ویروس HIV (ویروس نقص ایمنی انسانی)، ویروسی است که به سلولهایی حمله میکند که به بدن کمک در مبارزه با عفونت کمک میکند. این حمله باعث آسیبپذیری بیشتر شخص در برابر سایر عفونتها و بیماریها میشود.
اچ آی وی (HIV) و ایدز (AIDS )
ایدز ( AIDS ) مخخف یه عبارت انگلیسی ( Acquired Immunodeficiency Syndrome ) که معنی آن می شود سندرم نقص ایمنی اکتسابی.
اچ آی وی یا (HIV) ویروس نقص ایمنی بدن انسان است. این ویروس با از بین بردن سلولهای مهم بدن به نام لنفوسیتهای T (تحت عنوان CD4مثبت) که با بیماری و عفونت مبارزه میکنند، سیستم ایمنی بدن را ضعیف میکند. هنگامیکه تعداد لنفوسیتهای T در فرد آلوده به HIV تا حد معینی سقوط کند، شخص مستعد ابتلا به مجموعهای از بیماریها میشود که در حالت معمول، بدن میتواند آنها را مهار کند.
ایدز (AIDS) عبارت است از مجموعهای از نشانهها که به علت عفونت مزمن HIV ایجاد میشود. در این مرحله پس از یک دوره طولانی که حتی میتواند بیش از ده سال طول بکشد، ویروس زیاد شده و با کاهش تعداد لنفوسیتهای T CD4+، سطح ایمنی فرد پایین آمده و مستعد ابتلا به عفونتهای فرصتطلب میشود.
عفونتHIV بدون درمان، میتواند منجر به ایدز (نشانگان اکتسابی کمبود ایمنی) شود. افرادی که مبتلا به ایدز هستند، سیستم ایمنی بسیار آسیبدیده دارند که باعث عفونتهای شدید میشود که بهطورمعمول افراد سالم را آلوده نمیکند در نهایت ممکن است عفونت منجر به مرگ شود.
انتقال ویروس اچ آی وی (HIV)
چهار راه مشخص برای انتقال اچ آی وی (HIV) وجود دارد:
1- رابطه جنسی
رابطه جنسی رایج ترین شیوه انتقال اچ آی وی است.
توجه داشته باشید با دیدن یک فرد نمی توان تشخیص داد که اچ آی وی دارد یا خیر. در نتیجه چنانچه رابطه جنسی انجام می دهید(دهانی، جلو، عقب) تنها راه اطمینان از اینکه خطری شما را تهدید نمی کند این است که عمل جنسی ایمن انجام دهید. این بدان معناست که:
از کاندوم و یا کاندوم زنانه (کاندوم زنانه که در قسمت مهبل زن برای زناشویی از جلو گذاشته می شود.)
استفاده از مایع چرب کننده برای عمل جنسی از مقعد.
استفاده از کاندوم های معطر و یا دهانه( یک پوشش لاستیکی که دهان را می پوشاند) هنگام سکس دهانی.
کاندوم/ کاندوم زنانه می تواند شما را در مقابل سایر عفونتهای ناشی از سکس در امان قرار دهد. استفاده از مایع چرب کننده به همراه کاندوم باعث کاهش خطر خشک شدن و پارگی کاندوم می شود.
2- از طریق استفاده مشترک از وسایل تزریق مواد مخدر
لوازمی که جهت استعمال مواد مخدر استفاده می شود از قبیل سرنگ، سوزن، فیلتر، قاشق، آب، آئینه و نی ممکن است حتی پس از پاک کردن مقدار اندکی خون روی آنها باقی بماند.
اگر مواد مخدر تزریق می کنید همواره از سوزن و سرنگ نو استفاده کرده و هرگز اینگونه لوازم تزریقی را از قبیل فیلتر، قاشق، آب، آئینه و نی را هرگز با دیگری مشترکاً استفاده نکنید هرچند که شما بخوبی آن فرد را می شناسید.
سوزن نو را خریداری نمائید و سوزنهای مستعمل خود را با دقت دور بیندازید. از سطل های زباله مخصوص سین مستقر در محل تعویض سوزن استفاده کنید و یا اینکه سوزن مستعمل را در یک قوطی نوشابه انداخته و دور بیندازید.
3- از طریق مادر به کودک
اچ آی وی ممکن است در هنگام بارداری – هنگام زایمان و یا هنگام شیر دادن منتقل شود. یک سری اقدامات ممکن است انجام شود که خطر انتقال اچ آی وی را به کودک تقلیل دهد.
4- از طریق استفاده از فرآورده های خونی آلوده
فرآورده های خونی آلوده به ویروس اچ آی وی یکی از راه های انتقال این ویروس می باشد.
انتقال اين ويروس از طريق مايعات زير به اثبات رسيده است :
الف - خون
ب - منی
پ - ترشحات واژن
ت - شير مادر
ث - هر مايع ديگری در داخل بدن كه حاوی خون باشد
توجه داشته باشید اچ آی وی توسط تماس های معمولی مانند موارد ذیل منتقل نمی شود:
- دست دادن، بغل کردن و بوسیدن
- استفاده مشترک از لیوان و کارد و چنگال
- توالت
آب و هوا
- غذا و نوشیدنی
- بزاق، اشک و عرق (مگر این که با خون فرد آلوده به ویروس ترکیب شود)
- نیش پشه و دیگر حشرات
- رابطه جنسی دهانی (مگر آن که زخمی باز و یا در حال خونریزی درون دهان فرد باشد)
- استفاده از توالت و تخت خواب مشترک
اطلاع از ابتلا به ویروس اچ آی وی (HIV)
تنها راه برای اطلاع از ابتلا به ویروس HIV (اچ آی وی) آزمایش است.
علاوه بر آزمایشگاهها، بسیاری از کلینیک های پزشکی ، کمپ های ترک اعتیاد ، مراکز بهداشت جامعه و بیمارستان ها نیز این آزمایش را ارائه می دهند.
همچنین می توانید یک کیت تست خانگی را در داروخانه یا به صورت آنلاین خریداری کنید.
آزمایشات برای تشخیص اچ آی وی HIV
سه نوع آزمایش در برای تشخیص HIV در دسترس است:
- آزمایش اسید نوکلئیک (NAT)
- آزمایش آنتی ژن / آنتی بادی
- آزمایش آنتی بادی
آزمایشات HIV معمولاً روی خون یا مایعات دهانی انجام میشود. همچنین ممکن است روی ادرار نیز انجام شود.
آزمایش اسید نوکلئیک (NAT) به دنبال ویروس واقعی در خون است و شامل خون گیری از ورید است. این آزمایش می تواند تشخیص دهد که شخصی HIV دارد یا میزان ویروس در خون را نشان دهد و معروف به آزمایش بار ویروسی HIV است.
این آزمایش بسیار گران است و به طور معمول برای غربالگری افراد مورد استفاده قرار نمی گیرد، مگر اینکه آنها اخیراً در معرض خطر قرار داشته و علائم اولیه عفونت HIV را داشته باشند.
آزمایش آنتی ژن / آنتی بادی هم به دنبال آنتی بادی HIV و هم آنتی ژن است. وقتی در معرض ویروس هایی مانند HIV قرار می گیرید ، آنتی بادی ها توسط سیستم ایمنی بدن تولید می شوند.
آنتی ژن ها مواد خارجی هستند که باعث می شوند سیستم ایمنی بدن شما فعال شود. اگر HIV داشته باشید ، حتی قبل از ایجاد آنتی بادی ، آنتی ژنی به نام p24 تولید می شود.
آزمایش آنتی ژن / آنتی بادی برای آزمایش در آزمایشگاه توصیه می شود و اکنون در ایالات متحده رایج است. این آزمایش آزمایشگاهی شامل خون گیری از ورید است. همچنین یک تست سریع آنتی ژن / آنتی بادی با خراش انگشت انجام می شود.
آزمایشات آنتی بادی HIV ، فقط به دنبال آنتی بادی برای HIV در خون یا مایعات دهان شماست. به طور کلی ، آزمایش های آنتی بادی که از خون ورید استفاده می کنند ، می توانند HIV را زودتر از آزمایشاتی که با خون از خار انگشت یا مایع دهان انجام می شود ، تشخیص دهند.
افراد در معرض خطر اچ آی وی (HIV)
هر فرد با هر سن، نژاد، جنسیت و تمایل جنسی می تواند در خطر ابتلا به ویروس HIV و بیماری ایدز باشد. با این وجود این خطر برای برخی افراد بیشتر است:
- افراد دارای رابطه جنسی پرخطر (دارای شریک جنسی متعدد) و محافظت نشده (عدم استفاده از وسایل محافظت کننده مثل کاندوم)
- معتادان، در صورت استفاده از سرنگ مشترک و آلوده
- افراد مبتلا به دیگر بیماری های مقاربتی مانند هرپس، کلامیدیا، سیفلیس و یا گونورآ. گاهی این بیماری ها باعث ایجاد زخم هایی در ناحیه تناسلی می شوند که می توانند راهی برای ورود ویروس HIV به درون بدن باشند.
- مصرف کنندگان داروهای وریدی، در صورت استفاده از سرنگ یا سوزن استفاده شده و غیر استریل
- کارکنان بهداشت و درمان
علائم اچ آی وی (HIV) و ایدز
علائم ایدز و HIV بسته به مرحله بیماری و وضعیت جسمانی بیمار به ۳ مرحله تقسیم می شود:
مرحله اول (عفونت HIV حاد)
۲ تا ۶ هفته پس از آلودگی به HIV و زمانی که بدن بیمار شروع به مقابله با ویروس می کند، معمولاً علائمی مانند سرماخوردگی بروز پیدا می کند. این علائم شامل:
- تب
- سردرد
- خستگی
- درد در مفاصل و ماهیچه ها
- گلودرد
- جوش های قرمزرنگ و بدون خارش (راش های پوستی)
- زخم هایی دردناک در دهان
- تورم گره های لنفاوی (به ویژه در گردن)
- اسهال
- کاهش وزن
- تعریق شبانه
- لرز
علائم اولیه اچ آی وی (HIV) معمولاً در ۶۵ درصد مبتلایان بروز پیدا می کند و گاهی آنقدر خفیف هستند که بیمار متوجه آن نمی شود. در این مرحله تعداد ویروس در خون بالا رفته و بدن بیمار شروع به مقابله با آن را می کند. گسترش ویروس در بدن در این مرحله بسیار سریع تر از مراحل بعدی است. در این مرحله بیمار در بالاترین سطح از انتقال ویروس به دیگران است.
مرحله دوم (عفونت HIV مزمن/ فاز کمون بیماری)
در این مرحله تکثیر ویروس HIV در بدن بیمار و درون سلول های سفید خونی بسیار کم است و به دلیل کم بودن تعداد ویروس در بدن بیمار هنوز هیچ گونه علائمی از بیماری را نشان نمی دهند. این شرایط در صورت عدم تشخیص و درمان می تواند ۱۰ تا ۱۵ سال نیز ادامه پیدا کند. گاهی افراد در طول این دوران به بیماری های شدید دیگری نیز دچار می شوند.
مرحله سوم (ایدز)
ایدز آخرین و پیشرفته ترین مرحله از عفونت HIV است که سیستم ایمنی فرد بیمار به شدت آسیب دیده است. در این مرحله سیستم ایمنی فرد بیمار بسیار ضعیف و توان مقابله با بسیاری از سرطان ها و بیماری ها را ندارد (حتی بیماری هایی که قبلاً برای فرد تهدیدی به حساب نمی آمدند). اگر بیماری فرد در همان مرحله اول تشخیص داده شود، به ایدز منجر نمی شود. علائم ایدز به صورت زیر است:
- تعریق شبانه
- لرز
- تب مجدد
- تورم غدد لنفاوی
- بروز ضایعات و جوش های سفیدرنگ مزمن بر روی زبان و دهان
- زخم در ناحیه تناسلی
- ضعف و خستگی مداوم
- کاهش سریع وزن
- جوش های قرمز پوستی (راش های پوستی)
- مشکلات تنفسی و سرفه های مداوم
درمان ایدز
در حال حاضر درمانی برای ایدز وجود ندارد ولی می توان با کنترل بیماری به اهداف زیر دست یافت:
- کاهش تعداد ویروس (در حد غیر قابل شناسایی) که مهم ترین هدف کنترل بیماری است.
- تقویت سیستم ایمنی
- کاهش ایجاد دیگر عفونت های ممکن
- کاهش احتمال انتقال ویروس به دیگر افراد جامعه
شروع نقطه درمان ایدز
پس از تشخیص بیماری باید سریعاً برای درمان اقدام کرد. پزشک معالج با توجه به مرحله ی بیماری، سن و دیگر بیماری های فرد مبتلا می تواند برای کاهش علائم بیماری ایدز از روش های مختلف استفاده کند.
- تراپی و مدیریت
- رژیم غذایی افراد مبتلا به ایدز
- رژیم غذایی مفید
سبزیجات، میوه، غلات: به تقویت سیستم ایمنی و تأمین انرژی بیمار کمک می کند.
آب پنیر و آمینواسیدهای ضروری: آب پنیر شامل انواعی از آمینواسیدهای مفید برای بدن است و استفاده از آن برای درمان اسهال، افزایش وزن و همچنین تقویت سیستم ایمنی و افزایش سلول های CD4 مفید است. علاوه بر این، آمینواسیدهای L-گلوتامین، L-آرژنین و بتاهیدروکسی بتامتیل بوتیرات (HMB) به افزایش وزن و عضله سازی در بدن کمک می کنند.
ویتامین ها و مواد معدنی: مصرف ویتامین های C ،E ،D ،A و B و همچنین مواد معدنی روی، آهن و سلنیوم می توانند نقش مفیدی در تقویت بدن و سیستم ایمنی داشته باشند.
پروبیوتیک ها: به نظر می رسد مصرف پروبیوتیک ساکارومایسس بولاردی (Saccharomyces boulardii) می تواند به درمان اسهال ناشی از بیماری ایدز کمک می کند. توصیه می شود قبل از مصرف با پزشک مشورت شود.
استیل ال کارنیتین (Acetyl-L-carnitine): می تواند در کاهش علائم نوروپاتی ایدز (بی حسی و ضعف ایجاد شده) نقش داشته باشد.
رژیم غذایی مضر
غذاهای خام و کامل پخته نشده (نیم پز): در صورت پخته نشدن مناسب غذا، ریسک آلودگی میکروبی و انگلی غذا بالا می رود. از آنجایی که افراد مبتلا به ایدز سیستم ایمنی بسیار حساسی دارند، این آلودگی ها می تواند خطر جدی برایشان محسوب شود.
عدم استفاده از مکمل های حاوی سیر: به دلیل تداخل آن با برخی از داروهای ضد HIV و کاهش عملکرد مؤثر آن ها، مصرف این مکمل ها توصیه نمی شود. ولی مصرف سیر تازه در غذا بلامانع است. (برای آگاهی از تداخلات دارویی احتمالی، با پزشک خود مشورت کنید)
گل راعی (St. John's wort): این گیاه که در ایران به اسم های علف چای و هزار چشم نیز شناخته می شود، به طور کلی به منظور درمان افسردگی مورد استفاده قرار می گیرد. مصرف آن در بیماران مبتلا به ویروس HIV به کاهش ۵۰ درصدی اثر و عملکرد برخی داروهای ضد HIV منجر می شود.
مخمر برنج قرمز (Red yeast rice extract): از قرص های حاوی این مخمر به منظور کاهش کلسترول استفاده می شود. در صورت استفاده از مهارکننده های آنزیم پروتئاز، بهتر است مخمر برنج قرمز مصرف نشود.
ورزش
ورزش هایی مانند یوگا و مدیتیشن که علاوه بر جسم بر ذهن انسان نیز اثر بسیاری دارند، یکی از بهترین راه ها برای کنترل این بیماری می باشند. تاثیرات آن ها عبارت است از:
- کاهش استرس
- کاهش درد
- آرامش ذهن
- افزایش انرژی
- بهبود گردش خون
داروهای موثر در کنترل ایدز
این داروها که درﻣﺎن ﺿﺪ رﺗﺮووﻳﺮوسی (antiretroviral therapy, ART) نامیده می شوند، شامل روش "چند دارویی" هستند که در کنترل میزان ویروس HIV در بدن انسان موثر هستند. دلایل چند دارویی بودن روش درمانی:
- در صورت وجود مقاومت دارویی به یکی از داروها، دیگر داروها اثر موثر را اعمال کنند.
- جلوگیری از ایجاد مقاومت دارویی
- استفاده از حداکثر توان در سرکوب ویروس
این داروها در چندین خانواده دسته بندی می شوند:
- مهارکننده های نوکلئوتیدی آنزیم ترانس کریپتاز معکوس (NRTIs): آباکاویر (abacavir)، تنوفوویر (tenofovir)، امتریسیتابین (emtricitabine)، لامیوودین (lamivudine)، زیدوودین (zidovudine)، امتریسیتابین/تنوفوویر (emtricitabine/tenofovir) و امتریسیتابین/تنوفوویر/آلافنامید (emtricitabine/tenofovir/alafenamide)
- مهارکننده های غیر نوکلئوتیدی آنزیم ترانس کریپتاز معکوس (NNRTIs): افاویرنز (efavirenz)، ریلپیویرین (rilpivirine) و دروتاورین (doravirine).
- مهارکننده های آنزیم پروتئاز (PIs): آتازاناویر (atazanavir)، داروناویر (darunavir) و لوپیناویر/ریتوناویر (lopinavir/ritonavir)
- مهارکننده های آنزیم اینتگراز: رالتگراویر (raltegravir)، دولوتگراویر (dolutegravir) و بیکتگراویر/امتریسیتابین/تنوفوویر/آلافنامید (bictegravir/emtricitabine/tenofovir/alafenamide)
- مهارکننده های اتصال و ورود ویروس به سلول CD4: انفوویرتید (enfuvirtide) و ماراویروک (maraviroc)
برخی از این داروها بر روی داروهای هورمونی جلوگیری از بارداری اثر می گذارند و در نتیجه ممکن است باعث ایجاد بارداری ناخواسته شوند.
سایر روش های درمانی
درمان های مکمل: این درمان ها شامل طب سوزنی و ماساژ درمانی هستند که به کاهش درد، افزایش انرژی و بهبود گردش خون در بیمار، کمک می کند.
دیدگاه