تعهد کاری اصلی است که در همه ی جوامع به آن نیاز است یعنی اگر همه ی اشخاص به کار خود متعهد نباشند و وظیفه ی خود را درست انجام ندهند در این صورت جامعه دچار سقوط خواهد شد.
تعهد کاری چیست؟
در یک تعریف کلی تعهد به کار یا تعهدکاری به عنوان میزان اشتیاق کارمند نسبت به وظایف خود در یک محل کار تعریف می‌شود. به زبان دیگر همان احساس مسئولیتی که فرد نسبت به اهداف، مأموریت و چشم اندازهای سازمانی که با آن در ارتباط است، دارد.
تعهد کاری چیزی است که ما را ملزم می‌کند در محیط اشتغالمان، امورات محول شده (وعده) را به خوبی انجام دهیم تا اهداف شغلی‌مان محقق شوند. برای هر فردی نسبت به نوع سازمان و یا شغلی که در آن فعالیت می‌کند و همچنین جایگاهی که در آن قرار دارد، تعهد کاری نوع متفاوتی است.
برای مدیرعامل یک شرکت چند ملیتی نوعی از تعهد کاری متصور است، برای یک کارمند بخش حسابداری یک اداره دولتی نوع دیگری از تعهد، برای فروشنده لوازم خانگی نوعی دیگر و … . هر کس بسته به جایگاهی که در آن قرار گرفته و یا خودش برای خود ساخته است، تعهد کاری متفاوتی دارد.
عموماً تعهدات کاری افرادی که در استخدام دیگران هستند، توسط سازمان معین می‌شود و طبعاً کسی که در حرفه شخصی خودش فعالیت می‌کند، خود باید تعهد کاری‌اش را بسازد.
عوامل موثر در پایبندی به تعهد کاری
عوامل بسیاری برای پایبندی به تعهد کاری وجود دارند که بسیاری از آنها نسبی است. یعنی نسبت به جایگاه و منزلت فرد متغیر است. اگر بخواهیم تیتروار به این موارد اشاره کنیم می‌توانیم بگوییم:
- جایگاه فرد در سازمان
- انگیزش فرد
- توانایی‌های فردی
- بهره‌وری سازمان
- همخوانی تعهدات با ارزش‌های فردی و سازمانی
- وضوح تعهدات
- فرهنگ کاری حاکم در محیط کار
- اهمیت قائل شدن افراد بالادستی برای فرد
- ارزش‌های پایه‌ای فرد
- مأموریت و مسئولیت فرد
شاخص های تعهد کاری
تعهد کاری یعنی عهده دار شدن کار، به تعهد گرفتن، عهد کردن و عهد و پیمان بستن است. برای این منظور باید شاخص هایی معرفی گردد لذا مفاهیمی که به عنوان شاخص های تعهد کاری در محیط کاری مختلف قرار می گیرند مورد بررسی قرار می گیرد. بدین معنی که اگر فردی نسبت به شاخص های تعهد کاری جدی باشد این فرد متعهد به کار بوده و تعهد کاری خواهد داشت. شاخص های تعهد کاری شامل:
- وجدان کاری
- مسئولیت پذیری
- برنامه ریزی وقت
- تصمیم گیری در کار
- کارپذیری
وجدان کاری
وجدان کاری به معنای اخلاق کار می باشد یعنی بیانگر اعتقادات و باورها و نگرش های درونی فرد است که رفتار یا کار صحیح او را تقویت می کند. وجدان کاری را می توان وضعیتی دانست که در آن افراد جامعه در مشاغل گوناگون سعی دارند تا کارهای محوله را به بهترین وجه و به طور دقیق و کامل و با رعایت اصول بهینه انجام دهند.
وجدان کاری به بعد کیفیت کار تاکید دارد یعنی کار را به نحوی انجام دادن که هم خود فرد از کار خود راضی باشد هم تحسین دیگران را برانگیزد. لذا تاکید روی وجدان کاری به خاطر اهمیت و نقش آن در سازندگی های فردی و اجتماعی است و ترقی و پیشرفت جامعه را موجب می شود.
فرمول وجدان کاری در فعالیت و حرفه به این صورت است که فرد باید کاری را انجام دهد که از نظر ارزش اجتماعی و جامعه مورد نظر قابل قبول و مورد پذیرش باشد تا برای انجام آن وجدان کاری مطرح باشد. در غیر این صورت وجدان کاری در اموری که از نظر ارزش های جامعه منفی هستند معنا نخواهد داشت. از طرفی داشتن انگیزه (علاقه و رغبت) روی کیفیت انجام کار موثر است و همچنین تلاش و کوشش مداوم موجب به نتیجه رسیدن اموری می شود که برای انجام آن دست به کار شده ایم و در نهایت حاصل این کار به خود فرد برمی گردد و احساس موفقیت و مفید بودن در فرد ایجاد می کند و این امر به صورت رشد حلزونی ادامه می یابد و پیشرفت فردی و اجتماعی را به دنبال دارد.
مسئولیت پذیری
مسئولیت پذیری پاسخگو بودن در کار یعنی قبول پیامد و آثاری که در اثر یک رفتار و یا انجام امری در محیط های کاری و زندگی انسان پیش می آید.
برنامه ریزی وقت، یکی از عوامل موفقیت افراد و جوامع استفاده درست از فرصت ها و وقت می باشد و استفاده از وقت با امر برنامه ریزی وقت امکان پذیر است، یعنی زمان را تحت کنترل خود در آوردن و از آن به نفع خود استفاده کردن می باشد.
تصمیم گیری
تصمیم گیری یعنی انتخاب درست ترین راه حل ها برای حل مسائل یا گشایش گری است که بعد از بررسی های لازم صورت می گیرد یا به عبارت دیگر شیوه عمل خاصی است برای حل مساله یا مشکل ویژه که برگزیده می شود.
کارپذیری
مفهوم کارپذیری شاید تا حالا کم کاربرد داشته است در عین حال مفهومی است ابداعی که در فرهنگ کاری قابل طرح و بیان است. کار پذیری عبارت است از پذیرش قبلی پیام ها، دستورات و کارهایی که دیگران مانند همکار، والدین، مافوقان از فرد انتظار انجام آن را دارند و یا از او می خواهند که انجام دهد به نحوی که انجام آن به نفع هر دو طرف است. بنابراین کار پذیری دو شاخص اصلی دارد انجام کاری که دقیقا مورد انتظار است، انجام دادن کار با رضایت قبلی.
اگر هر کدام از شاخص های فوق رعایت نشود کارپذیری در عمل صورت تحقق نخواهد داشت. کارپذیری یک وضعیت دو طرفه دارد یعنی اگر کارکنان باید از روسای خود کارپذیری داشته باشند متقابلا روسا هم باید نسبت به انتظارات کارکنان و برآوردن آن توانایی پذیرش داشته باشند.
نشانه‌های تعهد کاری
میزان تعهد در هر کدام از کارمندان متفاوت است؛ علاوه بر آن، ممکن است مفهوم واژه «تعهد» نیز برای هر یک از کارمندان متفاوت باشد، ولی در حالت کلی تعهد را می‌توان احساس تعلق خاطری دانست که کارمندان نسبت به محیط کار خود دارند.
آن دسته از کارمندانی که تنها به انجام وظایف محوله پشت میزی اکتفا نمی‌کنند و با انجام ابتکارات نوآورانه سعی دارند میزان مشارکت خود را با سازمان مربوطه افزایش دهند، در دسته کارمندان متعهد جای می‌گیرند. البته نشانه‌های تعهد کاری تنها به این قبیل از فعالیت‌های ظاهری خلاصه نمی‌شود. راهکارهای مختلفی برای رصد سطح تعهد کارمندان وجود دارد که در ادامه به چند مورد از آنها پرداخته می‌شود:
- به اشتراک‌گذاری پست‌های مربوط به شغل در حساب‌های شخصی شبکه‌های اجتماعی
- معرفی دوستان و آشنایان برای پیوستن به فرصت‌های شغلی جدید موجود در سازمان
- استفاده از هشتگ شرکت برای رساندن پیام‌های مثبت
- فعالیت مستمر در راستای پیشرفت اعضای گروه و سایر همکاران
- تلاش متداوم برای بهبود میزان عملکرد؛ به عنوان مثال ثبت‌نام در یک کلاس نرم‌افزار
همان گونه که مشاهده کردید، تعهد کاری در رفتار و بازدهی عملیاتی افراد نمود پیدا می‌کند؛ بنابراین مدیران خیلی راحت می‌توانند میزان آن را در بین کارمندان خود ارزیابی کنند.
تعهد نقش قلب را در هر رابطه‌ای دارد و روابط کاری نیز از این امر مستثنی نیستند. اگر کارمندان نسبت به مکان و نوع شغل خود تعهد کاری داشته باشند، احساس خرسندی بیشتری خواهند داشت و متعاقبا، کارآمدتر ظاهر خواهند شد.
کارمندان متعهد نسبت به سازمان خود احساس مالکیت می‌کنند و در داخل و خارج سازمان، نقش سفیر را برای آن ایفا می‌کنند. آن‌چه تمام فکر و ذکر این قبیل از کارکنان را به خود مشغول می‌کند، پیشرفت و ترقی سازمان است، از این رو فرصتی برای فکر کردن به موقعیت‌های شغلی دیگر ندارند و سایر سازمان‌ها نمی‌توانند آنها را اغوا کرده و به سمت خود بکشانند.
تقویت تعهد در کارمندان
افراد زمانی به یک گروه یا سازمان احساس تعهد می‌کنند که بدانند از مشارکت در آن سازمان دستاورد مهمی عایدشان می‌شود. زمانی که یک فرد را استخدام می‌کنید، در کنار کمکی که از او می‌گیرید، فرصت‌هایی را نیز در اختیار او قرار می‌دهید. نمونه‌هایی از این فرصت‌ها عبارتند از:
- کار کردن بر روی موضوعی که برایشان اهمیت دارد
- سود رساندن به جامعه
- آشنا شدن با افراد همفکر و سپری کردن اوقات با آنها
- توسعه مهارت‌ها
- تبدیل شدن به عضوی از تیم
- یادگیری نحوه مقابله با چالش‌ها
- ارتقای سطح استانداردها
- یادگیری نحوه رهبری
بنابراین هنگامی که از فردی دعوت به همکاری می‌کنید، در واقع نوعی از ارزش را در اختیار او قرار می‌دهید. حال اگر تصور می‌کنید کارمندانتان انرژی و زمان کافی را به کار خود اختصاص نمی‌دهند و به عبارتی، تعهد کاری ندارند، حتما یک جای کار می‌لنگد.
با استفاده از روش‌های زیر می‌توانید احساس تعهد را در بین کارکنان تقویت کنید. این اقدام به مستحکم شدن هر چه بیشتر ستون‌های سازمان کمک می‌کند.
۱) از افرادی که به سازمانتان می‌آیند استقبال کنید
برخی اوقات، افراد نیاز دارند که به هنگام ورود به سازمان از آنها استقبال گرمی به عمل آید. در این صورت اگر برخورد سردی با آنها انجام بگیرد، طولی نمی‌کشد که آن‌جا را ترک می‌کنند. بنابراین به مدیران توصیه می‌کنیم از افرادی که پا به سازمان می‌گذارند و یا برای پیوستن به کسب‌وکار درخواست می‌دهند، شخصا استقبال به عمل آورند، از آنها سوال بپرسند، آنها را بهتر بشناسند و به آنها حس ارزشمند بودن بدهند. این امر نه تنها افراد را نسبت به همکاری ترغیب می‌کند، بلکه زمینه را برای برقراری ارتباط بیشتر در آینده مهیا می‌سازد. به افراد حاضر در سازمان نیز آموزش دهید تا از تازه‌واردان به گرمی استقبال کنند و این اقدام را به عنوان بخشی از شغل خود، با جدیت انجام دهند.
۲) در مورد وظایف، اصول و اهداف سازمان خود شفاف‌سازی کنید و در رابطه با آنها دیدگاهی باز را در پیش بگیرید
مردم باید بدانند که نسبت به چه چیزی متعهد هستند. به عنوان یک رهبر، اصول و اهداف خود را به شکل شفاف و آشکار توضیح دهید. برای مثال، اگر قصد دارید یک برنامه پرورشی برای نوجوانان تهیه کنید، دلایل اهمیت این برنامه را بیان کنید و این سوال را در ذهن کارمندان خود ایجاد کنید که اگر در دوران نوجوانی توجه کافی را از سوی بزرگسالان دریافت نمی‌کردند، زندگی‌شان دستخوش چه تحولاتی می‌شد.
۳) مدل تعهدی خود را به عنوان الگو قرار دهید
همه کارمندان مدیر گروه یا پروژه را تحت نظر می‌گیرند تا ببینند خود او تا چه میزان به کاری که انجام می‌دهد، پایبند است. اگر شما به عنوان رهبر، به شغل خود اهمیت بدهید، این امر در رفتار شما بازتاب پیدا می‌کند، کارمندان نیز این بازتاب‌ها را می‌بینند و از شما الگو می‌گیرند. این نکته را همواره به خاطر داشته باشید: تعهد مسری است. اگر کارمندان بتوانند روی مدیر حساب کنند، (به احتمال قوی) مدیر نیز می‌تواند روی سختکوشی آنها حساب کند. در صورتی که برای ارسال یک ایمیل تا دیر وقت در دفتر می‌مانید، دیگران نیز از شما پیروی خواهند کرد.
۴) به افراد کار بدهید
اگر یکی از کارمندان برای به عهده گرفتن یکی از مسئولیت‌ها علاقه نشان می‌دهد، او را منتظر نگذارید. افراد زمانی تعهد کاری خواهند داشت که احساس کنند در دل یک مشارکت فعال و موثر قرار دارند. حوزه علاقمندی افراد را پیدا کنید و آنها را در بخش‌هایی که کمبود نیرو وجود دارد به کار بگیرید.
۵) احترام متقابل و قدردانی از یکدیگر را به عنوان یک فرهنگ در سازمان خود جا بیندازید
نیاز به دریافت احترام یک نیاز ذاتی است و یک اصل کلیدی برای تقویت تعهد کاری به شمار می‌رود. این اصل ساده است، ولی برخی اوقات فراموش می‌شود. برای این که بتوانید احترام را به عنوان یک فرهنگ سازمانی جا بیندازید، چند توصیه وجود دارد:
به عنوان یک الگو عمل کنید. با کارمندان خود وقت صرف کنید و در حضور دیگران از کارهای خوب آنها قدردانی کنید. طوری با کارمندان خود رفتار کنید که دوست دارید دیگران با شما رفتار کنند. درست است که شما سمت مدیریت را در دست دارید، ولی این بدان معنا نیست که از نظر انسانی، در جایگاهی بالاتر از سایر افراد قرار دارید.
توجه کارمندان سازمان را صرفا به نقاط ضعف و اشتباهات یکدیگر معطوف نکنید، بلکه به آنها بیاموزید که نقاط قوت همکاران خود را ببینند و از سختکوشی آنها قدردانی کنند.
در صورت بروز اختلاف و مشاجره، از فاکتور کلیدی احترام غافل نشوید. اختلاف امری طبیعی است؛ اگر می‌خواهید که مشاجره‌های کاری به نتایجی سودمند منجر شوند و تاثیر مخرب نداشته باشند، نگذارید اختلاف نظری که روی یک موضوع کاری در بین گروه به وجود آمده، به نزاع فردی بین دو نفر تبدیل شود.
۶) گوش کنید، گوش کنید و باز هم گوش کنید
گوش دادن یک ابزار قدرتمند است. در صورتی که برای شنیدن سخنان دیگران وقت بگذارید، در واقع این احساس را در آنها القا می‌کنید که به آنها اعتماد دارید و برای تفکر آنها ارزش قائل هستید. این احساس به آنها کمک می‌کند تا آزادانه‌تر و خلاق‌تر کار کنند. حتی از کارمندان کم سن و سال که به تازگی به مجموعه اضافه شده‌اند نیز نظر بپرسید. شاید آنها در نگاه اول متعجب شوند، ولی در ادامه تشویق خواهند شد تا نظر خود را با شما به اشتراک بگذارند.
۷) جشن گرفتن را فراموش نکنید
بهانه‌های مختلفی برای برگزاری جشن وجود دارد. به بهانه دستیابی به موفقیت یا سالگرد تاسیس شرکت جشن بگیرید و با دادن هدیه یا پاداش از کارمندان خود تجلیل کنید.
۸- صبور باشید
تعهد آهسته و پیوسته رشد می‌کند. صبر داشته باشید و از روی عجله، دیگران را بابت نداشتن تعهد کاری سرزنش نکنید؛ در این صورت نتیجه عکس خواهید گرفت.
دیدگاه