پیری مغز بر اثر وقایع دشوار زندگی | چرا مغز پیر می شود؟

پیری مغز یک نوع اختلال در عملکرد مغز است که با رعایت نکردن برخی از عادت ها اتفاق می افتد.

پیری زودرس مغز

زندگی پر استرس، بزرگترین جنایت ممکن علیه مغز است. استرس سبب کوتاه شدن تلومر (انتهای رشته DNA) و پیری زودرس سلول ها و مغز می شود.

تحقیقات جدید نشان می دهد، طلاق، مرگ یکی از اعضای خانواده، مشکلات مالی و مشکلات شدید جسمی، تنها باعث بروز استرس نمی شوند؛ بلکه این وقایع ناخوشایند می توانند پیری مغز را سرعت ببخشد.

زندگی پراسترس می تواند سرعت کوتاه شدن تلومرها را افزایش دهد. تلومرها بخش‌های انتهایی DNA هستند که از آسیب آن جلوگیری کرده و با افزایش سن، کوتاه می شوند.

اتفاقات پراسترس در زندگی می تواند میزان التهاب را افزایش داده و در نتیجه باعث پیری شود. در حقیقت این خود اتفاق نیست که باعث پیری می شود بلکه واکنش ما به آن اتفاق است که منجر به آن می شود. زمانی که فرد در مواجهه با اتفاقات پراسترس واکنشی منفی نشان می دهد، اغلب خواب و خوراک خوبی ندارد که این مسئله می تواند بر مغز او تاثیر بگذارد.

احتمالا وقایع همۀ افراد را تحت تاثیر قرار می دهد، اما افرادی که غذای سالم می خورند، ورزش می کنند و میزان مصرف الکل زیادی ندارند، خطر افزایش سنِ ِمغز، کمتری دارند و می توانند در مقابل اثرات این قبیل وقایع، ایمن‌تر باشند. در مواجهه با این وقایع واکنش‌های بسیار متفاوتی وجود دارد، رژیم غذایی و دیگر فاکتورهای سبک زندگی نیز می تواند در واکنش مغز و بدن در دراز مدت، موثر باشد.

دلایل بروز پیزی زودرس مغز

1. نوشیدن الکل

با نوشیدن الکل تولید سلول های عصبی در هیپوکامپوس مغز نزدیک به 40% کاهش پیدا می کند. هیپوکامپوس منطقه ای از مغز است که به یادگیری مرتبط است. این نوع رفتار در بلند مدت می تواند تاثیری منفی بر یادگیری و حافظه داشته باشد.

2. بیماری های قلبی

سلامت قلب با سلامت مغز ارتباط مستقیم دارد. اگر قلب تحت استرس و فشار قرار گیرد و مغز جریان مناسب خونی دریافت نکند، سرعت پیر شدنش سریعتر خواهد شد. افراد میانسال با عوامل بیماری های عروقی، مانند فشار خون بالا یا دیابت بیشتر در معرض ابتلا به زوال عقل هستند.

3. کم تحرکی

بی تحرکی خطر ابتلا به بیماری های زوال عقل و پیری مغز را افزایش می دهد. همچنین نوع ورزشی که می کنید نیز بسیار مهم است.

4. محافظت نکردن از حس شنوایی

ممکن است که تلاش برای شنیدن بتواند به مغز فشار وارد کند یا این کاهش شنوایی منجر به انزوای اجتماعی شود، که یک عامل خطر شناخته شده برای زوال عقل است. افت شنوایی خفیف، متوسط و شدید، نشان داد که خطر ابتلا به زوال عقل را در طول چند سال دو برابر، سه برابر و پنج برابر افزایش می دهد پس این نشانه و علائم خاموش و بی صدا را بشناسید.

5. امتناع از یادگیری موضوعات جدید

به نظر می رسد افرادی که سطح تحصیلات بالاتری دارند، به میزان کمتری به زوال عقل مبتلا می شوند.

یکی از بهترین پیش بینی کننده هایی که بدانیم چه شخصی در برابر بیماری آلزایمر و زوال عقل محافظت می شود، میزان تحصیلات است، به هر میزان چیزی یاد می گیرید، یک ارتباطات جدید شکل می گیرد و این به شما انعطاف پذیری بیشتری می دهد مانند: اینکه پول بیشتری را در حساب بازنشستگی خود قرار دهید، و هنگامی که بازنشسته می شوید و مغز شما شروع به کاهش سرعتش می کند، می توانید بر سرعتش بیافزایید. در صورتی که عمر طولانی داشته باشید، این اندازه گیری فریبنده به سادگی می تواند قدرت و انعطاف پذیری را پیش بینی کند.

6. تمرین نکردن آرامش و ریلکس کردن

تلفات استرس بر مغز ترسناک است: در میان افرادی که در حال حاضر مبتلا به اختلال شناختی خفیف (MSI) هستند، افرادی که تجربه اضطراب نیز دارند، خطر ابتلا به کاهش شناختی در این افراد افزایش می یابد. در واقع، احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر 33 درصد در میان افراد مبتلا به اضطراب خفیف، 78 درصد برای افرادی که اضطراب متوسط دارند، و 135 درصد برای افرادی که اضطراب شدید دارند، افزایش می یابد.

این آمارها نشان می دهد که پزشکان در کلینیک ها باید به طور منظم اضطراب در افرادی که مشکلات حافظه ای دارند را اندازه گیری کنند، چرا که اضطراب در این افراد خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می دهد.

7. نداشتن خواب شبانه

اگر شما میانسال هستید، هرچه کمتر بخوابید، سریع تر مغز شما پیر می شود با استفاده از اسکن مغز، با ارزیابی نورولوژیکی و ضبط کردن مدت خوابیدن، معلوم شد که افرادی که کمتر می خوابند، بطن شان بزرگ شده و باعث کاهش عملکرد شناختی می شود. هفت ساعت خوابیدن در روز برای بزرگسالان به نظر می رسد نقطه شیرین و مطلوب برای عملکرد مطلوب در آزمون های شناختی با کامپیوتر است.

8. خوردن غذاهای نامناسب

مغز شما با چیزی که می خورید، باهم مربوط می شوند. رژیم غذایی MIND (ذهنی) در افرادی که این رژیم غذایی را به سختی و دقیق انجام می دهند، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را 53% کاهش می دهند و حدود 35% در افرادی که به آن پایبند هستند و حدودا این رژیم را انجام میدهند،نیز کاهش می یابد.

رژیم ذهنی شامل حداقل خوردن سه وعده سالاد و سبزی های دیگر در طول روز است، و این مواد غذایی را برای سلامتی مغز ترویج می دهد: سبزیجات برگ سبز، سبزیجات دیگر، آجیل، انواع توت ها ، لوبیا، ماهی، مرغ و چربی های سالم مانند روغن زیتون و یکی از این خوراکی ها که سزاوار یک فریاد خاص است: بلوبری، یکی از خوراکی های قوی برای حفاظت از مغز است.

9. پیری مغز با سیگار کشیدن

اگر میخواهید کاری خوب در جهت جلوگیری از بیماری آلزایمر انجام دهید، سیگار را ترک کنید. سیگار تقریبا خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را دو برابر می کند. جالب توجه است، مطالعاتی که صنایع وابسته به دخانیات انجام داده اند، خطر ابتلا را کمتر از یک برابر نشان داده اند.

علایم و نشانه های پیری زودرس مغز

1. ضعف حافظه ی کوتاه مدت

در میان بیماری هایی که باعث پیری مغز می شوند، آلزایمر مهم ترین آن ها است. این بیماری یک نشانه ی هشدار دهنده ی بسیار واضح دارد. آلزایمر بیشترین تأثیر را روی بخش حافظه ی کوتاه مدت در مغز می گذارد.

2. ضعف حافظه ی بلند مدت

اگر در به خاطر آوردن اتفاقاتی دچار مشکل شده اید که سال ها یا دهه ها قبل رخ داده اند، احتمالا درگیر شکل دیگری از زوال عقل هستید. زوال عقل مالتی انفارکت در اثر سکته های مغزی متعدد به وجود می آید و در رسیدن خون به مغز اختلال ایجاد می کنند، درنتیجه بافت مغز صدمه می بیند. چون سکته های مغزی می توانند به قسمت های مربوط به حافظه ی بلند در مغز صدمه بزنند.

3. سخت شدن پیدا کردن کلمات

همه ی ما ممکن است گاهی اسم دیگران را فراموش کنیم. اما سخت شدن به یاد آوردن اصول دستور زبان مثل کلمات پراستفاده و روزمره می تواند از نشانه های مشکلات شناختی است. علت این مسأله، بروز مشکل در بخش های کنترل زبان در مغز است.

4. درست انجام ندادن کارها

یکی دیگر از نشانه های آلزایمر بروز مشکل در عملکرد اجرایی مغز است که مربوط به بخشی از آن به نام قشر پیش پیشانی است. عملکرد اجرایی، سطح بالاتری از تفکر است. بنابراین اگر کسی در مدیریت مسائل مالی یا استدلال کردن هنگام تصمیم گیری دچار مشکل شده باشد، چنین مشکلاتی از نشانه های اولیه ی آلزایمر هستند.

5. سخت شدن رانندگی کردن

افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است خودشان متوجه مشکلی که در رانندگی پیدا کرده اند نشوند اما اطرافیان آن ها مثل خانواده و دوستان به این مسأله پی می برن. گرچه عوامل فیزیکی مختلفی مثل خشکی مفاصل و مشکلات بینایی می تواند روی توانایی رانندگی تأثیر بگذارد، اما آلزایمر و دیگر انواع زوال عقل هم می توانند با تحت تأثیر قرار دادن حافظه و مهارت های تصمیم گیری، فرد را در رانندگی کردن دچار مشکل کنند.

6. تغییرات خلقی و شخصیتی

احساس ناراحتی یا حتی بی تفاوت شدن هم باید مورد توجه قرار بگیرد. منفعل شدن نسبت به گذشته یا بروز افسردگی در افراد بزرگسال می تواند از نشانه های اختلالات شناختی باشد. این مشکل به دلیل  تغییراتی در بخش هایی از مغز بر اثر آلزایمر یا دیگر بیماری های مغزی رخ می دهد.

7. ناتوانی در حفظ تعادل

بعضی از انواع زوال عقل، نشانه های فیزیکی هم می توانند داشته باشند. برای مثال، زوال عقل مالتی انفارکت که در عملکرد ذهنی اختلال ایجاد می کند، ممکن است نشانه های فیزیکی ای مثل عدم تعادل داشته باشد.

8. از دست دادن حس بویایی

تضعیف حس بویایی نه تنها می تواند از نشانه های اولیه ی بیماری پارکینسون باشد، بلکه بیماری آلزایمر هم روی قسمت هایی از مغز تأثیر می گذارد که مربوط به تشخیص بو هستند. تحقیقی در سال ۲۰۱۶ بیان کرد آزمایش تشخیص بوهای رایجی مثل سیگار، قهوه و غیره در بیماران احتمالا می تواند به شناسایی آلزایمر در آن ها کمک کند.

9. مشکلات شنیداری

گرچه عوامل مختلفی مثل بروز عفونت یا پارگی پرده ی گوش می توانند منجر به مشکلات شنیداری شوند، اما بیماری آلزایمر هم می تواند یکی از دلایل بروز چنین مشکلاتی باشد. پلاک هایی که بر اثر بیماری آلزایمر درون مغز ایجاد می شوند، می توانند عملکرد مرکز شنوایی در مغز را مختل کنند.