بحران اعتیاد در سیستان و بلوچستان: بررسی علل و الگو ها

علل اعتیاد در استان سیستان و بلوچستان

استان سيستان و بلوچستان به دليل همجواری با افغانستان به عنوان بزرگترين توليدکننده موادمخدر و پاکستان به عنوان کشوری نه چندان مبارز عليه اين مواد خانمانسوز، با وجودی که در معرض مشکلات بسياری قرار گرفته اما در راه مبارزه با اين معضل همواره رتبه نخست را دارد.

بايد توجه داشت که در کشور پهناور ايران، استان سيستان و بلوچستان به عنوان يکی از دروازه‌های اصلی ورود کالا و موادمخدر توسط قاچاقچيان محسوب می شود زيرا همجواری با 2 کشور پاکستان و افغانستان از يکسو و دسترسی داشتن به آب‌های آزاد جهانی از سوی ديگر زمينه را برای ورود هرچه بيشتر اين مواد فراهم کرده است. همسايگی با اين 2 کشور در کنار برخی مزيت‌های تجاری مشکلات عديده‌ای را از جمله قاچاق موادمخدر، انسان، سوخت، سلاح، و ورود اشرار برای اين استان در پی داشته است.

بايد توجه داشت که افغانستان از سال 1992 تاکنون بزرگترين توليدکننده موادمخدر در جهان است که نبود ساختار اقتصادی صحيح و نيز امنيت، کشاورزان افغان را به کشت موادمخدر واداشته است، بر اساس گزارش‌های موجود ارزش جهانی اين صنعت غير قانونی در سال 2012 حدود 70 ميليارد دلار برآورد شد که تنها 2.5 ميليارد دلار از کل اين در آمد به کشاورزان افغان می رسد و بقيه آن در جيب قاچاقچيان مواد مخدر در سطح جهان سرازير می شود. با اين حال در آمد مواد مخدر 35 درصد از توليد ناخالص داخلی افغانستان را تشکيل می دهد به همين دليل مبارزه با اين بخش يکی از مشکلات مهم دولت افغانستان محسوب مي‌شود. ميزان توليد مواد مخدر در اين کشور، از زمان جنگ افغانستان و حضور آمريکا و همپيمانانش رو به افزايش گذاشته است و امروز در بالاترين سطح خود در طول تاريخ اين کشور قرار دارد. بنابر آمار سال 2014 (ميلادی) 260 هزار هکتار از زمين‌های کشاورزی افغانستان به توليد خشخاش اختصاص دارد که اين بخش موجب اشتغال 411 هزار نفر از مردم اين کشور شده است.

شايد بتوان اين گونه گفت که در دسترس بودن يک  از عوامل اصلی گرايش افراد به موادمخدر است اما با وجود برخوردهايی که با متخلفان می شود باز هم شيوع اين مواد همچون سلولهای سرطانی در رگ و ريشه جامعه در حال رسوخ است.

خشکسالی، بيکاری و گسترش حاشيه‌نشينی نه تنها در سيستان و بلوچستان بلکه در بسياری از شهرها عامل و بهانه‌ای برای خريد و فروش و مصرف موادمخدر شده است.

به  طور کلی اعتیاد به مواد مخدر در جوامع ایران یک چالش جدی به حساب می‌آید. افراد ممکن است به موادی مانند اپیوئیدها، کوکائین، متامفتامین و سایر مواد مخدر نیز اعتیاد پیدا کنند. همچنین، اعتیاد به الکل، تریاک، قمار و رفتارهای دیگر نیز مشکلاتی را برای فرد و جامعه ایجاد می‌کند.

بررسی علل اعتیاد در استان سیستان و بلوچستان

موضوع اعتیاد به مواد مخدر پیچیده و متعدد است و بر این اساس، علل زیادی می‌تواند در افزایش میزان اعتیاد در استان سیستان و بلوچستان در ایران تأثیرگذار باشد. در زیر، برخی از عواملی که ممکن است در افزایش اعتیاد در این منطقه نقش داشته باشند، ذکر شده است:

عوامل اجتماعی

عوامل اجتماعی مانند فقر، بیکاری، ناتوانی در دستیابی به آموزش و بهداشت مناسب، محدودیت‌های اقتصادی و اجتماعی، همبستگی با محیط‌های خطرناک و بی‌ثبات، ناتوانی در دسترسی به فرصت‌های اشتغال و فرهنگ‌های محلی می‌توانند باعث افزایش اعتیاد در جوامع مختلف شوند.

عوامل فرهنگی

عوامل فرهنگی مانند نفوذ مواد مخدر به عنوان یک راه فرار از مشکلات و فشارهای روزمره، فرهنگ مصرف مواد مخدر در برخی اجتماعات، عدم آگاهی کافی درباره عواقب و خطرات مصرف مواد مخدر و نقش مواد مخدر در رویدادها و رسوایی‌های اجتماعی می‌تواند نقش مهمی در افزایش اعتیاد داشته باشند.

موقعیت جغرافیایی

استان سیستان و بلوچستان به عنوان یک منطقه مرزی واقع شده است و این موقعیت ممکن است باعث شدیدتر شدن مشکل اعتیاد در این منطقه شود. قاچاق مواد مخدر و فرصت‌های بیشتر برای دسترسی به مواد مخدر ممکن است در این منطقه از دیگر مناطق کشور بیشتر باشد.

مسائل قومی و اقوامی

تنوع قومیت‌ها و اقوام در استان سیستان و بلوچستان می‌تواند در افزایش اعتیاد نقش داشته باشد. عوامل فرهنگی و اجتماعی خاص هر قومیت می‌توانند در شیوع اعتیاد در آن قومیت تأثیرگذار باشند.

فقر و بیکاری

مشکلات اقتصادی و اجتماعی مانند فقر و بیکاری می‌توانند عواملی باشند که به افزایش اعتیاد در جامعه مورد نظر منجر شوند. عدم دسترسی به فرصت‌های اشتغال و شرایط زندگی مناسب ممکن است افراد را به رویارویی با استرس و فشارهای روزمره بیاندازد و تمایل آنها به فرار و پناه جویی در مواد مخدر را افزایش دهد.

مشکلات اجتماعی و سیاسی

استان سیستان و بلوچستان در گذشته با برخی مشکلات اجتماعی و سیاسی مواجه بوده است که ممکن است نقشی در افزایش اعتیاد در این منطقه داشته باشد. مواجهه با تحریم‌های بین‌المللی، تضعیف اقتصاد منطقه و ناتوانی در دستیابی به خدمات اساسی و امکانات ممکن است در افزایش اعتیاد تأثیرگذار باشد.

مهم است بدانید که این عوامل تنها چند نمونه از مواردی هستند که ممکن است در افزایش اعتیاد در استان سیستان و بلوچستان تأثیرگذار باشند. برای بررسی ریشه ای و عمیق تر این موضوع نیاز به بررسی های حرفه ای تر و متداوم است تا بتوان با این آسیب اجتماعی مقابله کرد.