تنقیه چیست؟ | پاکسازی روده با استفاده از تنقیه

تنقیه

تنقیه روشی است که برای حل مشکل جمع شدن مدفوع در قسمت انتهایی روده از آن استفاده می‌شود. این روش درمانی بیش‌تر مواقع برای درمان یبوست شدید استفاده می‌شود.

تنقیه کمک می‌کند تا مواد دفعی بدن از راست روده خارج شوند، در این حالت خود شخص قادر به دفع این مواد زاید نیست. کیت‌های تنقیه برای خرید در داروخانه‌ها موجود است ولی شخص قبل از انجام آن در منزل، برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی باید حتماً با پزشک مشورت کند.

دیگر انواع تنقیه برای تمیز کردن کولون یا روده بزرگ انجام می‌شود‌. برای تشخیص بهتر سرطان کولون و پولیپ‌ها به کمک کولونوسکوپی، باید این نواحی بدن عاری از مدفوع باشد. در صورت بیش‌تر شدن علائم بعد از انجام تنقیه حتماً با پزشک معالج خود صحبت کنید.

برای انجام تنقیه فرد باید ناشتا بوده و یا اینکه مدت زمانی که از اون خواسته می‌شود، آب و غذا مصرف نکند. همچنین از چند روز قبل از انجام تنقیه باید یک سری دستورالعمل‌های تغذیه‌ای را اجرا کند. تنقیه دستورالعمل‌های مختلفی دارد و در این مورد بهتر است که با پزشک مشورت شود.قبل از انجام تنقیه مثانه خود را خالی کنید، این کار از فشار وارد شده به روده در حین تنقیه کم می‌کند. حوله یا پارچه تمیزی را زیر خود قرار دهید تا از نشت مواد دفعی به بیرون خودداری شود. توجه کنید که لوله کیت تنقیه نباید بیش‌تر از ده سانتی متر وارد راست روده شود.

انواع تنقیه

تنقیه تمیز کننده

برای تخلیه کامل مواد دفعی از کولون (پس روده) استفاده می شود و به وسیله تحریک حرکت دودی از طریق وارد کردن حجم زیادی از محلول عمل می نماید.

تنقیه با آب ولرم (هایپوتونیک)

این نوع انما نباید زیاد تکرار شود چون باعث افزایش جذب آب از روده و افزایش مایع در گردش خون می شود.انما با نرمال سالین فیزیولوژی مطمئن می باشد و در نوزادان و کودکان قابل تحمل است زیرا از اختلالات الکترولیت پیشگیری می کند و می توان در منزل با مخلوط کردن ۵۰۰ سی سی آب ولرم با یک قاشق چایخوری نمک محلول نرمال سالین تهیه کرد.

تنقیه روغنی ماندنی

بوسیله نرم کردن مواد در رکتوم و کولون عمل نموده و مواد دفعی روغن را جذب نموده و نرم شده و به راحتی خارج می گردد. معمولا اساس آن مواد روغنی است و با حجم کم داده می شود.

تنقیه دارویی

حاوی مواد دارویی بوده معمولا برای کاهش باکتریهای کولون قبل از عمل جراحی ( نئومایسین) یا برای کاهش سطح خطرناک پتاسیم سرم با استفاده از (کی اگزالات) محلولی که حاوی سدیم است استفاده می شود.

کاربرد های تنقیه

• وجود درد در ناحیه شکمی

• خونریزی از مقعد

• به وجود آمدن تغییراتی در عادت های روده ای

• کاهش وزن بدون علت منطقی

• اسهال مزمن

• یبوست مزمن

فواید تنقیه

• دفع باقیمانده مواد زاید موجود در روده ها

• درمان یبوست مقاوم

• شستشوی روده

• درمان اسهال مقاوم

• درمان کولیت و درد پیچشی روده ها

• بند آوردن خونریزی روده ها بوسیله تزریق مواد بندآورنده خون از طریق مقعد

•  تسکین درد کلیه و مثانه و زخم آنها مثل نفریت در کلیه ها و سیستیت در مثانه

• کشانیدن مواد زائد از اندامهای اصلی بالایی مثل قلب یا کبد یا کلیه به طرف پائین بدن.

عوارض جانبی احتمالی تنقیه

با وجود اینکه تنقیه برای خالی کردن شکم روش بسیار موثری است، لازم است که پیش از انجام آن شخص به خطرات انجام این روش آگاهی داشته و تمام نکات ایمنی و احتیاطی را برای انجام آن رعایت کند.

به هم خوردن تعادل طبیعی بدن

تنقیه ممکن است باعث به هم خوردن تعادل باکتری‌های طبیعی روده و الکترولیت‌های بدن شود. تحقیقات نشان داده است که انجام تنقیه به منظور آماده سازی شخص برای انجام درمان‌های پزشکی مانند جراحی بر باکتری‌های طبیعی دستگاه گوارش اثر می‌گذارد، با این همه این اثرگذاری موقتی است.

برای مثال گزارش‌ها حاکی از این است که تنقیه با نمک اپسوم یا نمک حمام یا منیزیم سولفات (Epsom salt) به دلیل اوردوز ناشی از منیزیم حتی باعث مرگ شده است.

یک مورد دیگر از مرگ مردان مسن‌تر که دوبار تنقیه با سدیم فسفات را انجام داده‌اند، حکایت دارد. در این موارد اختلال شدید مقدار الکترولیت‌ها در بدن منجر به مرگ شده است.

از طرفی دیگر استفاده‌ی بیش از حد از تنقیه برای خالی کردن روده باعث از دست رفتن آب بدن شدید شده که می‌تواند کشنده باشد.

آسیب رساندن محلول‌های تنقیه به روده

آبلیمو، سرکه سیب و قهوه بسیار اسیدی بوده و شواهد علمی برای موثر بودن و یا بی خطر بودن استفاده از آن‌ها در تنقیه بسیار کم است.

از طرفی دیگر شواهد حاکی از این است که ساختار اسیدی این مواد منجر به آسیب روده، سوختگی مقعد، التهاب، عفونت و حتی مرگ می‌شود.

طبق گزارش‌ها التهاب روده، اسهال خونی، استفراغ و مشکلات بلند مدت در کودکانی که با هیدروژن پر اکسید اسیدی تنقیه شده‌اند، دیده شده است.

علاوه بر این استفاده از گیاهان دارویی برای تنقیه در برخی افراد منجر به خونریزی داخلی روده می‌شود‌. در این موارد باید پیوند خون انجام شده و بخشی از روده از بدن خارج شود.

خطر عفونت و آسیب بر اثر وسایل آلوده و یا استفاده‌ی نادرست از آن‌ها

اگر قصد انجام تنقیه در منزل را دارید، پیش از انجام کار از تمیز بودن و استریل بودن آن‌ها مطمئن شوید. استریل بودن وسایل هرگونه میکروب را از روی وسایل پاک می‌کند.

از طرفی دیگر استفاده نادرست از ابزار تنقیه موجب آسیب فیزیکی به مقعد، راست روده و کولون می‌شود. و اجرای مکرر تنقیه می‌تواند به سوراخ شدن روده منجر شود که فرد را در معرض خطر عفونت اندام‌های داخلی قرار خواهد داد.

کیت‌های استریل تنقیه که شامل یک کیسه، لوله، محلول و گاهی اوقات یک لامپ است در داروخانه‌ها موجود است. طرز استفاده کیت روی آن نوشته شده و لازم است که پیش از استفاده به دقت خوانده شود

انجام تنقیه در منزل یا کلینیک

دقت کنید که تنقیه یا انما را بهتر است خودتان انجام ندهید و از یک پرستار یا بهیار با تجربه برای انجام این کار کمک بگیرید. قبل از انجام تنقیه با یک متخصص مشورت کنید و مراقب باشید با این کار دچار عوارض استفاده نا به جا از تنقیه نشوید.

تنقیه توسط کادر درمانی و یا خود شخص در خانه قابل اجراست. کیت تنقیه را می‌توان از داروخانه‌ها تهیه کرد. با مشورت با پزشک نوع مناسب آن را خریداری کنید.

معمولا کیت تنقیه شامل کیسه‌ای مشابه کیسه‌‌ی آب گرم است که به آن لوله یا یک نازل متصل است. کیسه حاوی روغن و یا ملین است.

مرحله اول خالی کردن مثانه

بهتر است برای کاهش فشار احساس شده در روده بزرگ، قبل از شروع کار مثانه را خالی کنید. اطمینان حاصل کنید که تمام تجهیزات مورد استفاده شما استریل شده و به راحتی در دسترس است. اگر برای اولین بار است که انما را انجام می دهید لوله دستگاه را اندازه گیری کنید. چون مهم است که بیش از ۴ اینچ (حدود ۱۰ سانتیمتر) از آن را وارد روده خود نکنید.

مرحله دوم استفاده از کیت انما یا تنقیه

دستورالعمل های استاندارد انجام انما به شرح زیر است:

• یک مکان آرام که دارای فضای مناسب برای خوابیدن باشد (فضای ایده آل این کار حمام است)، حوله، تایمر و کیت تنقیه را آماده کنید.

• کیسه تنقیه را با محلول مورد نظر خود پر کنید. اطمینان حاصل کنید که گیره انتهایی بسته است. سپس کیسه را با انتهای لوله نگه دارید و یک لحظه گیره را باز کنید تا حباب هوا خارج شود و از ورود آن به روده جلوگیری شود.

• کیسه را در کنار وان حمام آویزان کنید به نحوی که بتوانید به راحتی به آن دسترسی پیدا کنید.

• کلیه لباس ها را از نیمه پایینی بدن جدا کنید.

• دست ها را با صابون و آب گرم بشویید و آنها را کاملاً خشک کنید.

• حوله را روی زمین پهن کنید. در صورتی که راست دست هستید روی طرف چپ، و در صورتی که چپ دست هستید روی طرف راست دراز بکشید.

• زانوی پایی که بالاست را خم کنید و یک حوله لوله شده زیر آن قرار دهید تا از آن پشتیبانی کند.

• درپوش را از نازل جدا کنید.

• نوک نازل را به آرامی وارد مقعد کنید و آن را ۱۰ سانتی متر داخل رکتوم وارد کنید. در صورت لزوم سر آن را با وازلین چرب کنید تاورود آن راحت تر شود.

• صبر کنید تا مایعات وارد روده شما شود، نفس عمیق بکشید و کیسه را تماشا کنید تا خالی شود.

• نازل را به آرامی از راست روده خود خارج کنید.

• منتظر بمانید تا انما اثر کند. اثر آن می تواند از ۲ دقیقه تا ۱ ساعت به طول انجامد. دستورالعمل های کیت باید برآورد زمانی دقیق تری برای هر کیت ارائه دهند. اگر در انجام عمل دفع موفق نبودید، با پزشک خود تماس بگیرید.

• طبق معمول برای خالی کردن روده ها به توالت بروید.

معایب استفاده از تنقیه در منزل

• تنبلی روده و به نوعی عادت به انجام تنقیه

• ایجاد اصطکاک رکتال با روده و در نتیجه سوراخ شدن روده

• اختلال در جذب برخی داروها از طریق روده

• برهم خوردن تعادل آب و مواد معدنی بدن به علت جذب آب از روده و تغییر در فشار اسمزی (فشار ناشی از وجود نمک های معدنی در بدن)

• اتقباضات شکمی شدید و در برخی موارد رفلاکس معده، استفراغ و همچنین از بین رفتن میکرو باکتری های مفید روده  شویم، اما قبل از اینکه کار به حتی یبوست بکشد، براحتی با شیوه ی زندگی سالم می توان از بروز بسیاری از این بیماری ها جلوگیری کرد.

در موارد زیر، از تنقیه خودداری کنید:

• دیورتیکول

• کولیت اولسراتیو

• بیماری کرون

• هموروئید شدید

• تومور در مقعد یا روده

• اگر اخیرا جراحی روده داشته‌اید

• بیماری‌های قلبی یا کلیوی، مگر با تایید پزشک