هومیوپاتی (Homeopathy) یا "مشابه درمانی"، روش درمانی خاصی است که در آن با ایجاد تحریک دقیق سیستم ایمنی و حیاتی بیمار و یا به عبارتی دیگر سیستم عصبی و روانی و یا سیستم ایمونولوژی، فرد را به سمت بهبودی سوق می‌دهد.
روش درمانی همیوپاتی
روش هومیوپاتی را ساموئل کریستین هانمن (پزشک آلمانی) در اواخر سده‌ی هجدهم در آلمان ابداع کرد. روش هومیوپاتی براساس قانون همانندها یا همسان‌ها بنا شده است. این قانون می‌گوید هر ماده‌ای که در بدنِ فرد سالم نشانه‌هایی از بیماری خاصی ایجاد کند، چنانچه با دز بسیار پایینی برای فردی بیماری که همان علائم را دارد تجویز شود، او را درمان خواهد کرد.
افرادی که از این شیوه بهره می‌گیرند، بر این باورند که بدن انسان توانای شفای خودش را دارد، یا درواقع: «همانند، همانند را شفا می‌دهد».
در هومیوپاتی، پزشک دُز بسیار کمی از ماده‌ی دارویی را به بیمار می‌دهد و با این کار، سیستم ایمنی طبیعی بدن او را فعال می‌کند.
پزشکانی که از این روش بهره می‌گیرند، هومیوپات نامیده می‌شوند. براساس طب هومیوپاتی، هر بیماری یک ویژگی ذهنی و یک ویژگی عاطفی دارد. به‌همین‌دلیل، پزشک افزون بر علائم جسمی، از احوال ذهنی و عاطفی شما هم می‌پرسد. همچنین با توجه به ویژگی‌های فردی و وضعیت عمومی، شما را معاینه خواهد کرد.
پس از آن، روش درمانی مناسب و داروهای موردنیاز هر بیمار را به‌شکلی اختصاصی و جداگانه درنظر می‌گیرد. داروهای تجویزی باید بیشترین هماهنگی را با علائمِ دیده‌شده در بیمار داشته باشند. به‌همین‌دلیل، روی برچسب داروهای هومیوپاتی (که در فروشگاه‌های موادغذایی و بهداشتی عرضه می‌شوند) علائم خاصی که این داروها به‌منظور درمان آنها تهیه شده‌اند، به‌طورکامل نوشته می‌شود.
در تهیه‌ی داروهای هومیوپاتی، معمولا از گیاهان، مواد معدنی و فرآورده‌های حیوانی استفاده میکنند. معمول‌ترین داروهایی که در این روش مصرف می‌شوند، پیچک سمّی، آرسنیک سفید، زنبورِ له‌شده و گیاهی به‌نام آرنیکا است.
برای نمونه، پیاز باعث ریزش اشک از چشم شما می‌شود. به‌همین دلیل از آن به‌عنوان یک داروی هومیوپاتی برای درمان آلرژی ها استفاده می‌شود.
برای تهیه‌ی این داروها، پزشک مواد اولیه را کاملا خُرد می‌کند؛ سپس آنها را در الکل یا آب می‌ریزد و محلول را به‌شدت تکان می‌دهد تا رقیق شود. در این فرایند طولانی که به بالقوه‌سازی (Potentization) موسوم است، ماده‌ی اولیه کاملا تضعیف می‌شود. پزشکان بر این باورند که این فرایند خاصیت شفابخشیِ ماده‌ی موردنظر را آزاد می‌کند. بنابراین هرچه دارو رقیق‌تر باشد، دُز آن پایین‌تر است و درنتیجه اثربخشی آن بیشتر است. درواقع، بسیاری از این داروها آن‌قدر رقیق می‌شوند که دیگر اثری از مولکول‌های ماده‌ی اصلی در آنها وجود ندارد.
سه اصل در هومیوپاتی
هومیوپاتی بر پایه سه اصل عمل می کند:
1. مشابه، مشابه خود را درمان می کند، اساس کار واکسیناسیون نیز بر مشابه درمانی است (درمان بیماری با خود بیماری).
2. دوز حداقل، درمان بسیار بسیار رقیق به کار گرفته می شود که معمولا ً یک واحد از ماده درمانی و یک میلیارد واحد آب است.
3. درمان واحد است، مهم نیست که چند نشانه در بیمار وجود دارد، تنها یک درمان به کار گرفته می شود و آن درمان تمامی نشانه های بیماری را هدف می گیرد. در هومیوپاتی اعتقاد بر این است که ساختار بدن (جسمی و روانی) دارای ترمیم بیماری است و آنچه باعث عدم بهبودی و مزمن شدن بیماری است می تواند بر بیماری غلبه کند و سعی در بازگرداندن تعادل به بدن است.
بیماری‌ها قابل درمان با هومیوپاتی
پزشکان از این روش برای درمان بیماری‌های گوناگون ازجمله بیماری‌های مزمن بهره می‌گیرند. برخی از این بیماری‌ها عبارت‌اند از:
• انواع آلرژی
• میگرن
• افسردگی
• سندرم خستگی مزمن
• سندرم روده تحریک پذیر
• اسهال
• احساس کسالت ناشی از سفر
• آنفولانزا
برخی موارد جزئی‌تر مانند کبودی، خراشیدگی سطحی، دندان درد، سردرد، تهوع، سرفه و سرماخوردگی را هم می‌توان با هومیوپاتی درمان کرد.
توجه داشته باشید که از هومیوپاتی برای درمان بیماری‌هایی که تهدیدی جدی برای سلامتی هستند، مانند آسم، سرطان و بیماری های قلبی یا در موارد اورژانسی استفاده نکنید. همچنین این درمان، به‌هیچ‌عنوان جایگزینی برای واکسن نیست. برخی از محصولات هومیوپاتی به‌نام نوسودها (Nosodes) به‌عنوان جایگزین واکسن‌ها به‌فروش می‌رسند؛ اما هنوز پژوهش کافی برای اثبات اثربخشی آنها وجود ندارد.
داروهای هومیوپاتی
دارو های هومیوپاتی منشا طبیعی دارند بیش از ۷۰% داروهای هومیوپاتی منشا گیاهی، حدود ۲۰ % آنها منشا معدنی ( کلسیم ، فسفر ، روی و …) و حدود ۱۰% آنها منشا جانوری ( شیر یک حیوان بخصوص یا یک نوع عسل بخصوص ودیگر ترشحات جانوری و …) دارند. در هومیوپاتی کلاسیک دارو ها را به شیوه خاصی رقیق و توانمند می کنند. طبیعی بودن دارو ها و رقت بالای آن ها موجب شده که دارو های هومیوپاتی عوارض جانبی ایجاد نکنند.
هر چند که الزاما هومیوپاتی به معنی داروی رقیق شده نیست و همانطور که در بالا ذکر شد استفاده از دیگوکسین برای درمان بیمار مبتلا به نارسایی قلبی مثالی از این دست می باشد. رقت بیش از حد دارو های هومیوپاتی بحث بر انگیز بوده و موجب شده برخی از منتقدین بر این مبنا اظهار مدارند که موارد درمان شده با هومیوپاتی اثر بخش نیست، در پاسخ به این دسته از منتقدین می توان به پژوهش های انجام شده اشاره کرد. تحقیقات معتبر انجام شده بر روی سلول های بدن نشان می دهند که دارو های فوق رقیق هومیوپاتی می توانند باعث بروز تغییر در واکنش های سلولی شوند.
مداخلات بالینی متعددی نیز حاکی از اثر بخشی بالی هومیوپاتی می باشند. در سال ۱۹۹۱ یك مطالعه مروری سیستماتیك ۱۰۷ كارآزمایی بالینی كنترل شده را در نظر گرفته و دریافته است كه ۷۷% آنها یك نتیجه مثبت را گزارش نموده‌اند. به دلیل اینكه از ۱۰۷ كارآزمایی فوق، ۸۴ تحقیق نمره كمتر از ۵۵ را در یك ارزش‌گذاری كیفیت تحقیق ۱۰۰ نمره‌ای بدست آوردند، مطالعات با كیفیت بالا بطور جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند.
در ۶۸ درصد مطالعات فوق، بیماران از درمان هومیوپاتی نسبت به دارونما سود بیشتری برده بودند. در سال ۱۹۹۷ یك مطالعه مروری سیستماتیك ۸۹ كارآزمایی بالینی كنترل شده با دارونما به شیوه دوسویه كور یا تصادفی را در نظر گرفت كه Odds Ratio تركیبی مجموع آنها ۴۵/۲ ( CI 95% ، ۹/۲ – ۰/۲ ) بود، با نفع بردن بیمـاران در گروه هومیوپاتی. بررسی‌هایی كه محدود به مطالعات با كیفیت بالا بود نیز نتایج آماری مشابهی را نشان داد، با یك Odds Ratio برابر ۶۶/۱ ( CI 95 % ، ۱ /۲ – ۳/۱ ).
این اثر بعد از اصلاح خطای نشر همچنان تأیید شد. در مطالعه‌ای دیگر محققین با ادغام بررسی‌های چهار كارآزمایی كه در چند مـركز مختلف تـوسط محقق مشتـركی انجام شدند و اثــرات Galphimia glauca را در آلرژی‌های فصلـی بـررسی كردنـد، به نتیجـــه Odds Ratio معــادل ۰/۲ ( CI 95% ، ۷/۲ – ۵/۱ ) در مورد بهبود علائم چشم و بینی در طی ۴ هفته دست یافتند.
طول مدت درمان با هومیوپاتی
طول مدت این درمان به شرایط بیماری، سن بیمار و وضعیت خود بیمار بستگی دارد. به طور مثال خیلی مواقع ممکن است در یک کودک خیلی سریع درمان انجام شود، اما در یک فرد مسن که یک بیماری مزمن دارد دیرتر روند درمانی طی شود. به طور متوسط یک دهم زمانی که بیماری در فرد وجود دارد، برای درمان آن لازم است. مثلا اگر یک فرد بیماری ۲۰ ساله دارد، حداقل ۲ سال زمان برای درمان آن لازم است.
مصرف داروهای هومیوپاتی در زنان باردار و نوزادان
داروهای هومیوپاتی بسیار رقیق شده؛ به طوری که یک دارو ممکن است ۱۰ به توان ۳۰ بار رقیق شده باشد. همچنین این داروها با دوز بسیار کم یکی از پرمصرف‌ترین داروها در کشورهای اروپایی در خانم‌های باردار هستند و تاکنون گزارشی مبنی بر عوارض این داروها در زنان باردار و نوزادان ثبت نشده است.
برای شناخت بهترین مراکز درمانی هومیوپاتی، باید به سایت انجمن هومیوپاتی ایران که پزشکان هومیوپاتی مورد تایید را معرفی کرده، مراجعه کنند.
هومیوپاتی در سازمان غذا و داروی آمریکا
سازمان غذا و داروی آمریکا FDA داروهای هومیوپاتی را تحت عنوان فارماکوپه هومیوپاتی آمریکا به رسمیت می‌شناسد. این روش درمانی در کشورهای انگلستان، آلمان، فرانسه، هلند، سوئد، کانادا، آمریکا، هندوستان، پاکستان، برزیل و بسیاری از دیگر کشورها خدمات درمانی به بیماران ارائه می‌دهد. سازمان جهان بهداشت در کتابی تحت عنوان وضعیت حقوقی طب مکمل/سنتی در جهان به تفصیل راجع به جایگاه هومیوپاتی در نظام بهداشتی کشورهای مختلف توضیح می‌دهد. دارو های هومیوپاتی منشا طبیعی دارند بیش از ۷۰% داروهای هومیوپاتی منشا گیاهی، حدود ۲۰ % آنها منشا معدنی ( کلسیم ، فسفر ، روی و …) و حدود ۱۰% آنها منشا جانوری ( شیر یک حیوان بخصوص یا یک نوع عسل بخصوص ودیگر ترشحات جانوری و …) دارند. در هومیوپاتی کلاسیک دارو ها را به شیوه خاصی رقیق و توانمند میکنند. طبیعی بودن داروها و رقت بالای آنها موجب شده که دارو های هومیوپاتی عوارض جانبی ایجاد نکنند.
هومیوپاتی در ایران
در تاریخ 1374/8/4 شورای عالی ارزشیابی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكی هومیوپاتی را یك روش درمانی شناخت و در نهایت در 137710/26 دستورالعمل تعیین تكلیف پزشكان هومیوپات توسط وزیر بهداشت وقت جناب آقای دكتر فرهادی به معاونت آموزشی وزارت متبوع اعلام شد و در بهمن ماه همان سال به دانشگاه های علوم پزشكی ابلاغ شد. بعد از قانونمند شدن این رشته، در سال 1381 انجمن هومیوپاتی تأسیس شد. این انجمن هم اکنون با بیش از ۳۰۰ عضو رسمی (پزشک عمومی و متخصص) و ۳۰۰ عضو افتخاری (دندانپزشک، داروساز، ماما و گروههای پزشکی) فعالیت می‌کند. و بالاخره در سال 1387 شورای عالی طب سنتی و مکمل وزارت بهداشت، درمان آموزش پزشکی طی نامه شماره ۳۹۲۷۱/۸/آ به تاریخ 1387/2/9 (لینک نامه) شیوه فعالیت پزشکان هومیوپات بیشتر نظام مند نمود.
دیدگاه