بلفاریت یا التهاب چشم چیست؟
لفاریتیس یا بلفاریت واژه ای است که اشاره به التهاب پلک چشم دارد.
بلفاریتیس اصطلاح پزشکی برای اشاره به التهابات پلک و آماس آن است. واژه بلفاریت از کلمه بلفاروس یونانی مشتق شده و به معنی «پلک چشم» است. پسوند ایتیس نیز واژه ای یونانی است که در انگلیسی به معنای التهاب است. التهاب فرآیندی است که در آن گلبول های سفید خون و مواد شیمیایی موجود در بدن در برابر اشیاء خارجی، آسیب یا عفونت واکنش نشان داده و فعال می شوند. علائم این التهاب خودش را با ورم کردن چشم ها، قرمزی، درد، گرم شدن و تغییر در عملکرد چشم نشان می دهد.
در نتیجه بلفاریت نوعی التهاب چشمی است که پلک چشم را درگیر کرده و باعث قرمزی، التهاب و خارش پلک چشم ها شده و پوسته هایی شبیه شوره سر در کنار مژه ها ایجاد می کند.
این بیماری یکی از اختلالات شایع چشمی است که بروز آن به عوامل متعددی بستگی دارد. این مشکل چشمی ممکن است برای هر کسی در هر سنی به وجود آمده و برای فرد احساس ناراحتی ایجاد کند.
بیماری بلفاریت مسری نبوده و عوارض آن نیز دائمی نیست.
بلفاریت به دید فرد آسیبی نزده و به مرور زمان بهبود می یابد. البته مدیریت مشکلات پوستی ممکن است کار دشواری بوده و مجدداً عود کند. نام دیگر بیماری بلفاریت، گرانول پلک چشم است. عارضه بلفاریت مشکلی است که معمولاً هر دو چشم بیمار را به طور همزمان درگیر می کند.
انواع بلفاریت
چشم پزشک بر اساس ظاهر لبههای پلک به تعیین نوع بلفاریت خواهد پرداخت. انواع مختلف بلفاریت و علائم و نشانههای آن به شرح زیر میباشند:
- در بلفاریت استافیلوکوکوس معمولا بیمار دچار چسبندگی خفیف پلک، کلفت شدن لبههای پلک و ریزش مژهها و انحراف آنها خواهد شد.
- در بلفاریت سبورئیک بیمار فلسهای چسبناک یا کبره بستن در اطراف ساقه مژهها و قرمزی خفیف پلک را تجربه میکند.
- در بلفاریت اولسراتیو بیماری شاهد کبرههای سفت و سخت در اطراف پلک خود خواهد بود که برداشتن آنها باعث میشود تعدادی زخم تشکیل شود که به راحتی خونریزی میکنند و از آنها ترشح خارج میشود. این بیماران همچنین شاهد ریزش مژههای خود، بد شکلی لبههای جلویی پلک و ریزش شدید اشک خواهند بود. در موارد شدید نیز قرنیه دچار التهاب خواهد شد.
- بلفاریت غدد چربی اختلالی است که باعث مسدود شدن غدد چربی پلک، کاهش کیفیت اشک و قرمزی لبههای پلک میشود.
علل بلفاریت یا التهاب چشم
علت دقیق این امر روشن نیست. ممکن است با یک یا چند فاکتور مرتبط باشد, از جمله:
- درماتیت سبورئیک - شوره سر و ابرو ها
- عفونت باکتریایی
- اختلال در غده های چربی در پلک ها
- روزاسه - مشکل پوستی با قرمزی صورت
- آلرژی شامل واکنش های آلرژیکی به داروهای چشم, محلول های لنز تماسی و یا آرایش چشم
- کنه های زیان آور یا شپش
علایم بلفاریت
علایم و نشانههای بلفاریت شامل موارد زیر است:
- نمناک شدن چشم
- سرخی چشم
- حالت شنریزهدار شدن، سوزش یا حس تیر کشیدن چشم
- ایجاد حالت روغنی در پلک چشم
- خارش پلک چشم
- ورم و سرخی پلک چشم
- لایه برداشتن پوست اطراف چشم
- کبره بستن پلک چشم در هنگام بیدار شدن از خواب
- چسبناک شدن پلک چشم
- تکرر پلک زدن چشم
- حساسیت نسبت به نور
- رشد غیر نرمال مژه ها (مژه های روییده در حالات کج و مُعوج)
- از دست دادن مژه
عوارض بلفاریت چشم یا التهاب چشم
در صورت ابتلا به بلفاریت، ممکن است که عوارض زیر را تجربه کنید:
- مشکلات مژه: بلفاریت میتواند باعث افتادگی، رشد نادرست و از بین رفتن رنگ مژهها شود.
- مشکلات پوستی پلک: در صورت ابتلای طولانیمدت به بلفاریت، ممکن است روی پلکها زخم شود یا اینکه لبههای پلک به سمت داخل یا خارج برگردند.
- خشکی چشم یا اشک بیش از حد: ترشحات غیرطبیعی چربی و سایر مواد مانند فلس یا پوستهها به همراه شورهی پلکها میتواند در لایهی اشکی جمع شود که از محلول آب، چربی و مخاطی تشکیل شده است.
- لایهی اشکی غیرطبیعی مانع مرطوب نگه داشتن پلکها میشود: این مشکل میتواند چشم را تحریک کرده و باعث بروز علائم خشکی چشم یا ترشح اشک بیش از حد شود.
- گلمژه: عفونتی است که در نزدیکی پایهی مژهها به وجود میآید. نتیجه آن هم ایجاد تودهای دردناک در لبهی پلک است. گلمژه معمولا بیشتر روی سطح پلک دیده میشود.
- برآمدگی پلک: این مشکل در زمان انسداد یكی از غدد كوچك لبهی پلک و پشت مژهها به وجود میآید. این انسداد باعث التهاب غده شده و باعث تورم و قرمزی پلک میشود. برآمدگی پلک میتواند کاملا برطرف شود یا اینکه به برآمدگی سفت و تودهای متورم تبدیل شود.
- چشم صورتی مزمن: بلفاریت میتواند منجر به دورههای مکرر چشم صورتی یا ورم ملتحمه شود.
- خراشیدگی یا زخم قرنیه: سوزش مداوم ناشی از پلکهای ملتهب و یا رشد نادرست مژهها (که گاهی در جهت داخلی به سمت کره چشم میرویند) میتواند موجب درد قرنیهی چشم شود. عدم ترشح کافی اشک هم میتواند به بروز «عفونت قرنیه» منجر شود.
روش تشخیص بلفاریت و التهاب چشم
آزمایشها و روشهای تشخیص بلفاریت عبارتند از:
- معاینه چشم: چشم پزشک ممکن است با استفاده از یک دستگاه مخصوص بزرگنمایی، پلک و چشمها را معاینه کند.
- نمونهگیری با سواب: در موارد خاص، پزشک ممکن است از سواب برای نمونهبرداری از مواد چرب یا پوستهای که روی پلک تجمع پیدا کردهاند استفاده کند. پزشک سپس از این نمونهها برای شناسایی باکتریها، قارچها یا عوامل آلرژیزا استفاده میکند.
روشهای درمان بلفاریت یا التهاب چشم
در اکثر موارد بلفاریت ممکن است که تنها اقدامات خود مراقبتی، مانند شستشوی مرتب چشم و استفاده از کمپرس گرم لازم باشد. با این حال، اگر این موارد نتوانست به برطرف شدن علائم بلفاریت کمک کند، پزشک ممکن است که از سایر روشهای درمانی استفاده کند:
تجویز داروهایی برای رفع عفونت: آنتیبیوتیکها میتوانند به تسکین علائم و رفع عفونتهای ناشی از باکتری پلک کمک کنند. داروهای آنتیبیوتیک در اشکال مختلفی از جمله قطره چشم، کِرِم و پماد تجویز میشوند. اگر این آنتیبیوتیکها اثر نداشتند، پزشک ممکن است که آنتیبیوتیکهای خوراکی را برای بیمار تجویز کند.
- داروهایی برای درمان التهاب: برای افرادی که به سایر روشهای درمانی جواب ندادهاند، قطرههای چشم استروئید (کورتونی) یا پمادها تجویز میشود. همچنین ممکن است که پزشک همزمان آنتیبیوتیکها و داروهای ضد التهاب تجویز کند.
- داروهای سرکوبکننده ایمنی: سیکلوسپورین موضعی موجب برطرف شدن برخی علائم و نشانههای بلفاریت میشود.
- درمان بیماریهای زمینهای: بلفاریت ناشی از درماتیت سبورهای، آکنه روزاسه یا سایر بیماریها با درمان این بیماریهای زمینهای برطرف میشود.
سایر گزینههای درمانی مانند استفاده از پالس شدید نور، ممکن است که موجب از بین رفتن غدد شوند. باید توجه داشت که بلفاریت به ندرت کاملا برطرف میشود. حتی در صورتی که درمان کاملا موفقیتآمیز باشد، این بیماری مزمن است و نیاز به مراقبتهای روزانه با اسکراب پلک دارد. در همین حال، اگر بیمار به روشهای درمانی جواب نداد، مژههایش کاملا از بین رفتند یا بلفاریت تنها روی یک چشم تاثیر گذاشت، ممکن است که نشانهی «سرطان پلک» باشد.
سبک زندگی و درمانهای خانگی برای بلفاریت چشم
برای اکثر موارد بلفاریت، فرد میتواند تنها به خود مراقبتی بسنده کند.
چشمان خود را روزانه تمیز کنید
چنانچه مبتلا به بلفاریت هستید، روزانه دو تا چهار بار در صورت داشتن علائم و یک یا دو بار در روز بعد از برطرف شدن علايم، این مراقبتها را انجام دهید:
- یک کمپرس گرم را برای چند دقیقه روی چشم بسته مالش دهید تا رسوبات فلس روی پلکها شل شود.
- با یک دستمال تمیز یا انگشت، پلکها را به آرامی ماساژ دهید.
- از یک دستمال تمیز یا قطره چکانی که با آب گرم مرطوب شده و چند قطره شامپو بچه یا محلول پاککننده چشم به آن اضافه شده، برای از پاک کردن مواد چرب و فلسهای روی مژهها استفاده کنید. سعی کنید برای هر چشم از یک پارچهی جداگانه استفاده کنید.
- در برخی مواقع، بهتر است که در تمیز کردن لبهی پلکها و پایهی مژهها دقت بیشتری داشته باشید. برای این کار، پلکهای خود را به آرامی باز کرده، و از پارچهای تمیز برای مالش پایهی مژهها استفاده کنید. با این کار، مانع از آسیب قرنیه میشوید.
- در مورد از استفاده از پمادهای موضعی آنتیبیوتیک بعد از تمیز کردن پلکها، بهتر است که از پزشک معالج خود سوال کنید.
- پلکهای خود را با آب گرم بشویید و به آرامی با یک حوله تمیز خشک کنید.
روانسازی چشم
میتوانید از اشک مصنوعی که بهصورت بدون نسخه قابل تهیه است، برای برطرف کردن خشکی چشم استفاده کنید.
جلوگیری از شوره سر و کنه
اگر دچار شورهی سر هستید ، بهتر است که با مشورت پزشک معالج خود از یک شامپوی مناسب ضدشوره استفاده کنید. استفاده از شامپو ضد شوره میتواند علائم و نشانههای بلفاریت را برطرف کند.
همچنین استفاده روزانه از شامپوی روغن درخت چای بر روی پلکها میتواند به برطرف شدن مشکل کمک کند. هفتهای یکبار پلکهای خود را به آرامی با شامپوی روغن درخت چای ۵۰ درصدی شستشو دهید. چنانچه این علائم پس از ۶ هفته برطرف نشدند، به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت تحریک پوست یا چشم بر اثر مصرف شامپوی روغن درخت چای بهتر است دیگر از آن استفاده نکنید.
درمانهای جایگزین
هنوز درمان جایگزینی برای برطرف کردن علائم بلفاریت در دسترس قرار نگرفته است. با این حال، رژیم غذایی سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ و یا مکملهای حاوی اسیدهای چرب امگا ۳، میتواند به برطرف شدن علائم بلفاریت مرتبط به آکنه روزاسه کمک کند. اسیدهای چرب امگا ۳ در برخی مواد غذایی مانند ماهی آزاد (سالمون)، ماهی تن، ساردین، ماهی قزلآلا، دانهی کتان و گردو وجود دارد.
دیدگاه