تعریف عفونت
فرهنگ عمید در تعریف لغوی عفونت را فاسد شدن یا برگشتن طعم چیزی بیان می کند اما برای تشریح ابعاد تخصصی تر به ذکر برخی تعاریف تخصصی می پردازیم.
1ـ حضور ارگانیزم های بیماری زائی که قادرند اختلال در علائم حیاتی (درجه حرارت و تغییر تعداد گلبولهای خون) و حالت تعادل و توازن طبیعی بدن ایجاد نماید.
2ـ جایگزینی عوامل بیماری زا شامل انواع باکتری، ویروس، قارچ و انگل ها در قسمتهای مختلف بدن میزبان را عفونت گویند.
پس در جمع بندی می توان نتیجه گرفت عفونت هنگامی رخ می دهد که ارگانیسم دیگری وارد بدن شما شده و منجر به بیماری شود.
ارگانیسم هایی که باعث عفونت می شوند بسیار متنوع هستند و می توانند مواردی مانند ویروس، باکتری، قارچ و انگل را در برگیرند.
تماس مستقیم با فرد مبتلا به عفونت از طریق غذای آلوده یا آب و حتی از طریق نیش حشرات شما را در معرض عفونت قرار می دهد.
این ارگانیسم های میکروسکوپی عفونی به عنوان پاتوژن شناخته می شوند و می توانند به سرعت تکثیر پیدا کنند. نمونه هایی از پاتوژن ها که ممکن است منجر به انواع عفونت ها شوند، عبارتند از:
1- قارچ
2- باکتری ها
3- ویروس ها
آن ها می توانند به چندین روش مختلف انتشار پیدا کنند، از جمله از طریق:
- - تماس پوستی
- - تماس با مدفوع
- - انتقال مایعات بدن
- - مصرف مواد غذایی یا آب آلوده
- - استنشاق ذرات یا قطرات موجود درهوا
- - دست زدن به یک شی که شخص حامل بیماری زا آن را لمس کرده
ذکر این نکته ضروریست که اگر عامل مهاجم بتواند بطور زنده و فعال در خارج از سیستم ایمنی بدن فرد باقی بماند حالت حاد بیماری بروز کرده اما در صورتیکه وارد این سیستم شده و برای مقاومت در برابر انهدام خود نقطه ای از بدن میزبان را برای تجمع انتخاب کند. حالت مزمن بیماری مشاهده خواهد شد.
پس حاصل آنکه در ابتلا به یک عفونت علاوه بر قابلیت پذیرش بیماری در انسان و کاهش مقاومت عمومی بدن لزوماً قدرت بیماری زایی میکروب مهاجم نیز باید در حد کافی باشد. تا بتواند زمینه مساعدی در بدن برای ابتلاء به بیماری ها را فراهم نماید.
بدن ما برای دفاع در برابر میکروارگانیسم ها به عنوان عوامل ایجاد کننده عفونت (عوامل عفونی مهم عبارتند از ویروس ها، باکتریها، قارچ ها و انگل ها) مجهز به مکانیسم های دفاعی و موانع بازدارنده مهمی بشرح زیر می باشد.
1ـ پوست اولین سد دفاعی بدن است که دارای PH ویژه و اسید های چرب و لیزوریم ها می باشد.
2ـ سطوح مخاطی: معده با تغییرات PH و دستگاه فوقانی تنفس با حرکات مداوم مژکها و ترکیب ویژه ترشحات بزاق و مجاری مختلف بدن عمل می کند.
3ـ سیستم ایمنی: عمل کردهای اختصاصی و غیر اختصاصی سیستم دفاعی در خارج از بدن نقش خود را ایفا می کند عوامل عدیده و گوناگون قادر به تضعیف و یا انهدام این مکانیسم ها وعبور از موانع بازدارنده طبیعی بدن هستند که اختلال در عمل کرد هر یک از سطوح فوق منجر به بروز بیماریهای خاصی خواهد شد.
راه های ایجاد عفونت در بدن
تمامی عوامل فرصت طلب و بیماری زا برای ایجاد بیماری در فرد یکی از راه های زیر را برای ورود به بدن ما را انتخاب می کنند:
الف) تماس مستقیم: از طریق ترشحات بدن مثل ادرار، خلط، چرک و ترشحات زخم های باز.
ب) تماس غیر مستقیم: تماس با وسایل و ابزارها مانند ظروف، ملحفه، تجهیزات و ابزارهای طبی مشترک.
ج) سرایت از حاملین و ناقلین: شامل انسان، حشرات و برخی عوامل بیماریزای محیطی (گرد و غبار/ آب و هوا) که قادرند براحتی عفونت ها را از فردی به فرد دیگر منتقل نمایند.
انواع عفونت
نحوه انتشار عفونت و اثرات آن بر روی بدن انسان بستگی به نوع پاتوژن دارد. سیستم ایمنی بدن سدی مؤثر در برابر عوامل عفونی است. با این حال، عوامل بیماری زا ممکن است گاهی اوقات توانایی سیستم ایمنی بدن را برای مقابله با آن ها تحت الشعاع قرار دهند و منجر به بروز عفونت شوند.
برخی از عوامل بیماری زا اثر کمی دارند و برخی دیگر سموم یا مواد التهابی تولید می کنند که باعث پاسخ منفی بدن می شوند. این تغییر بدان معنی است که برخی از عفونت ها خفیف و به سختی قابل تشخیص هستند، در حالی که برخی دیگر می توانند شدید و جدی باشند.
برخی از عوامل بیماری زا در برابر درمان مقاوم هستند. باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و انگل ها انواع مختلفی از عوامل بیماری زا هستند. آن ها از نظر اندازه، شکل، نوع، محتوای ژنتیکی و نحوه تاثیرگذاری بر روی بدن، متنوع و متفاوت هستند.
درمان عفونت به علت آن بستگی دارد. اما انواع عفونت ها، راه های پیشگیری زیادی دارند که رایج ترین و کشنده ترین انواع عفونت عبارتند از: باکتریایی، ویروسی، قارچی و پریون.
عفونت های ویروسی
عفونت های ویروسی بر اثر آلودگی با ویروس رخ می دهند. میلیون ها ویروس مختلف ممکن است وجود داشته باشند، اما محققان تاکنون فقط حدود 5000 نوع آن ها را شناسایی کرده اند. ویروس ها حاوی یک قطعه از کد ژنتیکی هستند و یک لایه پروتئین و مولکول های چربی از آن ها محافظت می کند. ویروس ها به میزبان حمله کرده و به سلول بدن میزبان وصل می شوند. با ورود به سلول، مواد ژنتیکی خود را آزاد می کنند. این ماده سلول را مجبور به تکثیر ویروس کرده و ویروس تکثیر می شود. با این وجود همه ویروس ها سلول میزبان خود را از بین نمی برند. برخی از آن ها عملکرد سلول را تغییر می دهند.
برخی ویروس ها، مانند ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) و ویروس اپستین بار (EBV)، با مجبور کردن سلول ها به تکثیر بیش از حد می توانند به سرطان منجر شوند. یک ویروس همچنین می تواند گروه های سنی خاصی، مانند شیرخواران یا کودکان خردسال را هدف قرار دهد. ویروس ها ممکن است قبل از تکثیر مجدد برای یک دوره زمانی خاص غیرفعال باقی بمانند که در این شرایط به نظر می رسد فرد مبتلا به ویروس به طور کامل بهبود یافته، اما با فعال شدن مجدد ویروس ممکن است فرد دوباره بیمار شود.
عفونت های ویروسی، عبارتند از:
- - گاستروانتریت، که نورو ویروس آن را ایجاد می کند.
- - زگیل ها و عفونت های پوستی، که از HPV و HSV ناشی می شوند.
- - سرماخوردگی، که عمدتا به دلیل ویروس، کرونا ویروس و آدنو ویروس اتفاق میفتد.
- - COVID-19، یک بیماری تنفسی است که پس از یک عفونت کروناویروس جدید ایجاد می شود.
- - آنسفالیت و مننژیت، ناشی از انتروویروس ها و ویروس تبخال ویروس (HSV) و همچنین ویروس ویروس نیل
سایر شرایط ویروسی شامل موارد زیر است:
- - ابولا
- - تب دنگ
- - هپاتیت C
- - فلج اطفال
- - اچ آی وی
- - ویروس زیکا
- - سندرم تنفسی خاورمیانه (MERS-CoV)
- - آنفلوانزا از جمله آنفولانزای خوکی H1N1
داروهای ضد ویروسی می توانند به تسکین علائم برخی ویروس ها کمک کنند. آن ها می توانند از تولید مثل ویروس جلوگیری و یا سیستم ایمنی میزبان را تقویت کرده و اثرات ویروس را خنثی کنند. آنتی بیوتیک ها در برابر ویروس ها مؤثر نیستند و جلوی ویروس را نمی گیرند و استفاده از آن ها خطر مقاومت آنتی بیوتیکی را افزایش می دهد.
عفونت های باکتریایی
باکتری ها میکروارگانیسم های تک سلولی هستند که به آن ها پروکاریوت هم گفته می شود. کارشناسان تخمین می زنند که حداقل 1 بیلیون باکتری بر روی زمین وجود دارد و آن ها بخش اعظم زیست توده زمین را تشکیل می دهند.
باکتری های بر اساس شکل ظاهری خود به سه دسته زیر طبقه بندی می شوند:
- - میله ای یا باسیل
- - کروی یا کوکسی ها
- - مارپیچ یا باکتری های کویل
باکتری ها توانایی این را دارند که تقریباً در همه انواع محیطی زندگی از گرمای شدید تا سرمای بیش از حد زندگی کنند. تریلیون نوع باکتری های مختلفی وجود دارند، و تعداد معدودی از آن ها در انسان باعث بیماری می شوند. این در حالی است که برخی از آن ها بدون کوچکترین آسیبی در داخل بدن انسان مانند روده یا مجاری تنفسی زندگی می کنند. بعضی از باکتری های “خوب” به باکتری های “بد” حمله می کنند و از ابتلا فرد به بیماری جلوگیری می کنند. با این وجود برخی از بیماری های ناشی از عفونت های باکتریایی می توانند کشندهو خطرناک باشند.
برخی از عفونت های کشنده باکتریایی، عبارتند از:
- - وبا
- - حصبه
- - دیفتری
- - طاعون
- - بیماری سل
برخی از نمونه های دیگر عفونت های باکتریایی شامل موارد زیر است:
- - گاستریت
- - سینوزیت
- - ذات الریه
- - بیماری سل
- - اوتیت مدیا
- - عفونت چشم
- - مننژیت باکتریایی
- - مسمومیت غذایی
- - عفونت های پوستی
- - عفونت ادراری (UTI)
- - عفونت های مقاربتی (STI)
- - عفونت دستگاه تنفسی فوقانی
پزشک می تواند عفونت های باکتریایی را با آنتی بیوتیک درمان کند. با این حال، برخی از انواع آن ها نسبت به درمان مقاومت می کنند.
عفونت های قارچی
قارچ اغلب یک انگل چند سلولی است که با استفاده از آنزیم می تواند مواد آلی را تجزیه و جذب کند. با این حال، برخی از انواع قارچ ها مانند مخمرها، تک سلولی هستند. بسیاری از عفونت های قارچی در لایه های بالایی پوست ایجاد می شوند و برخی به لایه های عمیق تر نیز نفوذ می کنند. مخمرهای استنشاق شده گاهی اوقات می توانند منجر به عفونت های قارچی مانند ذات الریه یا عفونت در بدن شوند که در این صورت به عنوان عفونت سیستمیک شناخته می شوند.
افرادی با شرایط زیر در معرض خطر ابتلا بیشتری نسبت به عفونت قارچی قرار دارند:
- - مبتلایان به سیستم ایمنی بدن ضعیف
- - مصرف کنندگان آنتی بیوتیک در طولانی مدت
- - مصرف کنندگان داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن
نمونه هایی ازعفونت های قارچی عبارتند از:
- - درماتوفیتوز
- - کاندیدیازیس
- - پای ورزشکار
- - هیستوپلاسموز
- - برخی عفونت های چشمی
- - تب دره یا کوکسیدیوئیدومایکوزیس
بثورات پوستی می توانند نشان دهنده عفونت های قارچی پوست باشند.
بیماری پریون
پریون پروتئینی است که هیچ ماده ژنتیکی ندارد و معمولاً بی ضرر است. دانشمندان پریون ها را به عنوان میکروارگانیسم های زنده طبقه بندی نمی کنند. اما اگر پریون به شکل غیرطبیعی وارد بدن شود، می تواند به یک عامل بیماری زا تبدیل و منجر به بروز عفونت گردد. Prions می تواند بر روی ساختار مغز یا سایر قسمت های سیستم عصبی تأثیر بگذارد. آن ها میزبان را تکثیر یا تغذیه نمی کنند. در عوض، آن ها باعث ایجاد رفتارغیرطبیعی در سلول ها و پروتئین های بدن می شوند. پریون ها باعث بیماری های دژنراسیون مغز می شوند که نادر اما به سرعت در حال پیشرفت و کشنده هستند. آن ها شامل انسفالوپاتی اسفنجی گاو (BSE) هستند که معمولاً افراد از آن به عنوان بیماری گاو دیوانه یاد می کنند. محققان همچنین مواردی از بیماری آلزایمر را به عفونت پریون مرتبط می دانند.
انواع دیگر عفونت ها
- اکتوپارازیت ها، از جمله کنه ها، شپش ها، و کک ها با اتصال و یا نیش زدن می توانند باعث عفونت شوند.
- هلمینت، ارگانیسم های چند سلولی بزرگتر هستند که شامل کرم های مسطح و گرد می شوند و می توانند منجربه بروز عفونت در بدن شوند.
- یک ارگانیسم تک سلولی با هسته می تواند باعث عفونت تک یاخته شود. تک یاخته ها معمولاً ویژگی هایی شبیه به حیوانات متحرک را نشان می دهند و می توانند در خارج از بدن انسان زنده بمانند. آن ها معمولاً از طریق مدفوع به انسان های دیگر منتقل می شوند.
دیدگاه