تیک عصبی چشم | تیک عصبی چشم و تمام آنچه باید بدانید

تیک عصبی چشم چیست؟

تیک عصبی چشم یا پرش پلک چشم حرکتی تکرارشونده و غیرارادی در ماهیچه چشم است. تیک یا پرش ناگهانی چشم معمولاً در پلک بالا اتفاق می‌افتد، اما در پلک پایین هم ممکن است دیده شود.

برای بیشتر افراد انقباض ناگهانی چشم خفیف است و تنها حس پرش کوتاهی به وجود می‌آورد. برای برخی دیگر از افراد اسپاسم ماهیچه‌های چشم آن‌قدر قوی است که هر دو پلک بالا و پایین را درگیر کرده و باعث می‌شود چشم به‌کلی بسته شود. به این مشکل بلفارواسپاسم گفته می‌شود.

اسپاسم ها معمولاً هرچند ثانیه یک‌بار و به مدت یک الی دو دقیقه تکرار می‌شوند. تیک عصبی چشمی غیرقابل‌پیش‌بینی است و می‌تواند طی چند روز یا حتی ماه به‌صورت متناوب تکرار شوند.

این اسپاسم های چشمی معمولاً بدون درد و بدون ضرر هستند، اما می‌توانند آزاردهنده باشند. بیشتر آن‌ها خود به خودی و بدون نیاز به درمان رفع می‌شوند.

در برخی موارد نادر، تیک عصبی چشم می‌تواند هشداری اولیه برای ابتلا به بیماری‌های مزمن حرکتی باشد، مخصوصاً اگر این تیک‌های چشمی با گرفتگی در دیگر ماهیچه‌های صورت همراه باشد و باعث بروز حرکات غیرارادی شود.

انواع تیک عصبی چشم

شایع‌ترین اشکال پرش پلک مزمن، بلفارواسپاسم خوش خیم و اسپاسم نیمه صورت است.

بلفارواسپاسم خوش خیم

بلفارواسپاسم خوش خیم نوعی بیماری نادر عصبی است که با گرفتگی عضلات پلک بروز پیدا می کند. علامت شاخص این بیماری پرش خفیف پلک است که در صورت عدم درمان شدت می یابد. سایر علائم این عارضه شامل چشمک زدن های متوالی، اسپاسم سایر عضلات صورت و گرفتگی های طولانی مدت است. همچنین در صورت گرفتگی عضلات هر دو چشم می توان نسبت به بروز این بیماری اطمینان حاصل کرد. به عقیده محققان، ژنتیک و عوامل محیطی در بروز این عارضه نقش دارند.

براساس اعلام سازمان ملی اختلالات نادر، بلفارواسپاسم اساسی چندین علائم اولیه دارد که می‌تواند به تشخیص آن از یک پرش پلک اساسی کمک کند:

- هر دو چشم درگیر هستند.
- فرد غالبا چشمک می‌زند.
- عضلات دیگر صورت، دچار اسپاسم می‌شوند.
- چشم‌ها در شرایط روشن و پر استرس تحریک می‌شوند.
- اسپاسم معمولاً یک ساعت طول می‌کشد.

اسپاسم نیمه صورت

گاهی اوقات گرفتگی از ماهیچه های پلک یک طرف صورت آغاز شده و به ‌تدریج سایر عضلات آن بخش را درگیر می کند. درنتیجه فرد دچار گرفتگی و ضعف عضلات در محدوده چشم، گردن، فک، دهان و … می شود. این اختلال اسپاسم نیمه صورت نام دارد. شنیدن صدا از گوش محدود درگیر از دیگر علائم اسپاسم نیمه صورت است. علائم این عارضه از چند روز تا چند ماه ماندگاری داشته و با گذشت زمان شدت پیدا می کنند. به عقیده محققان دلیل بروز این اختلال اعمال فشار به عصب صورت از سوی عروق خونی است.

- این بیماری معمولاً بر یک چشم تأثیر می‌گذارد.
- ممکن است فرد بین انقباض‌ها، ضعف عضله صورت را تجربه کند.
- اسپاسم‌های نیمه صورت تمایل به شدت دارند.
- برخی از افراد حالت صدا کردن درگوش در قسمت آسیب دیده سر را می‌شنوند.
- اسپاسم‌های نیمه صورت می‌توانند از چند روز تا چند ماه ادامه داشته باشد.

علت تیک عصبی چشم

پرش پلک جزئیِ چشم، اغلب در اثر استرس یا خستگی ایجاد می‌شود. بعضی اوقات، فعالیت الکتریکی در مغز باعث می‌شود سلول‌های عصبی سیگنال‌های خود را به عضلات برسانند و همین باعث اسپاسم می‌شود. این اسپاسم‌ها ناشی از هیچ‌گونه محرک داخلی یا خارجی نیستند و ماندگاری زیادی ندارند. پرش یکباره پلک احتمالاً نتیجه این پدیده است.

به طور کلی، پرش پلک ممکن است در اثر موارد زیر ایجاد شود:

- مصرف الکل
- نور روشن
- مصرف بیش از حد کافئین
- خستگی
- تحریک سطح چشم یا پلک های داخلی
- سیگار کشیدن
- فشار
- آلودگی باد یا هوا

سایر شرایطی که گاهی اوقات به عنوان نشانه‌هایی از تیک عصبی پلک‌ها از آنها یاد می‌شوند عبارتند از:

- بلفاریت
- خراش قرنیه
- خشکی چشم
- حساسیت به نور
- یووییت

به ندرت، ممکن است این بیماری نشانه‌ای از اختلالات خاص مغز و سیستم عصبی باشد. اما اگر ناشی از آن بود، تقریباً همیشه با علائم و نشانه‌های دیگری همراه است.

اختلالات مغزی و سیستم عصبی که می‌تواند باعث تیک عصبی چشم شوند، عبارتند از:

- فلج بل (فلج بلز)
- دیستونی گردن رحم
- دیستونی
- مالتیپل اسکلروزیس (اسکلروز چندگانه)
- دیستونی اورومدیبولار و دیستونی صورت
- بیماری پارکینسون
- سندرم تورت (اختلال تیک)

پرش پلک چشم ممکن است ناشی از عوارض جانبی مصرف داروها، به خصوص داروهای مورد استفاده در بیماری پارکینسون باشد و این بیماری گاهی اوقات نشانه اولیه یک اختلال حرکتی مزمن است، به ویژه اگر اسپاسم‌های صورت دیگری نیز ایجاد شوند.

بهبود الگوهای خواب، نوشیدن کمتر قهوه یا استفاده از قطرات چرب کننده چشم معمولاً می‌تواند یک پرش ساده پلک چشم را بدون مراقبت پزشکی برطرف کند. اگر انقباض پلک باقی بماند، فرد باید به پزشک چشم (چشم پزشکی) مراجعه کند، زیرا ممکن است بیماری جدی‌تری باشد که نیاز به درمان دارد.

علائم تیک عصبی چشم

تیک عصبی چشم از نظر شدت و فرکانس کاملاً متفاوت است. ممکن است برخی از افراد هر چند ثانیه یک پرش داشته باشند، برخی دیگر ممکن است این موارد را بسیار کمتر مشاهده کنند. ممکن است انقباضات چشم چند روز یا بیشتر طول بکشد و مدتی از بین برود. در بعضی از افراد، این عارضه بیشتر اتفاق می‌افتد و به مرور زمان بدتر می‌شود.

در بسیاری دیگر، علائم برطرف می‌شوند و برنمی‌گردند. احتمالاً هر دو چشم درگیر این عارضه خواهند شد، اما گاهی اوقات فقط یک چشم علائم را نشان می‌دهد. ممکن است پلک تا حدودی بسته شود، یا ممکن کاملا بسته بماند. علاوه بر اسپاسم پلک، به این علائم نیز توجه داشته باشید:

- سوزش چشم (اغلب اولین علامت)
- افزایش میزان چشمک زدن
- حساسیت به نور
- خشکی چشم
- مشکلات بینایی ناشی از تیک عصبی مداوم
- اسپاسم صورت

علائم پرش پلک چشم چشم اغلب هنگام خوابیدن یا تمرکز بر روی یک کار دشوار از بین می‌روند. بسیاری از افراد می‌دانند که برخی از کارها ممکن است باعث شود که چشم‌هایشان به طور کوتاه دچار این عارضه شوند. این ممکن است فعالیت‌هایی مانند صحبت کردن، آواز خواندن یا لمس کردن قسمت دیگری از بدن باشد.

موارد دیگری نیز ممکن است باعث بروز این علائم شوند که شامل موارد زیر هستند:

- خستگی
- چراغ‌های روشن
- رانندگی
- کافئین
- تحریک چشم ناشی از علت دیگری
- چشمک زدن بیش از حد
- تنش و استرس
- حرکت عضلانی غیر ارادی در اطراف چشم

تشخیص بیماری تیک عصبی چشم

هر دو بلفارواسپاسم و اسپاسم نیمه صورت نیاز به تشخیص و درمان یک متخصص دارند. هیچ آزمایشگاه خاصی برای تشخیص بلفارواسپاسم وجود ندارد، بنابراین مراجعه به یک چشم پزشک حائز اهمیت است.

پزشک همچنین با در نظر گرفتن تاریخچه پزشکی فرد مبتلا به انقباض چشم، ارزیابی بالینی کاملی را انجام خواهد داد. این اغلب شامل یک بررسی کامل سیستم عصبی و معاینه چشم است. در بعضی موارد، پزشک معالج ممکن است سی تی اسکن یا ام آر آی (MRI) از مغز را توصیه کند. این عمل می‌تواند سایر علل پزشکی تیک عصبی چشم را رد کند.

درمان تیک عصبی چشم

در صورت تشخیص بیماری بلفارواسپاسم، چندین روش درمانی وجود دارند که به شرح زیر هستند:

تزریق بوتاکس (سم بوتولینوم): این بهترین روش درمانی محسوب می‌شود. تزریق عضلات کنترل کننده پلک را تضعیف می‌کند و به تسکین اسپاسم کمک می‌کند. اثرات بوتاکس معمولاً تا سه ماه ماندگاری دارد، بنابراین باید تکرار شود.

داروهای خوراکی: اگر تزریق بوتاکس علائم را تسکین ندهد، پزشکان ممکن است داروهایی را برای کمک به مهار سیگنال‌های حرکتی بیش از حد مغز تجویز کنند.

جراحی: در صورت عدم موفقیت در درمان دیگر ممکن است این عمل ضروری باشد. براساس بنیاد تحقیقات Benef Essential Blepharospasm ، مؤثرترین روش جراحی برای بلفارواسپاسم یک عمل جراحی میکتومی است. این روش شامل از بین بردن برخی یا تمام عضلات درگیر در بسته شدن پلک است.

این گزینه آخرین راه حل است و پزشکان تنها در صورتی این عمل جراحی را انجام می‌دهند که بلفارواسپاسم باعث از بین رفتن عملکرد بینایی فرد شود. درمان دیگری که تحت بررسی است تحریک عمیق مغزی نامیده می‌شود. در این روش، الکترودی در مغز قرار داده می‌شود، تا به تنظیم نادرست مناطق حرکتی کمک کند. مطالعات نشان داده است که این امر می‌تواند بلفارواسپاسم را درمان کند.

پیشگیری از تیک عصبی چشم

اگر تا به حال پرش پلک چشم را تجربه کرده‌اید، می‌دانید که چقدر می‌تواند آزار دهنده باشد. انقباض پلک که به عنوان «میوکیمی» نیز شناخته می‌شود، یک انقباض عضلانی غیرارادی پلک است. که بیشتر اوقات روی پلک تحتانی تأثیر می‌گذارد.

درمان تیک عصبی پلک بستگی به شدت آن دارد. اگر شدت آن خفیف باشد مواردی وجود دارد که می‌توانید قبل از مراجعه به پزشک در خانه امتحان کنید. از جمله این موارد می‌توان موارد زیر را نام برد:

- به میزان کافی استراحت کنید.
- کافئین اندکی مصرف کنید.
- چشم خود را در صورت کار با کامپیوتر و مانیتور استراحت دهید.
- انتی هیستامین‌های موضعی را امتحان کنید.
- سعی کنید استرس را از خود دور کنید.
- از کمپرس گرم استفاده کنید و پلک خود را کمی ‌ماساژ دهید.