته است، اما دانشمندان در حال بررسی برخی علل بالقوه هستند. در حال حاضر بسیاری از پزشکان و محققان معتقدند که این مساله به دلیل بسیاری از عوامل ایجاد می‌شود، از جمله:
- نوعی آپنه (توقف دوره‌ای تنفس هنگام خواب)
- مشکل در توانایی کودک برای بیدار شدن از خواب به هنگام اختلال در تنفس
- عدم توانایی بدن کودک در تشخیص تجمع دی اکسید کربن در خون و واکنش به موقع نسبت به آن
- ناهنجاری یا عدم تکامل مغز نوزاد و کودک در ناحیه‌ای که از مفز که وظیفه کنترل تنفس را دارد.
از زمان توصیه پزشکان برای خواباندن نوزادان به پشت و یا پهلو جهت کاهش احتمال بروز این مشکل، خوشبختانه میزان سندرم مرگ ناگهانی نوزاد به شدت کاهش یافته است. با این حال، این سندرم هنوز هم دلیل اصلی مرگ در کودکان زیر 1 سال است.
عوامل افزایش‌دهندۀ خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
گرچه سندرم مرگ ناگهانی نوزادان فقط یک علت مشخص ندارد، اما چند عامل خطر برای آن شناسایی شده که برخی از آنها شامل موارد زیر است:
- تولد زودرس: هرچه نوزاد زودتر از موعد زایمان مادر و زمان مقرر تولدش به دنیا آمده باشد، ریسک بالاتری برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد دارد.
- وزن بسیار کم هنگام تولد: هرچه وزن هنگام تولد نوزاد پایین‌تر باشد، ریسک سندرم مرگ ناگهانی نوزاد نیز بیشتر می‌شود.
- نوزادان مادران زیر ۲۰ سال: مادران زیر ۲۰ سال بیشتر از مادران بالای ۲۰ سال، احتمال داشتن نوزادی را دارند که در اثر خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد فوت شود.
- رویداد آشکار تهدیدکنندۀ زندگی: نوزادانی که دچار یک رویداد آشکار تهدیدکننده در زندگی یا ALTE شده‌اند، یعنی زمانی که تنفسشان قطع شده، بدن نوزاد سست و رنگ‌پریده یا کبود شده است و نیازمند احیای قلبی ریوی بوده‌اند، ریسک بالاتری برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد دارند.
- تولدهایی در فواصل کوتاه: خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد با هر کودکی که به دنیا می‌آورید افزایش می‌یابد. همچنین هرچه زمان کوتاه‌تری بین بارداری‌های مکرر یک مادر باشد، نوزادان او ریسک بیشتری برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد دارند. دوقلو بودن نوزادان نیز، خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را دو برابر می‌کند، حتی اگر نوزادان زودرس نباشند یا وزن خیلی کمی در هنگام تولد نداشته باشند. داشتن خواهر یا برادری که قربانی سندرم مرگ ناگهانی نوزاد شده است نیز، خطر این سندرم را چند برابر افزایش می‌دهد.
عوامل خطر در مادر: برخی از عوامل خطر مادران در دوران بارداری، عبارتند از:
- سیگاری بودن مادر
- سن کمتر از 20 سال
- سوء مصرف الکل
- استفاده از از مواد مخدر
- مراقبت ناکافی در دوران بارداری
راهکارهای کاهش خطر وقوع سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
هیچ راه تضمین‌شده‌ای برای جلوگیری از سندرم مرگ ناگهانی نوزاد وجود ندارد، اما شما با پیروی از توصیه‌هایی می‌توانید این خطر را تا حد زیادی کاهش دهید.
همچنین دنبال کردن توصیه‌های مربوط به ایمنی خواب نوزادان، انواع خطرات مربوط به خواب مثل خفگی، فشرده شدن گلو و گیر افتادن را برای کودک کاهش خواهد داد. برخی از این توصیه‌ها شامل موارد زیر است:
نوزاد خود را به پشت بخوابانید: این یکی از مهم‌ترین کارهایی است که می‌توانید برای محافظت از کودکتان انجام دهید. هنگامی که نوزادی دمر می‌خوابد احتمال بیشتری دارد که خیلی گرمش شود، مکث تنفسی داشته باشد و دوباره هوایی را تنفس کند که بیرون داده و فاقد اکسیژن است.
نوزادتان را به پهلو نخوابانید: کودکی که روی پهلو قرار دارد، به راحتی می‌تواند روی شکم بیفتد. هنگامی که کودک به اندازۀ کافی و بدون کمک شما توانایی غلت خوردن روی شکمش را پیدا کرد، دیگر نیازی نیست در مورد اینکه تمام شب را روی پشتش بماند نگران باشید، زیرا خودش می‌تواند برگردد، فقط لازم است مطمئن شوید که هیچ چیز نرمی در تختش وجود ندارد که ممکن باشد کنار صورتش قرار گیرد.
تشک و ملافۀ نوزاد را با دقت انتخاب کنید: نوزادتان را روی یک تشک سفت، صاف، بدون بالش و فقط دارای یک ملافۀ کش‌دار کاملاً چسبیده به تشک بخوابانید. اسباب‌بازی و هر چیز دیگری را نیز در اطرافش نگذارید. ایرادی ندارد که یک زیرانداز ضدآب نازک را برای محافظت در برابر نشت از پوشک، زیر ملافۀ تشک بگذارید، اما روی تشک تخت کودک، تشک دیگری نیندازید و فقط از تشک معمولی استفاده کنید. همچنین از سطوح خواب نرم مانند لحاف، روتختی، کاناپه، تخت‌های آبی مواج و صندلی کیسه‌ای پرهیز کنید.
از بالش‌ها پرهیز کنید: زیر سر نوزاد و اطرافش، چه در تخت باشد و چه هر جای دیگری، هیچ بالشی نگذارید. بگذارید تشک نوزاد صاف و خالی از تجمل باشد ولی هنگامی که خواب است یا شما در خواب هستید، خیال همه راحت باشد و حداقل بخشی از شب را راحت بخوابید.
از پتوها استفاده نکنید: اگر فکر می‌کنید کودک سردش است، لباس‌های گرم‌تری به او بپوشانید. لباس‌هایی مانند یک سرهمی پنبه‌ای به همراه یک قنداق فرنگی یا کیسۀ خواب کودک که یک لباس بدون آستین است که در پایین مانند یک کیسه بسته می‌شود.
از خواب طولانی در جایی غیر از تخت خودداری کنید: اجازه ندهید کودکتان برای مدت طولانی در صندلی ماشین، کالسکه، تاب، صندلی فنری یا آغوشی بخوابد. این مراقبت به ویژه برای نوزادان زیر چهار ماه مهم است، زیرا اگر سرشان خیلی به جلو خم شود، می‌توانند خفه شوند. اگر نوزادتان در یکی از این وسایل خوابش برد، خیلی سریع او را به تخت یا محل صافی برای خواب انتقال دهید. وقتی کودکتان در یک آغوشی معمولی یا آغوشی یک‌طرفه است، مطمئن شوید که جلوی بینی و دهان او باز است و به بدن شما یا پارچه فشرده نشده‌اند.
با نوزادتان در یک اتاق و جداگانه بخوابید: گهواره یا تخت نوزاد را برای حداقل چهار ماه در اتاق خودتان و در نزدیکی تختتان بگذارید. این کار خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را کاهش می‌دهد، زیرا به مادران اجازه دهد که سریع‌تر به تغییرات در تنفس و حرکات نوزادشان پاسخ دهند. برخی تخت‌های کودک طوری طراحی شده است که می‌تواند به شکل ایمنی به تخت والدین بچسبد، پس نوزادتان را نزدیک به خود، اما در جای مخصوص خودش بخوابانید.
همراه نوزادتان در تخت نخوابید: خواباندن نوزاد در تخت مشترک با دیگران، خطر بالاتری برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد ایجاد می‌کند، حتی در مادران غیرسیگاری یا مادران شیرده. تخت مشترک با نوزاد همچنین می‌تواند به خفگی، فشردگی گلو، یا گیر افتادن سر نوزاد منجر شود.
از گرم کردن زیاد نوزاد خودداری کنید: برای جلوگیری از گرم شدن بیش از حد نوزاد در حین خواب، به نوزاد تنها یک لایه لباس، بیشتر از لباس معمول یک بزرگسال در دمای همان محیط بپوشانید. مراقب نشانه‌های گرم شدن بیش از حد مانند تعریق و موهای مرطوب نوزاد باشید. سر و صورت نوزادتان را نیز با کلاه نپوشانید؛ به جز در مواردی که نوزاد زودرس است که او هم پس از چند روز اول تولدش دیگر نیاز حتمی به کلاه ندارد.
برای تمام مراقبت‌های بارداری به پزشک مراجعه کنید: مراقبت‌های مناسب در دوران بارداری در حفظ سلامت جنین و کاهش خطر تولد زودرس یا وزن پایین هنگام تولد مهم است و هر دو از عوامل خطر برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد است، بنابراین تمام مراقبت‌های پزشکی دوران بارداری خود را انجام دهید.
در بارداری دخانیات مصرف نکنید: تقریباً همۀ پژوهش‌ها، سیگار کشیدن در دوران بارداری را به عنوان یک عامل خطر برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد شناسایی کرده‌اند. کارشناسان تخمین می‌زنند که اگر زنان در دوران بارداری سیگار نمی‌کشیدند، یک سوم از مرگ‌های ناشی از سندرم مرگ ناگهانی نوزاد قابل پیشگیری بود.
مشروبات الکلی ننوشید: نوشیدن الکل و استفاده از مواد مخدر نیز از عوامل خطر است و همچنین می‌تواند از بسیاری جهات دیگر نیز رشدونمو کودک را به خطر بیندازند.
نوزاد خود را از دود سیگار محافظت کنید: هوای اطراف کودکتان در خانه، خودرو و در تمام محیط‌های دیگر را دور از دود سیگار نگه دارید. اگر دیگران بر سیگار کشیدن اصرار دارند، مطمئن شوید که این کار را در خارج از خانه انجام می‌دهند. پژوهشگران همچنین در حال بررسی خطر بالقوۀ دود دست سوم سیگار هستند؛ منظور از دود دست سوم سیگار، مواد شیمیایی است که در صورت سیگار کشیدن کسی، روی لباس، مبلمان، فرش‌ها و داخل خودرو باقی می‌ماند.
تمام واکسن‌های ضروری نوزاد را بزنید: شواهد نشان می‌دهد که دریافت تمام واکسن‌های کودک طبق برنامهٔ زمانی توصیه‌شده برای کودک، ممکن است خطر سندرم مرگ‌های ناگهانی را به نصف کاهش دهد.
به نوزادتان شیر خودتان را بدهید: تجزیه و تحلیل پژوهش‌ها نشان می‌دهد که در نوزادانی که برای هر مدتی با شیر مادر تغذیه شده‌اند، خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد به نصف کاهش می‌یابد. تغذیۀ انحصاری با شیر مادر برای چهار تا شش ماه، ریسک نوزاد را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
شیردهی را در محل امنی انجام دهید: به خاطر داشته باشید که برای شیر دادن، بهتر است به جای اینکه در یک صندلی یا مبل نرم بنشینید، روی تشک تختتان یا یک جای سفت‌تر بنشینید، زیرا اگر شما در حین شیردهی به خواب بروید، ریسک نوزاد برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد به دلیل نرسیدن اکسیژن در صورت بسته شدن مجرای تنفسش از راه دهان و بینی و خفگی روی این سطوح بیشتر است.
دوقلوها را در یک تخت نخوابانید: توصیه می‌شود که از خواباندن دوقلو یا چندقلوها کنار هم خودداری کنید. مطالعات نشان داده است که خوابیدن کنار کودکان دیگر، نوزاد را در معرض خطر بالاتری برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد قرار می‌دهد و در مورد چندقلوها احتمال دارد که عوامل خطر دیگری مانند تولد زودرس و وزن پایین هنگام تولد نیز وجود داشته باشد.
دیدگاه