امروز: پنج شنبه, ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ برابر با ۱۷ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۲۸ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 276434
۹۷۵۸
۱
۰
نسخه چاپی

مهرالمسمی | انواع و شرایط مهر المسمی چیست؟

مهرالمسمی | انواع و شرایط مهر المسمی چیست؟

 تعریف مَهرالمُسمی

مهر المسمی رایج‌ترین و شناخته شده ترین نوع مهریه است. مسمی یعنی اسم برده شده و مهرالمسمی یعنی مهری که زن و شوهر قبل از انعقاد عقد نسبت به مقدار و میزان آن توافق نموده باشند و آن را در عقد ذکر و در عقدنامه درج و ذکر نمایند.

به بیان دیگر مهر المسمی، مهریه ای است که زوجین به هنگام انعقاد عقد نکاح آن را با توافق طرفین تعیین می کنند. در تعیین مهریه ای که مهر المسمى نامیده می شود، زوجین کافی است که شرایط صحت مهر را رعایت کنند. در این صورت، مهريه تعیین شده، به عنوان یکی از تکالیف ناشی از عقد نکاح بر ذمه زوج مستقر می شود و زوجه می تواند، مطابق توافق حاصله، آن را از شوهرش مطالبه کند. مطابق ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی تعیین مقدار مهر منوط به تراضی طرفین است. بنابراین، زوجین در تعیین مقدار مهر با محدودیتی مواجه نیستند.

اصطلاح مهرالمسمی از فقه اسلامی گرفته شده که در ماده ی 1100 قانون مدنی به کار رفته است. ولی با وجود کاربرد در قانون مدنی، متأسفانه تعریفی در آن قانون از آن ارايه نشده است. معهذا با استفاده از مواد مختلف قانون مدنی و با توجه به فقه اسلامی می توان گفت: مهرالمسمی عبارت است از مال معينی که به عنوان مهر با توافق زوجین یا شخصی که زوجیـن انتخاب کرده اند، تعیین می شـود.

به بیان ساده این نوع مهریه همان چیزی است که در زمان عقد ازدواج با رضایت مرد و زن تعیین می‌شود و می‌تواند هر چیزی باشد که ارزش مالی دارد (از پول و طلا گرفته تا خانه و ماشین).

مهم ترین نکته این است که در صورتی که در زمان عقد مهرالمسمّی تعیین شده باشد و مرد بخواهد همسر خود را طلاق دهد ، دو حالت متصور است :

- اگر طلاق بعد از رابطه زناشویی باشد ، زن مستحق دریافت تمام مهریه است .
- در صورتی که طلاق قبل از رابطه زناشویی اتفاق بیفتد ، زن تنها مستحق نصف مهریه خواهد بود .

مهرالمسمی باید به‌طور دقیق معلوم و معین باشد. مثلا نمی‌توان گفت یکی از این خانه‌ها، بلکه باید دقیقاً مشخص کرد که کدام خانه منظور بوده است. هم‌چنین باید ارزش مالی داشته باشد.

مطابـق مـاده ی 1080  قانـون مدنی تعیین میـزان مهـر منـوط بـه تراضـی طرفیـن اسـت و قانـون هیچگونـه محدودیتـی در ایـن خصـوص پیش بینـی نکـرده اسـت و طبـق مـاده ی1079 همـان قانـون، مهـر بایـد بیـن طرفیـن تا حـدی رفـع جهالـت آنهـا بشـود، معلـوم باشـد.

ماده 1079- مهر بايد بين طرفين تا حدی كه رفع جهالت آنها بشود معلوم باشد.

ماده 1080- تعيين مقدار مهر منوط بتراضی طرفين است.

مالـی کـه بـه عنـوان مهـر بیـن زوجیـن در عقـد نـکاح تعییـن می شـود، ممکن اسـت عیـن معین ماننـد خانـه، زمیـن و ... و یـا اینکه منفعت باشـد. مثلاً  می توان درآمـدی را که از یک وسـیله ی نقلیـه بـه وجـود می آیـد، بـرای مـدت معیـن مهـر قـرار داد. شـاید مهـر نه عیـن باشـد و نـه منفعـت، بلکه حق باشـد. ایـن حـق اعـم از حق دینی ماننـد حقی که بـه نفـع زن از طرف شـوهر ایجاد می شـود و یـا طلبـی که شـوهر از شـخص ثالث دارد و حق عینی مانند حـــق ارتفاق و انتفــاع.

انواع مهرالمسمی

مهر المسمی عندالمطالبه یا عندالاستطاعه است.

عندالاستطاعه یعنی مهر به گردن مرد می باشد ولی شرط می‌کند که هر وقت استطاعت مالی داشت مهر را پرداخت کند و اگر شرط نشود، مهر دین حال یعنی عندالمطالبه محسوب می‌شود.

عندالمطالبه یعنی به محض مطالبه زوجه باید مهر پرداخت شود؛ مهر اگر عندالاستطاعه باشد، زن باید استطاعت مالی شوهر را ثابت نماید.

شرایط مهرالمسمی

بر اسـاس قانون مهرالمسـمی دارای شرایط مختـص بـه خود اسـت که به طـور خلاصه در زیـر بـه آنها اشـاره می نماییم:

الـف- بر اسـاس مـاده ی 1078 قانـون مدنـی، مهرالمسـمی بایـد دارای ارزش مالـی و اقتصـادی باشـد و قابلیـت تملـک و نقـل و انتقـال را داشـته باشـد.

ماده 1078 - هر چيزی را كه ماليت داشته و قابل تملك نيز باشد مي توان مهر قرار داد.

ب- مشـخص و معلوم باشـد.( مسـتنبط از مـاده ی 361 قانـون مدنی)

ماده 361 -  اگر در بيع عين معين معلوم شود كه مبيع وجود نداشته بيع باطل است.

ج- مطابـق مادتیـن 361 و 1100 قانـون مدنـی، مهرالمسـمی بایـد معیـن و تصریح شـده باشد.

ماده 1100 -در صورتيكه مهرالمسمی مجهول باشد يا ماليت نداشته باشد يا ملك غير باشد در صورت اول و دوم زن مستحق مهرالمثل خواهد بود و در صورت سوم مستحق مثل يا قيمت آن خواهد بود مگر اينكه صاحب مال اجازه نمايد.

د- دارای منفعت عقلایی و مشـروع باشـد. (مسـتنبط از مادتیـن 215 و 348 قانـون مدنی)

ماده 215 - مورد معامله بايد ماليت داشته و متضمن منفعت عقلايي مشروع باشد.

ماده 348 -  بيع چيزي كه خريد و فروش آن قانونا" ممنوع است و يا چيزي كه ماليت و يا منفعت عقلايی ندارد يا چيزی كه بايع قدرت بر تسليم آن ندارد باطل است مگر اينكه مشتری خود قادر بر تسليم باشد.

ه- براسـاس مـاده ی 348 قانون مدنی، زوج باید قدرت تسـلیم مهریه را داشـته باشـد. بـا توجـه بـه شـرایط مارالذکر می تـوان به صراحـت ابـراز داشـت کـه آب دریـا، باران و هـوا کـه فاقـد اوصـاف مذکـور بـوده و علی الخصـوص جنبـه و ارزش داد و سـتد ندارنـد و همچنیـن پارک هـای عمومـی و جاده هـا را چـون کسـی نمی توانـد مالـک آنهـا شـود و یـا اتومبیلی کـه در زمان عقد نـکاح موجـود نبوده یا از بین رفته اسـت و یا مـال غیـر را بـدون اذن مالـک آن مهر قرار دادن، و یـا انگشـتری المـاس گران قیمتی کـه در دریـا افتـاده اسـت بـه دلیـل عـدم قـدرت تسـلیم نمی تـوان مهـر قـرار داد.

مطابــق مــاده ی 1084 قانــون مدنــی بــا فـرض تعییـن مهریـه، در صـورت حـادث شــدن عیــب و تلــف، شــوهر ضامــن آن اســت.

مــاده ی 1084 قانــون مدنــی نیــز ایـن چنیـن اشـعار مـی دارد کـه: « هـرگاه مهـر عیـن معیـن باشـد و معلـوم گـردد قبــل از عقــد معیــوب بــوده و یــا بعــد از عقــد و قبــل از تســلیم معیــوب و یــا تلـف شـود، شـوهر ضامـن عیـب و تلـف اسـت» سـه فـرض از ایـن مـاده اسـتنباط می شــود.

الف- معیوب بودن مهر در زمان عقد
ب- معیـوب شـدن مهر پـس از عقد و قبل از تسلیم
ج- تلف مهر پس از عقد و قبل از تسلیم

در حالـت اول نظـر بـه معیـوب بـودن مهر در حیـن عقـد، حـق فسـخ بـرای زوجـه به وجـود می آیـد و زوجـه می توانـد قیمـت یا مثـل آن را دریافـت دارد و یا آن مال معیوب را بـه اضافـه ارش مطالبـه کند.

در حالـت دوم، اختلاف نظـر مـا بین فقهاء وجـود دارد، عـدهای برآننـد کـه معیـوب شـدن مهـر پـس از عقد و قبل از تسـلیم به مثابـه معیـوب بودن در حین عقد اسـت که در ایـن صـورت به همان حالـت اولی عمل می نمایـد و عـده ای دیگر که قول مشـهور هـم می باشـد برآننـد فقـط بـه اقتضـای قاعـده ی ضمـان یـد، شـوهر نسـبت بـه عیبـی کـه قبـل از تسـلیم در مهـر پدیـد آمـده مسـؤول اسـت. پـس زوجـه فقـط می توانـد ارش بگیـرد.

حالـت سـوم، بـا دو حالـت قبـل کاملاً متفـاوت اسـت از ایـن نظـر کـه بحث تلف بـا عیـب فـرق دارد. در تلـف از بیـن رفتـن مهـر یـا مالی کـه به عنـوان مهر قـرار داده شـده اسـت، مطـرح اسـت در حالیکـه در عیـب، مـال موجود می باشـد، ولـی عیوبی از لحـاظ ظاهـری یـا باطنـی در آن هویـدا گشـته اسـت. در حالـت تلـف مهـر قبـل از تسـلیم، مثـل یـا قیمـت آن بـر عهـده ی شـوهر اسـت و ضمان شـوهر در این مورد ماننـد ضمـان عاریـه گیرنـده در عاریـه مضمونـه « عاریـه ای که در آن مسـؤولیت عاریـه گیرنـده در صـورت تلـف بـا نقـص مال مورد عاریه شـرط شـده باشـد» ،اسـت کـه اصطلاحاً  آن را ضمـان یـد گوینـد.

 

  • منبع
  • دینا
  • گروه وکلای مهرآیین
  • بنیاد وکلا

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید