متاستاز | جامع‌ ترین اطلاعات درباره متاستاز

متاستاز چیست؟

متاستاز به عنوان گسترش سلول های سرطانی از محل اولیه آنها (ارگان که در آن سرطان شروع شده) به یک منطقه دیگر از بدن تعریف شده است.

گاهی سلول‌های سرطانی از بافت اولیه‌ای که در آن ایجاد شده‌اند جدا شده و از راه جریان خون یا سیستم لنفاوی خود را به دیگر اعضای بدن می‌رسانند و در محل جدیدی لانه گزینی و تکثیر کرده و کانون سرطانی جدیدی می‌سازند.

سرطان متاستاتیک سرطانی است که از محلی که شروع شده به سایر قسمتهای بدن انتشار یافته است. وقتی سلول ها از تومور سرطانی جدا می شوند، می توانند به سایر نواحی بدن هم از طریق جریان خون و هم از غدد لنفاوی عبور کنند.

اگر سلولهای سرطان از غدد لنفاوی عبور کنند می توانند در غدد لنفاوی ماندگار شوند، اغلب آنها به مکان اولیه سرطان نزدیک اند.

اگر سلول ها از جریان خون عبور کنند، می توانند به هر قسمت از بدن بروند. اکثر اوقات، سلولهای سرطانی جدا شده از جریان خون عبور می کنند. اغلب این سلول ها می میرند، اما گاهی آنها  نمی میرند. آنها می توانند در یک مکان تازه، شروع به رشد کنند و تومورهای جدید را تشکیل دهند. انتشار از یک سرطان به قسمت جدید بدن سرطان متاستاتیک نامیده می شود.

اگر این اتفاق بیفتد به توده ی سلولی محل جدید، سرطان دیگری گفته نمی شود بلکه همان سرطان اولیه است که در محل جدیدی خودش را بیشتر نمایان می ‌کند. مانند سرطان پستان که به استخوان متاستاز می کند. زمانی که بدن با متاستاز درگیر می شود، کل اعضای بدن درگیر سرطان می شود و این می ‌تواند درمان را دشوار و حتی غیرممکن سازد. خصوصیات اولیه برخی از سلول‌های تومور کمی تغییر می کند اما باز هم به سلول اولیه که از آن نشأت گرفته شباهت دارد.

سلول های سرطانی از قدرت و تهاجم متاستاز یکسانی برخوردار نمی باشند. برخی از سلول ‌های سرطانی توانایی انتقال به قسمت های دیگر بدن را در حد متوسط دارند و برخی توانایی بسیار زیادی دارند و امکان به وجود آمدن تومور بدخیم را افزایش می دهند.متاستاز و پخش شدن سرطان در بدن یکی از علت های اصلی مرگ و میر افراد به دلیل سرطان است.

مسیرهای متاستاز

تومورهای سرطانی از سه راه مختلف می توانند به اندام های دیگر گسترش بیابند:

1- از طریق سیستم گردش خون

2- از طریق سیستم لنفاوی

3- از طریق تنه دیواره به داخل حفره شکم و قفسه سینه

رایج ترین متاستازها

اکثر سرطان ها توانایی گسترش به هر منطقه بدن را دارند، اما برخی از سایت های متاستاز بیشتر از دیگران رایج هستند.

- شایع ترین محل های متاستاز به طور کلی شامل استخوان، کبد و ریه می باشد.
- شایع ترین مکان برای سرطان پستان به متاستاز استخوان ها، مغز، کبد و ریه ها است.
- شایع ترین مکان برای گسترش سرطان ریه غده فوق کلیه، استخوان ها، مغز، کبد و سایر نقاط در ریه ها است.
- شایع ترین مکان برای سرطان روده بزرگ به متاستاز کبد، ریه ها و پروتئین است.
- شایع ترین مکان هایی که سرطان پروستات گسترش می یابد غده فوق کلیه، استخوان، کبد و ریه ها است.

مراحل متاستاز

متاستاز سرطان طی چند مرحله انجام می‌شود که عبارتند از:

- جدا شدن سلول‌های سرطانی از تومور اولیه
- تخریب بستر خارج سلولی
- حرکت سلول‌های سرطانی
- لانه گزینی و تکثیر سلول‌های سرطانی در محل تازه

بیشتر مرگ و میرهای ناشی از سرطان به پخش و گسترش سلول‌های اولیه به دیگر اعضای بدن مربوط است که همین موضوع کار درمان را بسیار دشوار می‌کند. و از طرف دیگر بنا بر شواهد حدود 70 درصد بیماران سرطانی در خطر متاستاز قرار دارند.

نشانه های متاستاز

علایم کلی متاستاز

خس خس سینه یا تنگی نفس: معمولاً افرادی سرطان ریه دارند یکی از مهمترین نشانه هایی که رشد سرطان را در بدن آنها نشان می‌ دهد، خس خس سینه و تنگی نفس است.

تب یا عفونت: این علایم معمولا در افرادی که مبتلا به سرطان مغز و استخوان می باشند بروز می‌ دهد.

مشکل در بلع: این علایم برای مبتلایان به سرطان گلو است. اما گاهی کسانی که به سرطان ریه نیز مبتلا هستند می توانند این علایم را تجربه نمایند.

ضعف و خستگی: اکثر مبتلایان به انواع سرطان ها زمانی که رشد سرطان در بدن آن‌ها آغاز می گردد ضعف و خستگی را تجربه می‌کنند. با مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات بررسی می ‌شود که فرد مبتلا به چه نوع سرطانی است.

بی اشتهایی: این علامت می تواند برای مبتلایان به سرطان لوزالمعده باشد.

احساس سیری و ناتوانی در خوردن: افرادی که مبتلا به سرطان تخمدان می باشند این علایم را دارند.

گاهی زمانی که رشد سرطان در بدن مبتلایان شروع می ‌شود ممکن است تغییرات بدنی قابل مشاهده ای در بدن افراد رخ دهد. این تغییرات بدنی عبارتند از:

خونریزی مقعدی یا خون در مدفوع: یکی از رایج ترین علایم رشد سرطان روده بزرگ است.

توده در گردن زیر بغل و کشاله ران: این نشانه ی تغییراتی در سیستم لنفاوی است و باید آن را جدی گرفت.

کبودی بیش از حد یا خونریزی زیاد: همانطور که مشخص است، این تغییرات بدنی بسیار غیر عادی می باشد. ممکن است سلول های سرطانی گلبول های قرمز خون را تحت فشار قرار داده باشند و این باعث می شود که خون شما لخته شود.

نفخ یا افزایش وزن شکم: این تغییرات معمولا در مبتلایان سرطان تخمدان رخ می دهد.

کاهش وزن بدون دلیل: به طور کلی یکی از تغییراتی که در مبتلایان به سرطان روده بزرگ و دیگر سرطان های دستگاه گوارش اتفاق می ‌افتد کاهش وزن بدون دلیل می باشد. حتی ممکن است این نشانه ی ابتلا به سرطان های دیگری مانند کبد نیز باشد.

پستان قرمز دردناک و متورم: همه ی ما می دانیم که یکی از رایج ترین سرطان ها در میان زنان سرطان پستان است. در صورتی که خانم ها تغییراتی را در پستان خود مشاهده کرده‌اند باید سریعا به پزشک مراجعه نمایند.

تورم اعضای صورت: زمانی که سرطان در بدن گسترش می یابد، مبتلایان به سرطان ممکن است پف، قرمزی و یا تورم را در صورت خود مشاهده نمایند.

تغییرات در ناخن: نقطه های قهوه ای و سیاه ممکن است بر روی ناخن مبتلایان ایجاد گردد که یکی از نشانه های رشد سرطان پوست در بدن می باشد. گاهی ممکن است این نشانه ها سفید و یا بی رنگ باشد.

درد و یا خونریزی توده روی پوست:  این نشانه ممکن است برای مبتلایان به هر سرطانی رخ دهد. تغییراتی که در بدنتان به وجود می‌آید را جدی بگیرید.

متاستاز با تغییرات بدنی و نشانه های غیرمستقیم همراه است اما این موارد می ‌تواند در افراد ،مختلف باشد. در برخی ممکن است نشانه های متاستاز همراه با درد باشد.

علائم خاص متاستاز

- متاستازهای ریه ممکن است موجب سرفه مداوم، تنگی نفس یا درد قفسه سینه شود.

- متاستاز مغزی ممکن است باعث سردرد، از دست دادن بینایی، تشنج، بی حسی یا ضعف دست و پا و از دست دادن تعادل شود.

- متاستاز استخوان ممکن است باعث ایجاد درد در ناحیه ای که استخوان آسیب دیده است، و نیز افزایش سطح کلسیم در خون (هیپرکلسمی بدخیمی) باشد. هنگامی که سرطان در استخوان وجود داشته باشد، احتمال دارد بیشتر از شکستگی باشد و اولین علامت متاستاز استخوان ممکن است یک شکستگی پاتولوژیک باشد (شکستگی از طریق یک استخوان آسیب دیده توسط تومور). هنگامی که سرطان به ستون فقرات گسترش می یابد، ممکن است فشرده سازی نخاع را به همراه ضعف پاها و اختلال عملکرد روده یا مثانه ایجاد کند.

- متاستازهای کبدی ممکن است موجب زردی (تغییر رنگ زرد پوست)، نفخ، درد شکم و کاهش وزن شود.

- متاستاز به غده آدرنال اغلب بدون علامت است اما در رابطه با درمان مهم است.

دردهای ناشی از رشد سرطان در بدن یا متاستاز

درد در قفسه سینه: درد در قفسه ی سینه نشانه های رشد سرطان برای سرطان ریه است. ممکن است این درد در مبتلایان تا شانه هایشان گسترش یابد.

درد لگن یا شکم: این درد می ‌تواند نشانه رشد سرطان در سرطان تخمدان باشد.

درد در پشت یا کمر: معمولاً مبتلایان به سرطان کبد و پستان این درد را تجربه می کنند.

ناراحتی معده: افرادی که سرطان معده یا روده بزرگ آنها گسترش یافته است این درد را تجربه می کنند.

درد در دوره های پریود: این درد در  کسانی که مبتلا به سرطان آندومتر و رحم می باشند اتفاق می افتد.

پیشگیری از متاستاز

پزشکان پی بردند که تنها راه جلوگیری از انتشار و رشد سرطان در بدن تشخیص زودهنگام و برداشتن یا از بین بردن تومور می باشد. توصیه می شود که افراد تحت مراقبت ها و معاینات قرار بگیرند.

برخی از افراد این توصیه‌ها را جدی نمی گیرند و ممکن است کشف سرطان بعد از انتشار و رشد آن در بدن اتفاق بیفتد. اما باید اضافه نمود که بعضی از سرطان ها با آزمایشات مختلف برای تشخیص سرطان قابل شناسایی نمی باشند و ممکن است زمانی تشخیص داده شوند که در بدن گسترش یافته اند. با این حال پزشکان در پی جستجوی دارویی برای پیشگیری از انتشار سرطان در بدن هستند.

آنها می‌خواهند آنزیم هایی را به وجود آورند که بتوانند جدارهای خونی را که سلول های سرطانی از آن عبور می کنند را مسدود کنند. پزشکان گفته اند که رژیم غذایی می تواند از سرطان پیشرفته جلوگیری کند.

آنها توصیه می ‌کنند که مبتلایان باید از میوه و سبزیجات زیاد استفاده کنند. میوه های رنگی سرشار از مواد مغذی است. هر چه رنگ میوه پررنگ تر باشد مواد مغذی آن بیشتر است. سعی کنید که رژیم غذایی متناسب را برای خود داشته باشید و از میوه و سبزیجات، غلات و مرکبات زیاد استفاده کنید.