بی اختیاری مدفوع | بی اختیاری مدفوع بیماری که به جای شرمنده شدن باید درمان کرد

بی اختیاری مدفوع چیست؟

بی اختیاری مدفوع که بی اختیاری روده یا بی اختیاری مقعدی نیز گفته می شود زمانی به کار می رود که دفع نمی تواند کنترل شود و در واقع ناتوانی در کنترل حرکات روده است. بی اختیاری مدفوع باعث نشت مدفوع از روده می شود. این نشت با اطلاع یا بدون اطلاع رخ می دهد.

بی اختیاری مدفوع از نشتی مدفوع هنگام خارج شدن گاز معده تا از کنترل غیر ارادی مدفوع متغیر است. علت شایع بی اختیاری روده شامل اسهال، یبوست و آسیب عضلات یا اعصاب است. آسیب عضله یا عصب ممکن است با پیری یا زایمان همراه باشد. اما با هر علتی، بی اختیاری مدفوع می تواند شرم آور باشد و شاید باعث شود بیمار از مراجعه به پزشک خودداری کند.

بی اختیاری مدفوع، در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد و همچنین اغلب در بین افراد مسن تر دیده می شود.

عبارت بی اختیاری مدفوع در صورتی به کار می رود که هریک از موقعیت های زیر ایجاد شود:

- هنگام خروج گاز، مدفوع به بیرون نشت کند
- مدفوع به خاطر فعالیت فیزیکی/فشارهای زندگی روزانه به بیرون نشت کند
- فرد احساس کند باید به دستشویی برود و قادر نباشد به موقع خودش را به دستشویی برساند
- پس از انجام یک دفع طبیعی، در لباس زیر، مدفوع دیده شود
- کنترل دفع، به طور کامل از دست رفته باشد

علل بی اختیاری مدفوع

برای بسیاری از افراد، بیش از یک علت بی اختیاری روده وجود دارد. علت های این بیماری می تواند شامل موارد زیر باشد:

پرولاپس رکتال

بی اختیاری روده می تواند نتیجه بیماری پرولاپس رکتال باشد، که در آن رکتوم به داخل مقعد فرو می رود.

رکتوسل

در زنان، اگر روده از طریق مهبل بیرون بیاید، بی اختیاری مدفوع ایجاد می شود.

آسیب عضلانی

آسیب دیدگی به حلقه های عضله در انتهای رکتوم (اسفنکتر مقعد) ممکن است نگه داشتن مدفوع را دشوار کند. حتی این آسیب عضلانی می تواند در هنگام زایمان ایجاد شود. به خصوص اگر در هنگام زایمان وکیوم یا فورسپس (پنس) استفاده شود.

آسیب عصبی

آسیب به عصبی که مدفوع را در روده احساس می کند یا اعصابی که اسفنکتر مقعد را کنترل می کنند می تواند منجر به بی اختیاری روده شود.

آسیب عصبی می تواند در اثر زایمان، فشار شدید در حین حرکات روده، آسیب نخاعی یا سکته مغزی ایجاد شود.

برخی از بیماری ها مانند دیابت و بیماری اسکلروز نیز می توانند بر روی اعصاب تأثیر بگذارد و باعث بی اختیاری روده می شود.

یبوست

یبوست مزمن ممکن است باعث شود که یک توده خشک و سخت مدفوع در روده ایجاد شود و بیش از حد بزرگ شود. در این صورت عضلات رکتوم و روده ها کشیده و ضعیف می شوند. به این ترتیب مدفوع آبکی از قسمت بالاتر دستگاه گوارش به حرکت در می آید تا مدفوع سفت حرکت کرده و خارج شود.

یبوست مزمن همچنین می تواند باعث آسیب عصبی و بی اختیاری روده می شود.

اسهال

نگه داشتن مدفوع جامد آسان تر از مدفوع آبکی در روده است. بنابراین مدفوع سست و اسهال می تواند بی اختیاری روده را ایجاد یا بدتر کند.

بواسیر

رگ های متورم روده، می تواند منجر به بواسیر و بی اختیاری مدفوع شود. چون اجازه نمی دهد مقعد بیمار به طور کامل بسته شود.

از دست دادن ظرفیت ذخیره سازی در روده بزرگ

رکتوم برای میزان مشخصی از مدفوع ظرفیت دارد. اگر روده بیمار اسیب دیده باشد یا دیواره رکتوم در اثر عمل جراحی، درمان پرتودرمانی یا بیماری التهابی روده سفت شده باشد، روده به اندازه کافی دراز نمی شود و مدفوع اضافی می تواند به بیرون نشت پیدا کند.

عمل جراحی

جراحی برای درمان رگ های بزرگ شده در راست روده یا مقعد (بواسیر) و همچنین جراحی های پیچیده تر که شامل روده و مقعد هستند می تواند باعث آسیب عضلات و عصب و به بی اختیاری مدفوع شوند.

علائم بی‌اختیاری مدفوع

بی‌اختیاری مدفوع بیماران را به روش‌های مختلفی دچار مشکل می‌کند. بیماران دچار بی‌اختیاری مدفوع با مشکلات و علائم زیر روبرو می‌شوند:

- فرد ناگهان حس می‌کند که باید مدفوع را به سرعت دفع کند، اما نمی‌تواند این عمل را کنترل کند.
- بیمار خودش را کثیف می‌کند، بدون آن که متوجه باشد که باید خود را به سرویس بهداشتی برساند.
- مدفوع گاهی اوقات، برای مثال هنگام خارج شدن باد، ترشح می‌کند.
- بی‌اختیاری هر روز یا هر از گاه رخ می‌دهد، چنانچه این اتفاق فقط یک بار و در زمان اسهال بودن برایتان پیش آمده است، احتمالاً مشکلی ندارید.
- بی‌اختیاری مدفوع زندگی روزانه بیمار، برای مثال معاشرت‌های اجتماعی وی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

بیماران علائم دیگری مانند یبوست، اسهال، نفخ یا خارج شدن باد را نیز تجربه می‌کنند.

عوامل خطر بی اختیاری مدفوع

تعدادی از عوامل ممکن است خطر ابتلا به بی اختیاری مدفوع را افزایش دهد، از جمله:

سن

اگرچه بی اختیاری مدفوع در هر سنی می تواند رخ دهد، اما در سالمندان شایع است.

جنسیت

بی اختیاری مدفوع می تواند عارضه زایمان باشد. زنانی که درمان جایگزینی هورمون یائسگی را انجام می دهند، بیشتر احتمال دارد که بی اختیاری مدفوع داشته باشند.

آسیب عصبی

افرادی که به دیابت طولانی مدت یا MS مبتلا هستند در معرض خطر ابتلا به بی اختیاری مدفوع هستند.

دمانس

بی اختیاری مدفوع اغلب در اواخر مرحله بیماری آلزایمر و زوال عقل وجود دارد.

ناتوانی جسمی

ناتوانی جسمی ممکن است دستیابی به موقع توالت را دشوار کند.

جراحتی که باعث ناتوانی جسمی شود نیز ممکن است باعث آسیب عصب رکتال و بی اختیاری مدفوع شود.

انواع بی اختیاری مدفوع

بی اختیاری فوری یا فعال – urge

افراد مبتلا به بی اختیاری urge ممکن است نتوانند جلوی اضطراب را بگیرند، که ناگهان بی اختیاری مدفوع اتفاق میفتد و آن ها به موقع به توالت نمی رسند.

بی اختیاری غیرفعال

نوع دیگری از بی اختیاری مدفوع در افرادی رخ می دهد که از زمان دفع مدفوع آگاهی ندارند.

تشخیص بی اختیاری مدفوع

پزشک در مورد وضعیت بیمار سؤالاتی خواهد پرسید و معاینه جسمی را انجام می دهد که معمولاً شامل معاینه جسمی مقعد بیمار می شود. از یک پروب جهت معاینه ناحیه مقعد برای آسیب عصبی استفاده می کند.

آزمایش های پزشکی

تعدادی آزمایش وجود دارد که به کمک آن ها می تواند علت بی اختیاری مدفوع را مشخص کند:

آزمایش دیجیتال رکتال

پزشک برای ارزیابی قدرت عضلات اسفنکتر و بررسی هرگونه ناهنجاری در ناحیه رکتال، انگشت را به داخل روده بیمار وارد می کند.

آزمایش اخراج بالون – Balloon expulsion test

یک بادکنک کوچک درون روده وارد شده و با آب پر می شود. از بیمار خواسته می شود برای بیرون راندن بالون به توالت بروید.

اگر انجام این کار بیش از یک یا سه دقیقه طول بکشد، به احتمال زیاد فرد دچار اختلال در دفع مدفوع است.

مانومتری مقعد

یک لوله باریک و انعطاف پذیر درون مقعد و روده وارد می شود. یک بالون کوچک در نوک لوله ممکن است گذاشته شود.

مانومتری مقعد، به اندازه گیری سفتی اسفنکتر مقعد و حساسیت و عملکرد رکتوم بیمار کمک می کند.

سونوگرافی آنورکتال

ابزاری باریک در مقعد و روده وارد می شود که تصاویر ویدئویی را تهیه می کند که به پزشک امکان می دهد ساختار اسفنکتر بیمار را بررسی کند.

پروکتوگرافی

در پروکتوگرافی، در حالی که دفع مدفوع را روی توالت مخصوص انجام می دهند، تصاویر ویدئویی با اشعه ایکس تهیه می شوند.

پروکتوگرافی، میزان مدفوع، زمان تحمل برای نگه داشتن مدفوع و چگونگی دفع مدفوع را ارزیابی می کند.

کولونوسکوپی

یک لوله انعطاف پذیر به داخل روده بیمار وارد شده تا کل روده بزرگ معاینه شود.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

 MRI می تواند تصاویر واضحی از اسفنکتر ارائه دهد و همچنین می تواند در حین دفع مدفوع تصاویر را ارائه دهد.

عوارض بی اختیاری مدفوع

عوارض بی اختیاری مدفوع شامل موارد زیر است:

احساس پریشانی

از بین رفتن عزت همراه با از دست دادن کنترل عملکردهای بدن می تواند به شرم ساری، نا امیدی و افسردگی منجر شود. طبیعی است که افراد مبتلا به بی اختیاری مدفوع سعی می کنند مشکل را پنهان کرده یا از حضور در اجتماع خودداری کنند.

سوزش پوست

پوست اطراف مقعد ظریف و حساس است. تماس مکرر با مدفوع می تواند منجر به درد و خارش و به طور بالقوه به زخم منجر شود که نیاز به معالجه پزشکی دارد.

درمان بی اختیاری مدفوع

پزشک، بسته به علت بی اختیاری مدفوع، گزینه های دارویی برای درمان بی اختیاری مدفوع تجویز کند.

تغییرات رژیم غذایی

رژیم غذایی بیمار بر غلظت مدفوع تأثیر می گذارد. اگر یبوست باعث بی اختیاری مدفوع است، پزشک ممکن است نوشیدن مایعات زیاد و خوردن غذاهای سرشار از فیبر را توصیه کند. اما اگر اسهال در ایجاد مشكل نقش دارد، غذاهای پر فیبر نیز می توانند غلظت مدفوع بیمار را اضافه و آبکی بودن آن را کاهش دهد.

ورزش و سایر روش های درمانی

اگر آسیب عضله باعث بی اختیاری مدفوع شود، پزشک می تواند برای بازیابی قدرت عضله، برنامه ورزش و سایر روش های درمانی را توصیه کند تا کنترل اسفنکتر مقعد و آگاهی از نیاز به دفع مدفوع را بهبود بخشند.

گزینه های درمانی عبارتند از:

بیوفیدبک

متخصصان فیزیوتراپی، تمرینات ساده ای را آموزش می دهند که می تواند قدرت عضلات مقعد را افزایش دهد.

به بیمار آموزش داده می شود که چگونه ماهیچه های کف لگن خود را تقویت کرده و در صورت داشتن حرکت روده در یک زمان مشخص بتواند، عضلات را منقبض کند.

بعضی اوقات آموزش ماهیچه های کف لگن با کمک مانومتری مقعد و یک بالون رکتال انجام می شود.

آموزش دفع مدفوع

پزشک ممکن است، دفع مدفوع را در یک ساعت مشخصی از روز توصیه کند. مثلاً بعد از غذا می تواند بیمار در کنترل بیشتر بی اختیاری مدفوع کمک کند.

عوامل حجیم کننده

تزریق مواد حجیم کننده غیر قابل جذب می تواند دیواره های مقعد بیمار را ضخیم تر کرده و از نشت مدفوع جلوگیری کند.

تحریک عصب ساکرال

 (SNS) اعصاب ساکرال از نخاع به عضلات لگن بیمار منتهی می شود و احساس و قدرت عضلات اسفنکتر رکتوم و مقعد را تنظیم می کند.

کاشت وسیله ای که ضربان های الکتریکی کوچکی را به طور مداوم به اعصاب ساکرال می فرستد می تواند ماهیچه های روده بزرگ را تقویت کند.

تحریک عصب ساکرال، معمولاً فقط پس از انجام سایر درمان ها انجام می شود.

تحریک عصب تیبیال خلفی

 (PTNS / TENS) تحریک عصب تیبیال خلفی با حداقل آسیب، عصب تیبیال خلفی در مچ پا را تحریک می کند که شاید برای برخی افراد که بی اختیاری مدفوع هفته ای به مدت چند ماه انجام می شود مفید باشد.

بالون واژینال

استفاده از نوعی پمپ است که در مهبل وارد شده است. بادکنک باد شده باعث فشار بر ناحیه رکتوم و کاهش تعداد قسمت های بی اختیاری مدفوع می شود.

عمل جراحی

درمان بی اختیاری مدفوع ممکن است نیاز به عمل جراحی برای اصلاح مشکل اساسی مانند پرولاپس رکتوم یا آسیب اسفنکتر ناشی از زایمان داشته باشد.

گزینه های جراحی عبارتند از:

اسفنکتروپلاستی

در روش اسفنکتروپلاستی یک اسفنکتر مقعد آسیب دیده یا ضعیف را ترمیم می کند. پزشک ناحیه آسیب دیده از عضله را شناسایی کرده و لبه های آن را از بافت اطراف پاک می کنند. سپس لبه های ماهیچه ها را به هم چسبانده و بخیه می کنند.

درمان پرولاپس رکتال، رکتوسل یا بواسیر

درمان پرولاپس رکتال، رکتوسل یا بواسیر، مشکلات احتمالاً بی اختیاری مدفوع را کاهش داده یا از بین خواهد برد.

جایگزینی اسفنکتر

اسفنکتر مقعد آسیب دیده را می توان با اسفنکتر مقعد مصنوعی جایگزین کرد.

دستگاه اسفنکتر مقعد مصنوعی در واقع یک کاف بادی است که در اطراف کانال مقعد بیمار کاشته می شود.

هنگام تورم، دستگاه اسفنکتر مقعد خود را محکم می بندد تا زمانی که بیمار آماده دفع باشد.

در هنگام توالت رفتن، از یک پمپ خارجی کوچک برای جدا کردن دستگاه استفاده می کند و اجازه می دهد مدفوع آزاد شود. سپس دستگاه دوباره خودش جدا می شود.

تعمیر اسفنکتر (گرسیلوپلاستی پویا)

برای تعمیر اسفنکتر، پزشک از ران داخلی بیمار عضله می گیرد و آن را در اطراف اسفنکتر قرار داده و باعث ترمیم عضله به سمت اسفنکتر می شوند.

کولوستومی (انحراف روده)

کولوستومی، مدفوع را از دهانه باز در شکم دفع می کند.

پزشک برای جمع آوری مدفوع یک کیسه مخصوص به دهانه قسمت جراحی شده می چسباند.

معمولاً پس از موفقیت آمیز نبودن سایر درمان ها، کلستومی انجام نمی شود.