هپاتیت B چیست؟
هپاتیت B یکی از بیماریهای واگیردار کبد است که براثر عفونت و وجود ویروس هپاتیت B ایجاد میشود.
محل زندگی و تكثیر ویروس هپاتیت B در كبد انسان است و محصولات آن پس از تولید به درون گردش خون میریزند. بدن در برابر عفونت ویروسی از خود دفاع میكند و علیه آن آنتیژنهای ویروسی، آنتی بادی یا آنتی كر (پادتن) میسازد. در بسیاری از موراد، بدن با دفاع خود عفونت را دفع كرده و فقط ردپای آن به صورت مثبت بودن آنتی بادیها (پادتنها) باقی میماند. در این شرایط علاوه بر رفع خطر، فرد در مقابل عفونت مجدد مصون میشود و به اصطلاح "خود واكسینه" شده است.
ناقلان بیماری هپاتیت B کسانی هستند كه این ویروس در خونشان به مدت بیش از 6 ماه وجود داشته باشد، حال عمومی خوبی داشته باشند و در بررسی آزمایشگاهی اختلالی در كار كبد آنان مشاهده نشود. در چنین شرایطی ویروس به صورت مسالمت آمیز در داخل بدن وجود دارد ولی آسیبی به كبد وارد نمیكند. در بعضی افراد، هپاتیت مزمن نوع B میتواند تبدیل به سیروز کبدی شود.
هپاتیت B میتواند زمینه را برای ابتلا به هپاتیت D مستعد کند. هپاتیت D تنها در افرادی که هپاتیت B دارند گسترش مییابد و میتواند علائم هپاتیت B را بدتر کند.
انواع هپاتیت B
آلودگی به هپاتیت B خود را به اشکال بالینی حاد و مزمن (فعال و غیر فعال) نشان می دهد.
هپاتیت حاد به مواردی اطلاق می شود که آلودگی با ویروس از شروع تا بهبودی کمتر از 6 ماه طول بکشد و در این مدت آسیب وارده، کاملا برطرف شده و ویروس از خون پاک شود . در این صورت ساختمان و عملکرد کبد طبیعی باقی می ماند و معمولا بیمار احتیاج به درمان ندارد مگر در موارد خاصی که پزشک تشخیص بدهد.
هپاتیت مزمن زمانی است که ویروس بیش از 6 ماه در بدن باقی بماند و سیستم ایمنی بدن نتواند ویروس را از بین ببرد. هپاتیت مزمن به دو صورت فعال و غیرفعال ظاهر می شود. در حالت فعال، تستهای کبد، غیرطبیعی و نشان دهنده روند تخریب و التهاب کبد است؛ شمارش ویروس در خون بالا و حاکی از فعال بودن ویروس در بدن است و حتی احتمال بروز علائم بالینی نیز وجود دارد. در این صورت بیمار نیاز به پیگیری و درمان دارد.
هپاتیت مزمن غیرفعال در این حالت ویروس هپاتیت بیش از 6 ماه در بدن باقی می ماند اما ویروس در بدن به صورت غیرطبیعی فعال زندگی می کند و به سلول های کبدی آسیبی نمی رساند. این بیماران کاملا سالم به نظر می رسند و هیچ گونه علامتی ندارند و تستهای کبدی و سایر آزمایشات آنها طبیعی است . در اغلب موارد این نوع هپاتیت در نوزادانی که از مادران آلوده به دنیا می آیند ایجاد و گاهی هم به دنبال هپاتیت حاد دیده می شود.
علایم هپاتیت B
علایم حاد بیماری بصورت علایم سرما خوردگی و درد بدن و خستگی است، اما سایر علایم بیماری شامل کم اشتهایی، حالت تهوع، خستگی و بیحالی شدید، تب، ضعف و سوزش عضلات، زرد شدن رنگ پوست و سفیدی چشمها، تیره شدن رنگ ادرار، خاکستری یا روشن شدن رنگ مدفوع، درد در ناحیه شکم و اطراف ناف است. گاه هیچ علامت واضحی وجود ندارد و بیماری به آهستگی مزمن میشود
راههای انتقال ویروس هپاتیت B
جالب است بدانید که تنها مخزن این بیماری بدن انسان است و انتقال آن از افراد آلوده به افراد سالم صورت میگیرد. راههای انتقال عفونت عبارتند از:
- از طریق انتقال از مادران آلوده به نوزادان (عفونت نه از طریق بند نافی، بلكه از طریق بدن مادر در هنگام زایمان و در جریان تماس نزدیك بعد از آن منتقل میشود.)
- رابطه جنسی با فرد ناقل
- از طریق خون و فراوردههای خونی آلوده (این خطر برای جراحان و دندان پزشكان دوچندان است.)
- استفاده از وسایل غیر استریل در دندانپزشكی، سوراخ كردن غیربهداشتی گوش، خالكوبی و حجامت
- حشراتی مانند پشه یا ساسهای رختخواب كه خون میمكند.
لازم به ذکر است که خوشبختانه تماسهای عادی و روزمره نظیر دست دادن، در یك اتاق كار كردن، معاشرت با دوستان و همكلاسیها و افراد آلودهی فامیل، خطر انتقال بیماری را به دنبال ندارد و جای نگرانی نیست. فقط رعایت نكات بهداشتی كافی است.
تصورات غلط درباره روشهای انتقال هپاتیت B
- استفاده مشترک از ظروف غذا یا لیوان آب
- عطسه یا سرفه
- بوسیدن و در آغوش گرفتن
- تماسهای معمولی مثل دست دادن و تماس در محیط کار
- شیر دادن درصورتی که سینه مادر زخم خراشی نداشته باشد
روش های تشخیص هپاتیت B
بیوپسی کبد: در طی بیوپسی کبد، یک بافت کوچک از کبد برای بررسی بیشتر میکروسکوپی برداشته می شود . این بیوپسی برای تشخیص هپاتیت B ضروری نیست و از آن برای بررسی میزان آسیب کبدی و پیشرفت بیماری در موارد عفونت مزمن استفاده می شود و مشخص می کند که آیا درمان نیاز است و همچنین می تواند ابتلا به سیروز یا سرطان کبد را نشان دهد
فیبرواسکن: امروز دستگاه فیبرواسکن در بیشتر موارد می تواند جایگزین بیوپسی شود و میزان تخریب و التهاب کبدی را نشان دهد مزیت این روش نسبت به بیوپسی آسان بودن انجام آن است و دقت بیشتری دارد و بدون درد و خونریزی است.
پیشگیری از هپاتیت B
پیشگیری از هپاتیت B با واکسن
پیشگیری از این بیماری با واکسن امکانپذیر است. این واکسن در سه مرحله تزریق می شود و حتی در دوران بارداری و شیردهی نیز واکسن این بیماری قابل تزریق است. واکسن به مدت 15 سال بدون نیاز به آزمایش قادر به ایجاد ایمنی خواهد بود.
چه کسانی باید واکسن هپاتیت B دریافت کنند؟
- نوزادان: تمام نوزادان دارای وزن بالای 2 هزار گرم، اولین دوز واکسن را بعد از تولد و قبل از ترخیص از بیمارستان دریافت می کنند. زمان تزریق مرحله دوم واکسن یک ماه بعد از تزریق اول است. سومین دوز واکسن در شش ماهگی تزریق می شود.
در مورد نوزادانی که نارس به دنیا می آیند اگر مادرشان مبتلا نباشد، باید تا یک ماهگی صبر کرد.
- بزرگسالان: بزرگسالانی که ریسک بالایی برای عفونت هپاتیت B دارند شامل:
- افراد دارای همسر آلوده یا عضو خانواده آلوده
- افراد مبتلا به اعتیاد تزریقی
- افرادی که بیش از یک شریک جنسی دارند
- کارکنان مراکز بهداشتی و درمانی و مراکز اورژانس و سرویسهای اورژانس مثل آتش نشانها
- کسانی که بیماری مزمن کبدی یا کلیوی دارند
- افراد مبتلا به ایدز
- افراد دارای اختلالات انعقادی خون مثل بیماران هموفیلی که فاکتورهای انعقادی دریافت می کنند
- افرادی که در زندانها و مراکز نگهداری از افراد ناتوان و عقب مانده کار می کنند
نکته مهم: این واکسن کاملا بی خطر بوده و هر کس می تواند به مراکز بهداشتی مراجعه و درخواست تزریق واکسن کند
راههای درمان هپاتیت B
واکسیناسیون هپاتیت B و ایمن گلوبولین، یکی از راه های درمان این بیماری است به شرطی که از ابتلا به آن تنها 24 ساعت گذشته باشد. تزریق این واکسن به تامین آنتی بادی های مورد نیاز برای مبارزه با این یروس کمک می کند.
درمان هپاتیت B حاد
هپاتیت ب حاد به درمان نیاز ندارد. زیرا معمولاً بدن در برابر عفونت حاد هپاتیت مقاومت نشان می دهد. با این حال، استراحت و هیدراتاسیون ( تامین کافی آب بدن) به بهبودی کمک می کند.
درمان هپاتیت B مزمن
درمان هپاتیت B مزمن با داروهای ضد ویروسی انجام می شود. این داروها به مبارزه با ویروس کمک می کنند. آنها همچنین می توانند خطر عوارض کبدی در آینده را کاهش دهند. اگر هپاتیت B آسیب جدی به کبد وارد کند، ممکن است به پیوند کبد نیاز داشته باشید.
دیدگاه