فیبرومیالژیا (Fibromyalgia) یکی از شایعترین اختلالات عضلانی و اسکلتی در بزرگسالان است.
فیبرومیالژیا
فیبرومیالژیا سندرمی است که با درد منتشر و طولانی مدت در سیستم عضلانی-اسکلتی، که اندام فوقانی،تحتانی،کمر،شکم،قفسه سینه،گردن یا چانه را به مدت حد اقل 3 ماه تظاهر می یابد و بهمراه احساس خستگی، اختلال در خواب و بروز مشکلاتی در سطح توجه ،استدلال و حافظه مشخص می شود.
احساس درد در سرتاسر بدن، حساس شدن بدن نسبت به تماس فیزیکی، خستگی و اختلالات خواب نشانههای این بیماری عصبی هستند. همچنین ممکن است پیش از شروع این دردها، یک موقعیت اضطراب آور را تجربه کرده باشید. فیبرومیالژیا باعث ایجاد دردهای مشخصی در هر دو طرف بدن و بالا و پایین کمر میشود.
زنان نسبت به مردان، بیشتر دچار فیبرومیالژیا میشوند. زنان در محدوده سنی 20 تا 50 سال بیشترین افراد مبتلا میباشند.
بر طبق یک نظریه، افراد دچار فیبرومیالژیا، دارای آستانه درد پایینی هستند. این کاهش آستانه درد، به دلیل افزایش حساسیت مغز نسبت به علامتهای درد میباشد. محققان بر اساس این نظریه، بر این باورند که تحریک عصبی باعث تغییراتی در مغز افراد مبتلا به فیبرومیالژیا میشود. این تغییرات شامل افزایش غیر طبیعی در مقدار مواد شیمیایی در مغز (یا تغییراتی در انتقال دهندههای عصبی) میباشد. به علاوه، گیرندههای درد در مغز، درد را به یاد میآورند و بسیار حساس میشوند و این خود دلیلی برای نشان دادن بیش از حد درد میباشد.
فیبرومیالژیا باعث یک بیماری دیگر نمیشود. اما به خاطر وجود درد و نخوابیدن، بر عملکرد شما در خانه و در محل کار اثر میگذارد.
فیبرومیالژیا باعث بروز مشکلات زیر میشود:
• درد در ماهیچهها و استخوانها
• مناطق تحریک پذیر و حساس به درد
• خستگی عمومی
• اختلالات خواب و اختلالات شناختی
تشخیص بیماری حتی برای پزشکان سخت است، چرا که علایم آن بسیار شبیه دیگر بیماریهاست و آزمایش مشخصی برای تایید ابتلا به بیماری وجود ندارد. در نتیجه بیماری معمولاً تشخیص داده نمیشود.
درمان این بیماری چالش برانگیز است، اما مصرف دارو، تغییر شیوه زندگی تا حدودی به کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک خواهد کرد.
علایم فیبرومیالژیا
مهمترین علائم فیبرومیالژی در بدن عبارت است از درد،خستگی و اختلال خواب که در ادامه هر کدام بررسی می شود.
درد
درد یکی از علائم فیبرومیالژی و مهمترین علت مراجعه این بیماران است. اکثرا دردهای گسترده در تمام بدن دارند. معمولا درد با هوای سرد و مرطوب، اضطراب و استرسهای روانی و بدخوابی تشدید میشود.
برای بیان درد از اصطلاحات دردهای گنگ، دردهای فرورونده (مثل فرو رفتن سوزن در بدن)، دردهای ضربان دار، دردهای نافذ و سوراخ کننده و سوزش بدن استفاده میکنند.
خستگی
از دیگر علایم مهم فیبرومیالژیا خستگی است و گاهی در تمام مدت روز وجود دارد و گاهی بسیار شدید میشود. تعدادی فقط به علت خستگی به پزشک مراجعه میکنند.
خستگی با فعالیت بدنی تشدید میشود و بسیاری از بیماران میگویند من ضعیف تر از آن هستم که بتوانم کوچکترین کاری انجام دهم. برای بیان خستگی از اصطلاحات من همیشه خستهام، همیشه حالت کوفتگی دارم، من انرژی ندارم استفاده میکنند.
اختلال خواب
اختلال خواب جزء علایم شایع بیماری فیبرومیالژی است. بیمارانی که خستگی صبحگاهی آنها بیشتر است از اختلال بیشتری در خوابیدن رنج میبرند که به آنها بدخواب گفته میشود. درد و حالت خشکی خصوصا در هنگام صبح و گاهی عصرها وجود دارد.
سایر علائم بیماری فیبرومیالژیا شامل موارد زیر میشود:
• سردردهای فراوان که از نوع سردردهای میگرنی و عضلانی هستند.
• اختلالات شناختی پارستزی شامل کم شدن قدرت تمرکز، کم شدن حافظه کوتاه مدت، عدم توانایی کافی در فکر کردن که همه اینها میتواند مربوط به کمبود خواب باشد.
• سندرم روده تحریک پذیر با علایم درد شکمی، نفخ، یبوست و اسهال متناوب
• سندرم مفصل گیجگاهی فکی
• حساسیت به صداهای بلند، نور زیاد و بو، و حساسیت به مواد شیمیایی
• سندرم پای بیقرار
دلایل فیبرومیالژیا
علت دقیق فیبرومیالژیا مشخص نیست. بااینحال، درحالحاضر تصوراتی در زمینهٔ روماتولوژی وجود دارد که نشان میدهد فیبرومیالژیا نوعی بیماری است که سیستم مرکزی ادراک درد در مغز را با مشکل مواجه میکند که در آن بدن نسبت به محرکهای احساس درد واکنش شدیدتری نشان میدهد.
تعداد زیادی از عوامل خطرساز احتمالی برای ابتلا به بیماری فیبرومیالژیا وجود دارد. برخی از این عوامل عبارتاند از:
• رویدادی استرسزا و احساسی یا فیزیکیِ تروماتیک مانند تصادف خودرو
• آسیبهای عودکننده
• آرتریت روماتوئید یا سایر بیماریهای خودایمنی مانند لوپوس
• مشکلات دستگاه عصبی مرکزی (CNS)
روشهایی که ژنهای ما نحوهٔ پردازش درد را نسبت به محرکهای مختلف تنظیم میکنند.
علاوه براین ها، فیبرومیالژیا میتواند ارثی نیز باشد. زنانی که بستگان نزدیک مبتلا به فیبرومیالژیا دارند، احتمال بیشتری دارد که به این بیماری مبتلا شوند.
افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید، لوپوس، یا آرتریت ستونفقرات، اسپوندیلیت آنکیلوزان شناختهشده و نیز بیماران مبتلا به سایر بیماریهای روماتیسمی، بیشتر از سایرین در معرض خطر پیشرفت فیبرومیالژیا قرار دارند.
عوامل خطر فیبرومیالژیا
عود دوباره بیماری ممکن است به عوامل زیر ربط داشته باشد:
• استرس
• جراحت
• بیماری از قبیل آنفولانزا
اگر مواد شیمیایی در مغز متعادل نباشند، ممکن است سیستم عصبی مغز درست کار نکند و به پیامهای عادی درد به شکل زیادی واکنش نشان دهد.
دیگر عوامل خطر بروز بیماری عبارتند از:
• جنسیت: بیشتر موارد بیماری در حال حاضر در زنان تشخیص داده میشود؛ با این همه علت زیاد بودن این بیماری در این جنس شناخته شده نیست.
• سن: معمولاً در سنین میانسالی این بیماری تشخیص داده میشود، با این همه هر چقدر سن فرد بالاتر رود، احتمال بروز بیماری بیشتر میشود. کودکان هم به آن مبتلا میشوند.
• سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده مبتلا باشد، فرد بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار خواهد داشت.
• بیماری: با وجود اینکه فیبرومالیژیا نوعی التهاب مفاصل نیست، ابتلا به لوپوس یا رماتیسم مفصلی خطر ابتلا به بیماری را افزایش خواهد داد.
نحوه تشخیص فیبرومیالژیا
اگر فرد به مدت 3 ماه و یا بیشتر دردی منتشر و همه جانبه در بدن خود احساس کند، پزشک احتمالاً تشخیص خواهد داد که او به فیبرومیالژیا مبتلا است. درد گسترده و همه جانبه به دردی گفته میشود که در هر دو طرف بدن احساس شود و فرد آن را در قسمت بالا و پایینی میان تنه و دور کمر هم حس کند.
بعد از معاینهی کامل بالینی پزشک باید تشخیص دهد که آیا بیماری دیگری منجر به ایجاد درد شده است یا خیر؟
هیچگونه روش تشخیصی آزمایشگاهی و یا تصویر برداری قادر به تشخیص بیماری نیست. پزشک برای تشخیص علت احتمالی دردهای مزمن شاید از این روشها استفاده کنید.
گاهی تشخیص بیماریهای خود ایمنی از فیبرومیالژیا بسیار سخت و دشوار است، چرا که در بسیاری از موارد علائم با هم همپوشانی دارند.
درمان فیبرومیالژیا
ازآنجاکه کنترل فیبرومیالژیا ممکن است دشوار باشد، حتما به مراقبتهای پزشکی نیاز دارد. فیبرومیالژیا نوعی سندرم است؛ بنابراین هر بیمار مجموعهای از علائم متفاوت را تجربه خواهد کرد و بههمیندلیل ارائهٔ برنامهٔ درمانی فردی برای بیمار ضروری خواهد بود.
برای درمان بیماری فیبرومیالژیا تعدادی از موارد زیر یا تمامی آنها مفید است:
• برنامهٔ ورزشی فعال
• طب سوزنی
• رواندرمانی
• تعدیل رفتار
• درمان کایروپراکتیک (یا درمان دستی که با تکنیکهایی مانند جا انداختن و نظایر آنها دردهای اسکلتی را رفع میکند)
• ماساژ
• درمان جسمانی
• داروهای ضدافسردگی با دوز پایین، گرچه این درمان در اولویت نیست.
افراد مبتلا به فیبرومیالژیا باید با پزشک خود همکاری کنند تا به برنامهٔ درمانی مناسبی برسند که بهترین نتایج را به همراه داشته باشد.
داروها
داروهایی که برای درمان بیماری فیبرومیالژیا تجویز میشوند، ممکن است برای درمان علائم مشخصی از آن کاربرد داشته باشند.
این داروها ممکن است شامل داروهای بدون نسخهٔ ضددرد باشند. بااینحال اتحادیهٔ مبارزه با روماتیسم اروپا (EULAR) در آخرین بهروزرسانی دستورالعملهای سال ۲۰۱۶، توصیهای درباره استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) برای درمان فیبرومیالژیا منتشر کرد.
داروهای ضدافسردگی مانند دولوکستین (Duloxetine) یا سیمبالتا (Cymbalta) و میلناسیپران (Milnacipran) یا ساولا (Savella) ممکن است به کاهش درد کمک کند. البته داروهای ضدتشنج مانند گاباپنتین که به عنوان نورونتین هم شناخته میشود و پرگابالین (pregabalin) یا لیریکا (Lyrica) هم ممکن است تجویز شود.
بااینحال، بررسیای نشان میدهد که بیماران بهدلیل مؤثر نبودن این داروها در تسکین درد یا به سبب تأثیرات نامطلوبشان، اغلب استفاده از آنها را متوقف میکنند.
درهرحال، بیماران باید داروهای مصرفی خود را به پزشک اطلاع دهند تا از اثرات جانبی و تداخل آنها با سایر داروها پیشگیری شود.
ورزش
ترکیبی از ورزش هوازی و تمرینات مقاومتی یا تمرینات قدرتی در برخی از بیماران، با کاهش درد، حساسیت، گرفتگی و اختلال خواب همراه است.
چنانچه متوجه شدید ورزش در بهبود علائمتان تأثیر دارد، برای مشاهدهٔ پیشرفت حتما به برنامهٔ ورزشتان پایبند باشید. تمرینات بدنی با یک دوست یا مربی ورزشی میتواند به استمرار برنامهٔ ورزشیتان کمک کند.
طب سوزنی
برخی از بیماران بعد از شروع درمان طب سوزنی برای فیبرومیالژیا، بهبود کیفیت زندگیشان را تجربه کردهاند. تعداد جلسات موردنیاز به علائم و شدت بیماری بستگی دارد.
مطالعهای نشان داده است از هر ۵ نفر مبتلا به فیبرومیالژیا، یک نفر از آنها ظرف دو سال از زمان تشخیص آن، از طب سوزنی استفاده کرده است. پژوهشگران نتیجه گرفتند که طب سوزنی ممکن است سبب بهبود درد و گرفتگی شود، بااینحال باید مطالعات بیشتری انجام شوند.
درمان تعدیل رفتار
درمان تعدیل رفتار نوعی از رفتاردرمانی شناختی (CBT) است که هدف آن کاهش رفتارهای منفی، استرسزا و افزایشدهندهٔ درد و در مقابل، بهبود رفتارهای ذهنآگاهانه و مثبت است. این درمان شامل یادگیری مهارتهای مقابلهای جدید (coping skill) و تمرینهای خودآرامسازی یا ریلکسیشن را دربرمیگیرد.
دیدگاه