آتلکتازی یا شُش‌چسبیدگی فرواُفت شش، عبارت است از جمع شدن یک قسمت از ریه یا تمامی یک ریه.
بیماری آتلکتازی
آتلکتازی عبارت است از جمع شدن یک قسمت از یا تمامی یک ریه. این وضعیت باعث عدم جذب اکسیژن به مقدار کافی از ریه می‌شود. دیدن آتلکتازی در رادیوگرافی قفسه سینه شایع است.
آتلکتازی یکی از شایع ترین عوارض تنفسی بعد از عمل جراحی است. این وضعیت یکی از عارضه های احتمالی سایر مشکلات تنفسی از جمله فیبروز کیستیک، تومورهای ریوی، ترومای قفسه سینه، ادم ریوی و نارسایی تنفسی است. آتلکتازی می تواند تنفس را دشوار کند؛ درمان به علت و شدت این وضعیت بستگی دارد.
علل بروز آتلکتازی
• آمبولی ریه
• صدمه به قفسهٔ سینه یا شکستگی دنده ها
• زخم نافذ
• بزرگ شدن گره های لنفاوی
• کمبود سورفاکتانت در نوزادان (سندرم دیسترس تنفسی نوزادان)
• فیبروز پرده جنب بر اثر بیماریهایی مانند آزبستوز
• به طور کلی هر چیزی که مسیر هوایی را به طور مزمن مسدود نماید مانند ورود جسم خارجی، ترشحات غلیظ در راه هوایی برای مدت زیاد,وجود تومور و غیره.
• جراحی طولانی مدت تحت بیهوشی عمومی. معمولا افراد بعد از عمل جراحی به دلیل دردی که دارند سعی می کنند تنفس سطحی داشته باشند که این خود می تواند عامل ایجاد آتلکتازی باشد.
عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به آتلکتازی
عواملی که احتمال ابتلا به این وضعیت را بیشتر می کنند عبارتند از:
• سن بالاتر
• هر شرایطی که بلع را دشوار می کند
• فعالیت کم در رختخواب
• بیماری های ریوی مانند آسم، COPD، برونشکتازی یا فیبروز کیستیک
• جراحی های اخیر شکم یا قفسه سینه
• بیهوشی عمومی اخیر
• ضعف عضلات تنفسی به دلیل دیستروفی عضلانی، آسیب نخاعی یا وضعیت عصبی عضلانی دیگر
• داروهایی که ممکن است باعث تنفس کم عمق شوند
• درد یا جراحتی که ممکن است باعث سرفه یا تنفس کم عمق شود از جمله درد معده یا شکستگی دنده
• سیگار کشیدن
علايم و نشانه های آتلکتازی
• درد قفسه صدری
• تنگی نفس، تند تند نفس كشيدن
• شوك (ضعف شديد، رنگ پريدگی پوست، تند شدن ضربان قلب)
• گيجی و منگی جمع شدن تدريجی
• سرفه
• تب
• تنگی نفس
عوارض بیماری آتلکتازی
آتلکتازی به شرط محدود بودن، به ویژه در بزرگسالان، معمولاً قابل درمان است. عوارض زیر ممکن است ناشی از این وضعیت باشد:
• کمبود اکسیژن خون (هیپوکسمی): آتلکتازی باعث می شود اکسیژن به آلوئول ها کمتر برسد.
• ذات الریه: خطر ابتلا به پنومونی تا زمان از بین رفتن آتلکتازی ادامه می یابد. مخاط در این وضعیت ممکن است منجر به عفونت شود.
• نارسایی تنفسی: از دست دادن یک لوب یا کل ریه به ویژه در نوزاد یا شخصی که مبتلا به بیماری ریوی است، می تواند تهدید کننده حیات باشد.
پیشگیری از بیماری آتلکتازی
1. وادار کردن به سرفه و تنفس عمیق هر ۲-۱ ساعت پس از عمل جراحی که حین آن از بیهوشی عمومی استفاده شده است. همچنین حتی‌الامکان بیمار باید در تخت جابجا شود و تغییر وضعیت دهد.
2. به هنگام بیماری ریوی، یا پس از عمل جراحی، مایعات باید بیشتر مصرف شوند، چه به صورت خوراکی و چه به صورت تزریقی. به این ترتیب ترشحات ریه رقیق‌تر و نرم‌تر خواهند شد.
3. اشیای کوچکی که احتمال دارد بچه‌های کوچک آنها را استنشاق کنند از دسترسی آنها دور نگه دارید.
نحوه تشخیص آتلکتازی
معاینه پزشک و پرتو نگاری ساده قفسه سینه ممکن است تمام موارد لازم برای تشخیص این شرایط باشد. با این وجود، آزمایش های دیگری نیز ممکن است برای تأیید تشخیص یا تعیین نوع یا شدت آتلکتازی انجام شود. آن ها دربرگیرنده موارد زیر هستند:
پالس اکسی متری: این آزمایش ساده از یک دستگاه کوچک قرار داده شده در یکی از انگشتان دست برای اندازه گیری میزان اکسیژن خون استفاده می کند و به تعیین شدت کمک می کند.
سی تی اسکن: از آنجا که سی تی اسکن یک شیوه حساس تری نسبت به اشعه ایکس معمول است، ممکن است برخی مواقع به تشخیص بهتر علت و گونه آتلکتازی کمک کند.
برونکوسکوپی: به پزشک اجازه داده می شود تا علت انسداد را در یابد. این روش همچنین ممکن است برای درمان نیز استفاده شود.
سونوگرافی از قفسه سینه: این آزمایش غیر تهاجمی می تواند به تفاوت بین آتلکتازی، ادم ریوی و پلورال افیوژن کمک کند.
درمان بیماری آتلکتازی
درمان آتلکتازی بستگی به علت دارد. نوع خفیف ممکن است بدون درمان از بین برود. بعضی اوقات از دارو ها برای شل شدن و نازک شدن مخاط استفاده می شود. اگر این بیماری به دلیل انسداد باشد، ممکن است نیاز به جراحی یا سایر اقدامات درمانی باشد.
فیزیوتراپی قفسه سینه
تکنیک هایی که به شما کمک می کنند تا بعد از عمل نفس عمیق بکشید و دوباره بافت ریه متلاشی شده را مجددا گسترش دهید در این دسته جای دارند. آنها شامل موارد زیر هستند:
• انجام تمرینات تنفس عمیق و استفاده از وسیله ای برای کمک به سرفه های عمیق ممکن است به از بین بردن ترشحات و افزایش حجم ریه کمک کند.
• بدن خود را طوری قرار دهید که سر شما پایین تر از قفسه سینه شما باشد. این امر به مخاط اجازه می دهد تا از پایین ریه های شما بهتر تخلیه شود.
• ضربه زدن به قفسه سینه خود برای شل شدن مخاط؛ این تکنیک پرکاشن نامیده می شود. همچنین می توانید از دستگاه های مکانیکی پاکسازی مخاط استفاده کنید.
عمل جراحی
رفع انسداد راه های هوایی ممکن است با مکش مخاط یا برونکوسکوپی انجام شود. در طول برونکوسکوپی، پزشک به آرامی یک لوله انعطاف پذیر را به سمت پایین گلوی شما هدایت می کند تا مجاری هوایی را پاک کند.
اگر تومور باعث ایجاد این وضعیت شود، ممکن است درمان توسط جراحی با یا بدون سایر روش های درمانی (شیمی درمانی یا پرتودرمانی) انجام شود.
درمان تنفسی
در بعضی موارد ممکن است لوله تنفسی لازم شود.
فشار مداوم راه هوایی (CPAP) ممکن است در بعضی از افرادی که به دلیل سرفه بسیار ضعیف شده اند و سطح اکسیژن کمی دارند دارند پس از عمل مفید باشد.
دیدگاه