بیماری آندومتریوز | نابه‌جایی آستر رحم در بیماری آندومتریوز | علائم و نشانه های بیماری آندومتریوز

آندومتریوز به معنی وجود غدد آندومتریال و استرومای رحم در بیرون از آندومتر و عضله رحم است.

بیماری آندومتریوز

در بیماری آندومتریوز بافت اندومتر (مخاط رحم) پرکار در بیرون از محل اصلی (رحم) پایه ریزی می‌شود. این بافت در تمام بافت‌های بدن به جز طحال ممکن‌است به‌وجود آید، ولی رایج‌ترین محل پدید آمدن آن و در ۵۰ درصد موارد، لگن است که در این قسمت، تخمدان‌ها (حدود ۴۰ درصد موارد) بیش از دیگر اندام‌ها گرفتار اندومتریوز می‌شوند؛ بنابراین همزمان با پریود خانم‌ها این نقاط خونریزی می‌کنند که در نتیجه دشواری‌های فراوانی برای فرد به‌وجود می‌آید. رایج‌ترین عوارض درد موقع عادت ماهانه، نازایی و دردهای مزمن لگنی است.

مخاط دهانه رحم هر ماه پس از ريزش هنگام پريود شروع به رشد می كند سلول های مخاط رحم اين ظرفيت را دارند كه در خارج از رحم نيز رشد نمايند. رشد سلول های مخاط رحم در خارج از رحم را اندومتريوز می گويند.

محوطه داخل رحم توسط لوله های رحمی به خارج از رحم راه دارد اگر اين سلول های مخاط رحم در خارج از رحم به بافت بچسبند و شروع به رشد كنند در اصطلاح گفته می شود كه سلول های مخاط رحمی در محل جديد كاشته شده اند. شايعترين محل هايی كه سلول های مخاط رحم می توانند كاشته شوند و سبب اندومتريوز شوند عبارتند از تخمدان ها، لوله های رحمی، سطح خارجی خود رحم، روده ها، محوطه داخل لگن. اندومتريوز را می توان در داخل واژن، دهانه رحم و حتی مثانه نيز ديد. بعضی اوقات اندومتريوز در خارج از محوطه رحم مثل كبد، ريه، و مغز نيز ديده می شود حتی سلول های مخاط رحم می توانند در محل بريدگی های جراحی نيز كاشته و رشد نمايند.

اندومتريوز می تواند تمامی خانم ها در سن توليد مثل را درگير نمايد. ميزان شيوع واقعی اين بيماری مشخص نيست. چون بسياری از خانم های مبتلا يا مراجعه نمی كنند و يا اينكه تشخيص داده نمی شوند. اندومتريوز يكی از شايعترين علل درد لگنی می باشد بررسی ها نشان می دهد كه 30 تا 50% خانم هايی كه به علت ناباروری تحت درمان هستند و تا 80%خانم هايي كه دچار درد لگنی می باشند ممكن است مبتلا به اندومتريوز می باشند. بسياری از موارد اندومتريوز در خانم های 25تا35 ساله تشخيص داده می شود ولي اين بيماری می تواند دختران را نيز گرفتار نمايد.

اندومتريوز پس از يائسگی نادر است. به تاخير انداختن بارداری در سنين بالا يكی از علل مستعد كننده برای اندومتريوز است.

در تشخیص اندومتریوز ۴ مرحله وجود دارد:

مرحله ۱: ضایعات کوچک و محدود

مرحله ۲: ضایعات خفیف که ممکن است متعدد باشند و احتمال چسبندگی وجود دارد.

مرحله۳: ضایعات متوسط عمیق یا سطحی با چسبندگی واضح

مرحله۴: ضایعات متعدد و شدید که هم سطحی هستند و هم عمیق، با چسبندگی‌های زیاد

تقریبا ۶ تا ۱۰ درصد خانم‌ها در جهان دچار اندومتریوز هستند که می‌تواند باعث دردی شود که گاهی،مخصوصا حین قاعدگی، بسیار شدید است. مشکلات باروری نیز ممکن است ایجاد شود.

اندومتریوز بیماری رایج دوران باروری خانم‌هاست و علائم اغلب پس از یائسگی برطرف می‌شوند. برای خانم‌هایی که علائم را تجربه می‌کنند درمان‌های موثری برای مدیریت آن‌ها موجود است. برای نازایی مرتبط با اندومتریوز نیز درمان‌هایی برای افزایش احتمال باروری وجود دارد.

علائم و نشانه‌های بیماری اندومتریوز

اغلب افرادی که دچار اندومتریوز هستند علامتی ندارند. در بین افرادی که علائم و نشانه‌ها را بروز می‌دهند، علامت اولیه درد لگنی است که اغلب با دوران قاعدگی مرتبط است. گرچه بسیاری از افراد دردهای کرامپی (دردهای عضلانی) را حین دوره قاعدگی تجربه می‌کنند، افرادی که دچار اندومتریوز هستند دردهای بسیار بدتری را توصیف می‌کنند. همچنین این درد طی زمان بدتر می‌شود. شدت درد لزوما تعیین کننده میزان گسترش بیماری نیست. حتی ممکن است فردی با اندومتریوز وسیع درد کمی داشته باشد یا درد نداشته باشد. اندومتریوز معمولا چندین سال بعد از اولین قاعدگی (منارک) ظاهر می‌شود و ممکن است موقتا با حاملگی بهبود یابد و با یائسگی به طور کامل برطرف شود، مگر اینکه فرد استروژن مصرف کند.

قاعدگی‌های دردناک (دیسمنوره): درد لگنی و کرامپی ممکن است از پیش از قاعدگی شروع شده و طی زمان بدتر شود. همچنین ممکن است بیمار درد کمر و شکم را تجربه کند.

درد در رابطه جنسی: درد حین یا بعد از رابطه جنسی در اندومتریوز رایج است.

درد با حرکات روده یا هنگام تخلیه مثانه: این علامت اغلب طی دوره قاعدگی وجود دارد.

خون ریزی بیش از اندازه: فرد ممکن است گاهی قاعدگی‌هایی با خون ریزی شدید داشته باشد و یا بین قاعدگی‌هایش خونریزی داشته باشد.

نازایی: گاهی، اندومتریوز اولین بار هنگامی که فرد به دنبال درمان نازایی است، تشخیص داده می‌شود.

سایر علائم و نشانه‌ها: فرد ممکن است طی قاعدگی خستگی، اسهال، یبوست، نفخ یا تهوع داشته باشد.

دلایل ایجاد بیماری اندومتریوز

قاعدگی عقب گرد: بیشترین علت آندومتریوز می باشد. در این نوع قاعدگی، خون قاعدگی شامل سلول های آندومتر است که به جای آنکه از بدن خارج شوند، از طریق لوله های رحمی وارد حفره لگنی می شوند. این سلول های آندومتر به دیواره لگن می چسبند و در آنجا رشد می کنند و خونریزی در طول این دوره ایجاد می شود.

رشد سلول های جنینی: این سلول ها، حفره های لگنی و شکمی را می پوشانند و از سلول های جنینی بوجود می آیند. هنگامی که یک و یا چند منطقه از پوشش شکمی تبدیل به بافت آندومتر شود، آندومتریوز گسترش می یابد.

زخم جراحی: بعد از جراحی، مانند هیسترکتومی (خارج کردن رحم) و یا سزارین، سلول های آندومتر ممکن است به محل برش جراحی متصل شوند.

انتقال سلول های آندومتر: عروق خونی و یا مایع لنف ممکن است سلول های آندومتر را به دیگر قسمت های بدن انتقال دهند.

اختلال سیستم ایمنی: ممکن است وجود اختلال در سیستم ایمنی باعث گردد که بدن نتواند بافت آندومتر را که در بیرون از رحم رشد می کند تشخیص داده و از بین ببرد.

عوارض احتمالی بیماری اندومتریوز

• نازايی و درد لگنی

• مشكلات ادراری و اجابت مزاج و چسبندگی احشای لگنی

• يائسگی زود رس

• احتمال ايجاد كيست های بزرگ و توده های لگنی به نام اندومتريوما

تشخيص بیماری اندومتریوز

• سونوگرافی واژينال در خانم های متاهل و سونوگرافی مقعدی در خانم های مجرد

• MRI

• تشخيص اصلی بيماری اندومتريوز با لاپراسكوپی است.

درمان بیماری اندومتریوز

هدف از درمان اندومتريوز برداشتن ضايعات اندومتريوز به طور كامل با جراحی می باشد. انجام اين كار ازطريق لاپراسكوپی است.

اندومتريوز به علت چسبندگی های شديدی كه ايجاد مي كند سخت ترين عمل حفره لگنی می باشد ذخيره تخمدان در اندومتريوز كاهش می يابد بنابراين بنا به تصميم پزشك در مورد ناباروری بهتر است بيمار از روش های كمك باروری استفاده نمايد.

مراقبت های بعد ازجراحی

1. رعايت بهداشت فردی

2. درصورت تب، درد، خونريزی شديد، ترشح عفونی حتما مراجعه نماييد.

3. تا دو هفته نزديكی نداشته باشيد.

4. از بلند كردن اشيای سنگين خودداری نماييد.

5. 7 الی 10 روز آينده جهت ويزيت و چك بخيه ها با پيگيری جواب پاتولوژی به پزشك مربوطه مراجعه نماييد.

6. از روز سوم بعد از عمل پانسمان را برداشته و ديگر نياز به پانسمان مجدد نمی باشد و می توانيد روزانه حمام برويد. ناحيه عمل را ترجيحا روزی دو الی سه مرتبه با شامپو بچه شستشو داده و خشك نماييد برای خشك نمودن از سشوار می توانيد استفاده نماييد.

7. در صورت بزرگ بودن شكم، جهت جلوگيری از عفونت، شكم خود را با شكم بند بالا برده و از عرق كردن ناحيه عمل جلوگيری شود.

8. در صورت ديابتی بودن قند خون خود را مرتبا كنترل و مراقب زخم ناحيه عمل باشيد.

9. مقدار كافی غذا و مايعات مصرف نماييد.