التهاب مثانه یا سیستیت | علت و علائم التهاب مثانه

سیستیت یا التهاب در مثانه به علت جایگزینی و رشد عامل بیماری‌زا در آن و ایجاد عفونت است. شایع‌ترین عامل سیستیت باکتری گرم‌منفی است.

التهاب مثانه

التهاب مثانه یا سیستیت، اصطلاح پزشکی برای التهاب مثانه است. بیشتر اوقات، التهاب مثانه ناشی از عفونت باکتریایی است و به آن عفونت ادراری (UTI) گفته می شود. عفونت مثانه می تواند دردناک و آزار دهنده باشد و در صورت شیوع عفونت در کلیه ها می تواند به یک خطر جدی برای سلامتی تبدیل شود. به طور معمول، سیستیت ممکن است به عنوان واکنشی به برخی داروها، پرتو درمانی یا تحریک کننده های احتمالی مانند اسپری بهداشت زنان، ژل های اسپرم کش یا استفاده طولانی مدت از سوند ایجاد شود.

التهاب مثانه یا سیستیت بیماری است که شیوع آن در خانم‌ها بیش از آقایان می‌باشد.

انواع سیستیت یا التهاب مثانه

سیستیت می تواند حاد یا بینابینی باشد.

• سیستیت حاد موردی از سیستیت است که به طور ناگهانی بروز می کند.

• سيستيت بينابينی (IC) يك مورد مزمن سيستيت است كه بر روی لايه های متعدد بافت مثانه تأثير می گذارد.

انواع سیستیت عبارتند از:

سیستیت باکتریایی

UTI معمولاً هنگامی رخ می دهدکه باکتری های خارج از بدن از مجرای ادراری وارد مجرای ادراری شده و شروع به تکثیر کنند.

بیشتر موارد سیستیت ناشی از نوعی باکتری اشرشیاکلی (E.coli) است.

عفونت های مثانه باکتریایی ممکن است در زنان در نتیجه رابطه جنسی رخ دهد. اما حتی دختران و زنان که رابطه جنسی ندارند، نیز مستعد ابتلا به عفونت ادراری هستند زیرا ناحیه تناسلی زنان اغلب دارای باکتری هایی است که می تواند باعث سیستیت شود.

سیستیت غیر عفونی

اگرچه عفونت های باکتریایی شایع ترین علت سیستیت است، تعدادی از عوامل غیرعفونی نیز ممکن است باعث ملتهب شدن مثانه شوند.

برخی از نمونه ها عبارتند از:

• سیستیت بینابینی

علت این التهاب مزمن مثانه که به آن سندرم مثانه دردناک نیز گفته می شود، ناشناخته است. بیشتر موارد در زنان تشخیص داده می شود. تشخیص و درمان این بیماری دشوار است.

• سیستیت ناشی از دارو

برخی از داروهای خاص، به ویژه داروهای شیمی درمانی سیکلوفسفامید و ایفوسفامید، می توانند باعث التهاب مثانه شوند زیرا اجزای تجزیه شده داروها از طریق مثانه از بدن شما خارج می شوند.

• سیستیت تابشی

پرتودرمانی ناحیه لگن می تواند باعث ایجاد تغییرات التهابی در بافت مثانه شود.

• سیستیت ناشی از سوند

استفاده طولانی مدت از سوند می تواند شما را در معرض عفونت های باکتریایی و آسیب بافت قرار دهد که هر دو می توانند باعث التهاب شوند.

• سیستیت شیمیایی

برخی از افراد ممکن است نسبت به مواد شیمیایی موجود در برخی محصولات مانند، اسپری های بهداشتی زنانه یا ژل های اسپرم کش حساس باشند و ممکن است یک واکنش آلرژیک در مثانه ایجاد کرده و باعث التهاب شود.

• سیستیت همراه با سایر شرایط

سيستيت ممكن است به عنوان يك عارضه بيماری های ديگر از جمله ديابت، سنگ های كليه، بزرگ شدن پروستات يا نخاع رخ دهد.

علائم و نشانه های التهاب مثانه

نشانه‌ها و علائم سیستیت اغلب شامل موارد زیر می‌شوند:

• تعجیل در ادرار کردن به محض احساس دفع

• سوزش ادرار

• دفع ادرار به صورت مکرر و به مقدار اندک

• وجود خون در ادرار (هماچوری)

• کدر شدن رنگ ادرار و زننده‌شدن بوی آن

• احساس ناراحتی در ناحیه‌ٔ لگن

• احساس فشار در ناحیه‌ٔ تحتانی شکم

• تب خفیف

اگر دفعاتی که یک خردسال در طول روز تصادفاً خودش را خیس می‌کند افزایش پیدا کند، باید آن را به عنوان نشانه‌ای احتمالی برای ابتلا به عفونت مجرای ادراری در نظر گرفت. شب‌ ادراری به خودی خود جزو علائم مرتبط با عفونت مجرای ادراری نیست.

علل سیستیت یا التهاب مثانه

نوع سیستیت به علت آن بستگی دارد.

علل احتمالی سیستیت شامل موارد زیر است:

• عفونت ادراری (UTI)

• مصرف داروهای خاص

• استفاده مداوم از سوند

• محصولات بهداشتی تحریک کننده

عوامل خطر التهاب مثانه

برخی از افراد نسبت به دیگران احتمال ابتلا بیشتری به عفونت مثانه یا عفونت های مکرر مجاری ادراری را دارند.

زنان یکی از این گروه ها هستند. دلیل اصلی، آناتومی جسمی است.

زنان دارای مجرای ادرار کوتاه تر هستند، که مسافتی را که باکتری ها باید طی کنند برای رسیدن به مثانه کاهش می یابد.

زنانی که در معرض خطر بالای UTI هستند، شامل:

• زنان یائسه: سطح هورمون تغییر یافته در زنان یائسه اغلب با UTI همراه است.

• زنانی که رابطه جنسی دارند: مقاربت جنسی می تواند منجر به ورود باکتری ها به مجرای ادرار شود.

• زنانی که باردار هستند: تغییرات هورمونی در دوران بارداری ممکن است خطر عفونت مثانه را افزایش دهد.

• زنانی که از انواع خاصی از پیشگیری از بارداری استفاده می کنند: زنانی که از دیافراگم استفاده کنند بیشتر در معرض خطر UTI قرار دارند. دیافراگم هایی که حاوی مواد اسپرم کش هستند خطر بیشتری دارند.

سایر عوامل خطر در زنان و مردان شامل موارد زیر است:

• کندی جریان ادرار که می تواند در شرایطی مانند سنگ در مثانه یا در مردان، پروستات بزرگ شده رخ دهد.

• تغییرات در سیستم ایمنی بدن که می تواند با شرایط خاصی مانند دیابت، عفونت HIV و درمان سرطان اتفاق بیفتد. سیستم ایمنی بدن ضعیف خطر ابتلا به عفونت های باکتریایی و در بعضی موارد عفونت مثانه را افزایش می دهد.

• استفاده طولانی مدت از سوند (کاتتر) مثانه، این لوله ها ممکن است در افراد مبتلا به بیماری های مزمن یا در افراد مسن مورد نیاز باشد. مصرف طولانی مدت کاتتر مثانه می تواند منجر به افزایش آسیب پذیری در برابر عفونت های باکتریایی و همچنین آسیب بافت مثانه شود.

در مردان بدون هیچ گونه مسائل بهداشتی مستعد، ابتلا به سیستیت نادر است.

نحوه تشخیص التهاب مثانه

چند روش مختلف برای تشخیص سیستیت وجود دارد. پزشک می تواند با نمونه ادرار بیمار بخواهد تا علت ابتلا به سیستیت را معاینه کرده و UTI را بررسی کند.

پزشک همچنین می‌تواند سیستوسکوپی یا آزمایش تصویربرداری را انجام دهد تا علت علائم مشخص شود.

سیستوسکوپی

در سیستوسکوپی، پزشک مثانه را با یک لوله نازک که دارای دوربین و نور متصل است، معاینه می کند.

پزشکان می توانند در صورت لزوم از سیستوسکوپ برای جمع آوری بیوپسی از بافت مثانه استفاده کنند.

بیوپسی نمونه ای از بافت کوچک است که برای آزمایش بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.

تست تصویربرداری

آزمایشات تصویربرداری اغلب لازم نیست، اما می توانند در تشخیص سیستیت مفید باشند.

اشعه ایکس یا سونوگرافی می تواند به علل دیگر ابتلا به سیستیت، مانند یک مسئله ساختاری یا تومور کمک کند.

درمان سیستیت یا التهاب مثانه

سیستیت ناشی از عفونت باکتریایی به طور کلی با آنتی بیوتیک ها درمان می شود.

درمان سیستیت غیر عفونی بستگی به علت اصلی دارد.

درمان سیستیت باکتریایی

آنتی بیوتیک ها اولین خط درمانی برای سیستیت ناشی از باکتری ها هستند.

کدام داروها و چه مدت استفاده شود به سلامت کلی شما و باکتری های موجود در ادرار بستگی دارد.

در عفونت بار اول علائم اغلب در طی یک روز یا با درمان آنتی بیوتیکی بهبود می یابد.

با این وجود، بسته به شدت عفونت، به مدت سه روز تا یک هفته نیاز به مصرف آنتی بیوتیک دارید.

مهم نیست که طول مدت درمان چقدر است، تمام آنتی بیوتیک های تجویز شده توسط پزشک خود را مصرف کنید تا اطمینان حاصل شود که عفونت به کلی از بین رفته است.

درمان را در صورت نظر پزشک تکرار کنید: اگر UTI مکرر دارید، ممکن است پزشک معالج دوره های طولانی تر آنتی بیوتیک را توصیه کند یا پزشک شما را به متخصص در زمینه اختلالات دستگاه ادراری (ارولوژی یا نفرولوژیست) برای ارزیابی ارجاع دهد، تا ببیند آیا ناهنجاری های ادراری ممکن است باعث عفونت ها شود. برای برخی از خانم ها، مصرف یک دوز یک آنتی بیوتیک بعد از مقاربت جنسی ممکن است مفید باشد.

عفونت بیمارستانی: عفونت های مثانه بیمارستانی می تواند یک مشکل برای درمان باشد زیرا باکتری های موجود در بیمارستان ها معمولاً در برابر انواع متداول آنتی بیوتیک ها مقاوم هستند. به همین دلیل ممکن است به انواع مختلف آنتی بیوتیک و روش های مختلف درمانی نیاز باشد.

زنان یائسه ممکن است در معرض سیستیت قرار بگیرند. به عنوان بخشی از درمان، ممکن است پزشک داروهایی با ترکیبات استروژن را توصیه کند.

درمان سیستیت بینابینی

در سیستیت بینابینی، علت التهاب نامشخص است، بنابراین هیچ درمان واحدی وجود ندارد که برای همه ی موارد بهتر باشد.

روش های درمانی مورد استفاده برای سهولت در نشانه ها و علائم سیستیت بینابینی شامل موارد زیر است:

داروهایی که به صورت خوراکی یا مستقیماً داخل مثانه شما وارد می شوند.

تحریک عصب، که از امواج الکتریکی خفیف برای تسکین درد لگن استفاده می کند و در برخی موارد، دفعات ادرار را کاهش می دهد.

درمان اشکال دیگر سیستیت غیر عفونی

اگر نسبت به مواد شیمیایی خاصی در محصولاتی مانند اسپرم کش ها حساسیت دارید، اجتناب از این محصولات ممکن است به سهولت در علائم و جلوگیری از قسمت های بعدی سیستیت کمک کند. درمان سیستیت که به عنوان یک عارضه شیمی درمانی یا پرتودرمانی ایجاد می شود، بر مدیریت درد، معمولاً با داروها و هیدراتاسیون برای شست و شوی محرک های مثانه متمرکز است.

پیشگیری از سیستیت

اگر به طور مکرر به سیستیت دچار می شوید، راهکار هایی هستند که می توانید از بروز آن ها جلوگیری کنید. البته معلوم نیست کدام یک از این موارد برای شما موثر تر باشد:

• استفاده نکردن از صابون های رایحه دار برای این ناحیه

• دوش گرفتن به جای حمام کردن های طولانی زیرا باعث می شود که ناحیه تناسلی کمتر در معرض مواد شیمیایی قرار بگیرد.

• رفتن به دستشویی در صورت نیاز و خالی کردن مثانه به طور کامل

• آبرسانی بدن

• نوشیدن مایعات به اندازه کافی برای جلوگیری از تکثیر باکتری ها در مثانه

• تمیز کردن ناحیه تناسلی از جلو به سمت عقب

• تخلیه مثانه بعد از رابطه جنسی در سریعترین زمان ممکن

• پوشیدن لباس های زیر از جنس نخ به جای مواد صنعتی مثل نایلون

• نپوشیدن شلوار های جین تنگ