ذات الریه یا سینه پهلو
شُش یا همان ریه نیز مانند هر عضو دیگر بدن ممکن است عفونت کند که به این عفونت، ذات‌الریه یا سینه پهلو گفته می‌شود. عفونت ریه می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد، به‌حدی که بیمار را به بیمارستان بکشاند. در ریه، هوا در نهایت وارد جایی می‌شود که کیسه هوایی نام دارد. هنگام بروز ذات‌الریه برخی از این کیسه‌های هوایی با مایع چرکی پُر می‌شوند؛ بنابراین، نفس کشیدن برای بیمار سخت شده و اکسیژن کافی وارد خون نمی‌شود تا به همه نقاط بدن برسد. هر شخصی ممکن است دچار عفونت ریه شود، اما کودکان زیر ۲ سال و افراد بالای ۶۵ سال بیشتر از دیگران در معرض خطر عفونت ریه هستند زیرا دستگاه ایمنی بدن آنها قدرت کمتری برای مبارزه با میکروب‌ها دارد.
عفونت ریه می‌تواند یک یا هر دو ریه را درگیر کند. نکته مهم اینجاست که برخی از مبتلایان به ذات‌الریه از بیماری خود مطلع نیستند. به اصطلاح این افراد دچار «ذات‌الریه متحرک» هستند و عامل عفونت را در محیط پراکنده می‌کنند. برخی عادات مانند استعمال دخانیات هم خطر بروز عفونت ریه را تشدید می‌کند.
انواع ذات الریه یا پنومونی
بیماری پنومونی همچنین می‌تواند با توجه به محل یا زمان درگیری، طبقه‌بندی شود.
1. پنومونی بیمارستانی (HAP)
این نوع پنومونی باکتریایی در مدت اقامت در بیمارستان به وجود می‌آید و می‌تواند جدی‌تر از انواع دیگر باشد، زیرا باکتری‌های موجود ممکن است در برابر آنتی بیوتیک ها مقاوم‌تر باشند.
2. پنومونی اکتسابی از جامعه (CAP)
پنومونی اکتسابی از جامعه (CAP) به ذات الریه‌ای که در خارج از یک مکان پزشکی به وجود می‌آید، اشاره دارد.
3. پنومونی ناشی از ونتیلاتور (تهویه) (VAP)
وقتی افرادی که از دستگاه تهویه هوا استفاده می‌کنند، دچار پنومونی شوند، به آن VAP گفته می‌شود.
4. پنومونی آسپیراسیون
پنومونی آسپیراسیون هنگامی اتفاق می‌افتد که باکتری ها را از طریق غذا، نوشیدنی یا بزاق به ریه‌های خود وارد کنید. در صورت بروز مشکل در بلع یا اگر در اثر استفاده از داروها، الکل یا سایر داروها خیلی بی‌حال باشید، این نوع به احتمال زیاد بروز می‌کند.
علل ذات الریه یا پنومونی
انواع مختلفی از عوامل عفونی وجود دارد که می‌توانند باعث ایجاد ذات الریه و عفونت سینه شود.
پنومونی باکتریایی
شایع‌ترین علت بیماری پنومونی باکتریایی، استرپتوکوک پنومونیه است. دلایل دیگر عبارتند از:
• مایکوپلاسما پنومونی
• هموفیلوس آنفلوانزا
• لژیونلا پنوموفیلا
پنومونی ویروسی
اغلب ویروس‌های تنفسی باعث ذات الریه هستند. برخی از نمونه‌ها عبارتند از:
• آنفولانزا
• ویروس سن سیشیال تنفسی (RSV) ویروس‌های تنفسی
• رینو ویروس (سرماخوردگی)
بیماری پنومونی ویروسی معمولاً ملایم‌تر است و می‌تواند طی یک تا سه هفته بدون درمان بهبود یابد.
پنومونی قارچی
قارچ‌های موجود در خاک یا فضولات پرندگان می‌تواند باعث پنومونی و عفونت سینه شود. این بیماری اغلب در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، ایجاد می‌شود. نمونه‌هایی از قارچ‌های عامل پنومونی عبارتند از:
• پنوموسیستیس جیرووسی
• گونه‌های کریپتوکوک
• گونه‌های هیستوپلاسموز
علائم و نشانه‌های ذات‌الریه
در ابتدا، علائم ذات‌الریه مانند سرماخوردگی است و گاهی اوقات این موضوع فرآیند تشخیص عفونت ریه را دشوار می‌کند. زیرا همان میکروبی که سرماخوردگی را پدید آورده به ریه راه می‌یابد و سبب بروز ذات‌الریه می‌شود. به این ترتیب، در حالی که علائم سرماخوردگی رو به بهبود بوده، وضع تغییر می‌کند و علائم تشدید شده و وخیم‌تر می‌شوند.
در عفونت ریه علاوه بر علائم سرماخوردگی، نشانه‌های زیر نیز قابل مشاهده است:
• تب حدود ۴۰ درجه
• لرز
• سرفه با خلط زرد یا سبز یا خونی
• احساس کم آوردن نفس (به‌خصوص در زمان تحرک)
• خستگی زیاد
• کاهش اشتها
• درد خنجری و تیز در قفسه سینه
• تعریق زیاد
• تنفس و نبض تند
• کبود شدن لب و ناخن
• منگی (به خصوص در کهن‌سالان)
بنابراین، اگر سرماخوردگی تشدید شد و علائم فوق را مشاهده کردیم، در اسرع وقت به پزشک عمومی، یا داخلی یا عفونی مراجعه نماییم. پزشک ممکن است برای تشخیص بیماری، از ما بخواهد آزمایش خون یا تصویربرداری پزشکی (مانند رادیولوژی) انجام دهید.
عوامل خطر پنومونی یا ذات الریه
هرکسی می‌تواند مبتلا به پنومونی شود، اما گروه‌های خاصی خطر بیشتری دارند. شامل:
• نوزادان از بدو تولد تا ۲ سالگی
• افراد در سن ۶۵ سال و بالاتر
• افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف به دلیل بیماری یا استفاده از داروها، مانند استروئیدها یا داروهای خاص سرطان.
• افرادی که شرایط پزشکی خاص مزمن دارند، مانند آسم، فیبروز کیستیک، دیابت یا نارسایی قلبی.
• افرادی که اخیراً دچار عفونت تنفسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا شده‌اند.
• افرادی که اخیراً بستری شده‌اند و یا در حال حاضر در بیمارستان بستری هستند، به ویژه اگر در یک دستگاه تهویه مطبوع بوده‌اند یا در حال استفاده از آن هستند.
• افرادی که دچار سکته مغزی شده اند، در بلع مشکل دارند یا وضعیتی دارند که باعث عدم تحرک می‌شود.
• افرادی که سیگار می‌کشند، از انواع خاصی از دارو استفاده می‌کنند و یا مقدار زیادی الکل می‌نوشند.
• افرادی که در معرض تحریک کننده‌های ریه مانند آلودگی، دود و برخی مواد شیمیایی قرار دارند.
پزشک همچنین ممکن است دارویی برای تسکین درد قفسه و سرفه توصیه کند تا بتوانید استراحت کنید و به درمان عفونت ریه در خانه بپردازید. در نظر داشته باشید که سرفه به تخلیه مایع از ریه کمک می کند، بنابراین بهتر است به طور کامل متوقف نشود.
نحوه تشخیص سینه پهلو یا پنومونی
پزشک با گرفتن سابقه پزشکی شما شروع می‌کند. او از شما در مورد ظهور علائم و سلامت کل سوال می‌پرسد. سپس نوبت معاینه بدنی است. شامل گوش دادن به ریه‌ها با استتوسکوپ برای هرگونه صدای غیر طبیعی، مانند صدای خس خس. بسته به شدت علائم و خطر ابتلا به عوارض، پزشک ممکن است دستور یک یا چند مورد از این آزمایش های را نیز بدهد:
1. اشعه ایکس قفسه سینه
اشعه ایکس به پزشک کمک می‌کند تا علائم التهاب در قفسه سینه را جستجو کند. همچنین در تعیین محل و میزان التهاب نیز کاربرد دارد.
2. کشت خون
در این آزمایش از یک نمونه خون برای تأیید عفونت استفاده می‌شود. همچنین می‌تواند به شناسایی عامل مشکل شما نیز کمک کند.
3. کشت خلط
درکشت خلط، نمونه‌ای از مخاط پس از سرفه شدید جمع شده، سپس برای یافتن علت عفونت به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
4. پالس اکسی متری
پالس اکسی متری میزان اکسیژن موجود در خون را اندازه می‌گیرد. سنسوری که روی یکی از انگشتان قرار دارد می‌تواند نشان دهد که آیا اکسیژن به میزان کافی از ریه‌ها به جریان خون حرکت می‌کند یا خیر.
5. سی تی اسکن
سی تی اسکن تصویری واضح‌تر و دقیق تر از ریه‌ها ارائه داده و مسیر برای درمان عفونت ریه را آسان‌تر می‌کند.
6. نمونه سیال
اگر پزشک فوق تخصص بیماری های ریه به وجود مایعات در فضای پلور قفسه سینه شک کند، ممکن است با استفاده از سوزنی که بین دنده‌ها وارد می‌شود، نمونه مایع بگیرید. این آزمایش می‌تواند به شناسایی علت عفونت کمک کند.
7. برونکوسکوپی
با برونکوسکوپی مجاری هوایی ریه بررسی می‌شود. این کار را با استفاده از دوربین موجود در انتهای یک لوله انعطاف پذیر انجام می‌دهند که به آرامی در گلو و ریه‌ها هدایت می‌شود. اگر علائم اولیه شدید باشد یا در صورت بستری بودن در بیمارستان و عدم پاسخ به آنتی‌بیوتیک، ممکن است پزشک این آزمایش را انجام دهد.
راه های درمان پنومونی یا ذات الریه
درمان ریه و داروی عفونت ریه به نوع ذات الریه، شدت و سلامت عمومی فرد بستگی دارد. اگر بخواهیم تصمیم بگیریم که برای عفونت ریه چه دارویی خوب است باید علائم برونشیت و نوع عفونت ریه را در نظر بگیریم و این کار فقط توسط پزشک متخصص ریه باید صورت بگیرد.
1. داروی عفونت ریه
پزشک ممکن است برای کمک به درمان ذات الریه، نوع خاصی دارو برای عفونت ریه تجویز کند. داروی تجویز شده به علت خاص بیماری پنومونی بستگی دارد.
اکثر موارد پنومونی باکتریایی با آنتی‌بیوتیک‌ها‌ی خوراکی قابل درمان هستند. همیشه دوره آنتی‌بیوتیک خود را کامل کنید، حتی اگر احساس بهتری داشته باشید انجام ندادن این امر مانع پاکسازی کامل عفونت شده و ممکن است در آینده درمان آن سخت‌تر باشد.
داروهای آنتی‌بیوتیک روی ویروس‌ها اثر ندارند. در بعضی موارد، پزشک ممکن است ضد ویروسی تجویز کند. با این حال، بسیاری از موارد ذات الریه ویروسی به خودی خود با مراقبت در منزل بهبود می‌یابند.
از داروهای ضد قارچ برای مقابله با پنومونی قارچی استفاده می‌شود. برای پاک کردن عفونت ممکن است مجبور شوید چندین هفته از این دارو استفاده کنید.
2. مراقبت در منزل
پزشک ممکن است در صورت لزوم، داروهای بدون نسخه (OTC) برای رفع درد و تب نیز توصیه کند. شامل:
• آسپرین
• ایبوپروفن (Advil ،Motrin)
• استامینوفن (تیلنول)
پزشک همچنین ممکن است دارویی برای تسکین درد قفسه و سرفه توصیه کند تا بتوانید استراحت کنید و به درمان عفونت ریه در خانه بپردازید. در نظر داشته باشید که سرفه به تخلیه مایع از ریه کمک می کند، بنابراین بهتر است به طور کامل متوقف نشود.
با استراحت زیاد و نوشیدن مایعات فراوان می‌توانید به بهبودی خود کمک کرده و از عود مجدد جلوگیری کنید.
3. بستری در بیمارستان
اگر علائم شما بسیار شدید است و یا مشکلات سلامتی دیگری نیز دارید، ممکن است لازم باشد در بیمارستان بستری شوید. در بیمارستان، پزشکان می‌توانند ضربان قلب، درجه حرارت و تنفس شما را پیگیری کنند. درمان بیمارستانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• آنتی بیوتیک داخل وریدی، که به ورید تزریق می‌شود، در طول مدت درمان ذات الریه موثر است
• تنفس درمانی، شامل ارسال داروهای خاص به طور مستقیم به ریه‌ها یا آموزش تمرین‌های تنفسی برای به حداکثر رساندن اکسیژن رسانی
• اکسیژن درمانی برای حفظ سطح اکسیژن در جریان خون (بسته به شدت از طریق لوله بینی، ماسک صورت یا دستگاه تهویه مطبوع)
آیا ذات الریه یک بیماری ویروسی است؟
چندین نوع مختلف از عوامل عفونی می‌توانند باعث این بیماری شوند. ویروس‌ها فقط یکی از آنها هستند. بقیه شامل باکتری و قارچ هستند.
برخی از نمونه های عفونت‌های ویروسی که می‌توانند باعث ذات الریه شوند عبارتند از:
• آنفولانزا
• عفونت ویروس سن سیشیال تنفسی RSV
• رینو ویروس‌ها (سرماخوردگی)
• عفونت ویروس پارا آنفولانزا انسانی (HPIV)
• عفونت متاپنوموویروس انسانی (HMPV)
• سرخک
• آبله مرغان (ویروس واریسلا زوستر)
• عفونت آدنوویروس
• ابتلا به ویروس کرونا
اگرچه علائم پنومونی ویروسی و باکتریایی بسیار مشابه است، موارد پنومونی ویروسی اغلب خفیف‌تر از موارد پنومونی باکتریایی است. طبق گزارش NIH، افراد مبتلا به ذات الریه ویروسی در معرض خطر ابتلا به پنومونی باکتریایی هستند.
یک تفاوت بزرگ بین پنومونی ویروسی و باکتریایی، در درمان آن ها است. عفونت های ویروسی به آنتی بیوتیک‌ها پاسخ نمی‌دهند. بسیاری از موارد پنومونی ویروسی ممکن است با مراقبت در منزل بهبود یابد، اگرچه بعضی اوقات لازم است دارو ضد ویروس تجویز شود.
عوارض ذات الریه
ذات الریه ممکن است عوارضی ایجاد کند، به خصوص در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری مزمن مانند دیابت دارند.
1. وخیم شدن شرایط مزمن
اگر از قبل بیماری خاصی دارید، پنومونی می‌تواند آنها را بدتر کند. این بیماری‌ها شامل نارسایی احتقانی قلب و آمفیزم است. برای برخی افراد، پنومونی خطر ابتلا به حمله قلبی را افزایش می‌دهد.
2. باکتری
باکتری‌های ناشی از عفونت ذات الریه ممکن است در جریان خون گسترش یابد. می‌تواند به فشار خون خطرناک، شوک سپتیک و در برخی موارد نارسایی ارگان منجر شود.
3. آبسه ریه
آبسه حفره‌ای در ریه‌هاست که حاوی چرک است. با آنتی بیوتیک‌ها قابل درمان هستند. بعضی اوقات ممکن است برای از بین بردن چرک نیاز به تخلیه یا جراحی باشد.
4. اختلال در تنفس
ممکن است هنگام نفس کشیدن در دریافت میزان کافی اکسیژن دچار مشکل شوید. گاهی به دستگاه تهویه مناسب نیاز پیدا می کنید.
5. سندرم دیسترس تنفسی حاد
نوعی شدید از نارسایی تنفسی و یک فوریت پزشکی است
6. افیوژن پلوری
در صورت عدم درمان پنومونی، ممکن است اطراف ریه‌ها و درون پلور مایع جمع شود که افیوژن پلوری نامیده می‌شود. پلور غشای نازکی است که قسمت بیرونی ریه‌ها و قسمت داخلی قفسه دنده‌ها را می‌پوشاند. مایع ممکن است آلوده شده و نیاز به تخلیه داشته باشد.
7. مرگ
در بعضی موارد، پنومونی می‌تواند کشنده باشد.
دیدگاه