تنگی نفس | علایم و عوارض تنگی نفس می تواند خطرناک باشد!

تنگی نفس چیست؟

تنگی نفس احساس ناراحتی در تنفس است که اغلب به عنوان احساس گرسنگی برای هوا توصیف می شود. تنگی نفس بیشتر در زمان فعالیت بدنی و ورزش خود را نشان می دهد با این حال بیماریهای ریه ، قلب ، اضافه وزن و اضطراب هم می توانند تنگی نفس ایجاد نمایند.

علت های بسیار مختلفی برای تنگی نفس وجود دارد که از علل فیزیولوژیک و کم اهمیت تا موارد مهم و خطرناک می تواند متفاوت باشد. تنگی نفس ناراحت کننده است و حتی می تواند دردناک باشد.

زمانی ­‌که هوای کافی به ریه نرسد، دچار تنگی نفس می­‌شوید که می­‌تواند نشانه­‌ اختلالی بنیادین در سلامت شما باشد. زمانی­‌که فعالیت جسمانی دارید یا صاف دراز می­‌کشید، این حس تشدید می­‌شود. ممکن است علائم دیگری مانند سرفه یا تب را هم تجربه کنید.

فرد سالم در هر دقیقه ۲۰ بار دم و بازدم انجام می­‌دهد، یعنی روزانه تقریبا ۳۰ هزار بار. گاهی ممکن است درصورت ورزش سنگین یا سرماخوردگی ساده در این الگو اختلال ایجاد شود اما تقریبا هرگز احساس تنگی نفس نمی­‌کنید.

درصورت تجربه­‌ی هریک از مشکلات بالا، با پزشک مشورت کنید. اگر به­‌صورت ناگهانی یا شدید دچار تنگی نفس می­‌شوید یا همزمان در قفسه­‌ی سینه احساس درد می­‌کنید، باید با اورژانس تماس بگیرید.

علائم تنگی نفس

تنگی نفس می تواند مزمن باشد ، به تدریج بدتر شود و احتمالاً در فعالیت بدنی شما تداخل ایجاد کند. همچنین می تواند حاد باشد ، به طور ناگهانی اتفاق بیفتد و باعث شود احساس ترس و احساس نزدیک به مرگ داشته باشید.  علائم متداول تنگی نفس عبارت است از تنفس:

- کوتاه
- سریع
- کم عمق و سطحی
- سخت و با فشار زیاد
- و با استفاده از عضلات قفسه سینه.

در مواردی که تنگی نفس شدید است ممکن است علائم شدیدی مانند:

- احساس فشار ، سفتی و سنگینی بر روی قفسه سینه
- احساس خفگی و قطع شدن نفس
- عدم توانایی ادامه تنفس را تجربه کنید.

مواقعی وجود دارد که ممکن است متوجه شوید شخص دیگری دچار تنگی نفس است. کسی که مشکل تنفسی دارد معمولا به سختی نفس می کشد یا ممکن است با صداهای بسیار بلند نفس بکشد. در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر در اطرافیان خود ، حتماً برای کمک فوری پزشکی تماس بگیرید:

- دیسترس تنفسی ، نفس کشیدن با صدای بلند و با زحمت
- یک چهره مضطرب همراه با باز و بسته شدن سوراخ های بینی در زمان تنفس
- حرکات شکم و عضلات قفسه سینه و گردن در زمان تنفس
- سیانوز (چهره کبود یا آبی ، دهان ، لب و اندام)

به خاطر داشته باشید که شخصی که مشکل تنفسی دارد ممکن است از اوضاع آگاهی نداشته باشد یا ممکن است نتواند از شما کمک بخواهد.

علت تنگی نفس

تنگی نفس می­‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. ازجمله:

- برونشیت

- ذات الریه

- پنوموتوراکس

- کم خونی

- سرطان ریه

- آسیب استنشاق

- آمبولی ریه

- بیماری مزمن انسدادی ریه

- فیبروز ریوی

- شرایط عصبی و عضلانی

- واکنش آلرژیک

آنافیلاکسی

- بیماری بینابینی ریه

- چاقی

- بیماری سل

- آمفیزم

- افزایش فشار خون شریان ریوی

- شکستگی دنده و ورزش‌های هوازی

- آسم

- نارسایی قلبی

و جدیدا ویروس کرونا

اگر تنگی نفس همراه با سرفه و یا تب باشد، ممکن است دچار عفونت سینه یا ذات­‌الریه شده باشید. از دیگر عواملی که کم­تر در بروز مشکلات تنفسی شایع است می­‌توان به سرطان ریه، تشکیل لخته خون در ریه، سوراخ شدن ریه و جراحت بافت ریه اشاره کرد.

تشخیص تنگی نفس

پزشک می­‌تواند در پیدا کردن دلیل مشکل تنفسی به شما کمک کند. او ابتدا از شما درباره علائم می پرسد و معاینه­‌ی فیزیکی انجام می­‌دهد. همچنین ممکن است از شما بخواهد چند آزمایش انجام دهید.

شاید پزشک برای پیدا کردن علت بروز تنگی نفس عکس برداری از  قفسه­‌ سینه را تجویز کند.

روش دیگر، گرفتن نوار قلب است. در این روش، پزشک از شما می‌­خواهد دراز بکشید تا قلب را مورد معاینه قرار دهد. این دستگاه با ارائه‌­ی تصویر، سیگنال الکتریکی قلب را نشان می­‌دهد.

شاید لازم باشد سی­تی­‌اسکن انجام دهید که نوع دیگری از عکس ­برداری با اشعه‌­ی ایکس محسوب می­‌شود. پزشک میزان قدرت تنفس شما (که به آن دم­‌سنجی گفته می­‌شود) و میزان اکسیژن خون را اندازه می‌­گیرد. همچنین ممکن است لازم باشد آزمایش خون دهید.

روش‌های درمان تنگی نفس

از آن جایی که روش‌های درمانی تنگی نفس با توجه به علت ایجاد آن صورت می‌گیرد، پس از تشخیص علت تنگی تنفس، بیمار به متخصص مربوطه ارجاع داده می‌شود. در رفع تنگی تنفس، ابتدا هدف کاهش تنگی نفس است.

درمان‌های دارویی و غیر دارویی و در برخی از موارد جراحی از جمله روش‌های بهبود تنگی نفس می‌باشند.

درمان‌های دارویی تنگی تنفس

دارو‌های گشاد کننده برونش مثل آلبوترول، آترو ونت و …

این دارو‌ها تنها در مواردی که تنگی تنفس تا حدی ناشی از انقباض ماهیچه‌ی نرم باشد، رخ می‌دهد. در واقع این ماهیچه‌ها راه‌های تنفسی در ریه را مسدود می‌کنند. تنگی تنفس در افراد مبتلا به آسم و بیماری مزمن انسدادی ریه غالبا با این دارو‌ها درمان می‌شود.

دارو‌های ضد التهابی

در بیماری‌های مانند آسم و انسداد ریه و بیماری بینابینی ریه، التهاب راه‌های تنفسی وجود دارد که منجر به تورم و باریک شدن گذرگاه‌های تنفسی می‌شود. به منظور رفع این التهابات در بخشی از درمان تنگی تنفس، دارو‌های ضد التهابی مانند کورتیکواستروئید‌ها توسط پزشک تجویز می‌شود. این دارو‌ها به آرامی عمل می‌کنند و در طول درمان از حملات تنگی تنفس پیشگیری و تعداد آن را کاهش می‌دهند.

افیون‌ها (Opiates)

دارو‌هایی مانند مورفین در برخی از شرایط مانند سرطان برای کاهش تنگی نفس بسیار مفید است. اگرچه این دارو‌ها دارای عوارض جانبی بسیار شدیدی هستند، با این حال در مواردی که بیمار از تنگی نفس حتی در حال استراحت نیز رنج می‌برد، باید تجویز شوند.

دارو‌های ضد اضطراب

در مواردی که تنگی تنفس ناشی از اضطراب باشد و یا به دلیل اضطراب تشدید شود، تجویز دارو‌های آرام بخش ممکن است مفید باشد. در واقع یکی از روش‌های درمان تنگی تنفس، کاهش اضطراب است. علاوه بر این دارو‌ها از اکسیژن‌های کمکی نیز برای کاهش تنگی تنفس می‌توان استفاده نمود.

درمان‌های بدون دارو تنگی تنفس

توان بخشی ریوی

برنامه‌های توان بخشی ریوی به طور کلی شامل برنامه ورزشی سازمان یافته با سایر درمان‌های کمکی مانند بازآموزی عضلات تنفس و آموزش الگو‌های تنفسی است. این روش برای درمان بسیاری از بیماران بسیار مفید است حتی زمانی که روند بیماری زمینه ایی را نتوان معکوس کرد.

یوگا

یوگا و دیگر تکنیک‌های تنفس می‌توانند در رفع تنگی تنفس در برخی از بیماران بسیار موثر باشند. اگرچه شواهد علمی برای این مسئله هنوز ناکافی است، با این حال برخی از پزشکان معتقد هستند این روش بدون خطر و موجب تسکین تنگی ننفس می‌شود.

نسیم خنک

یکی از موثرترین روش‌های درمانی بدون دارو تنگی نفس، وزیدن باد خنک به سراسر چهره است. شواهد علمی بسیاری این روش را اثبات کرده است. وزیدن باد خنک به سراسر چهره به طور موثری می‌تواند تنگی تنفس را کاهش دهد. از آن جایی که این روش بسیار کم هزینه و بدون خطر است، به اغلب بیماران مبتلا به تنگی تنفس توصیه می‌شود حتما آن را امتحان کنند.

بهبودی تنگی نفس با روش‌های خانگی

با کمک روش‌های طبیعی و خانگی می‌توانید تنگی نفس را برطرف کنید، در ادامه چند راهکار مفید و موثر را در اختیار شما عزیزان قرار خواهیم داد.

تنفس لب غنچه‌ای

از دیگر تمرین‌های بسیار مفید و موثر به منظور خلاص شدن از شر تنگی نفس، تنفس لب غنچه‌ای است و این روش زمانی که تنگی نفس ناشی از اضطراب باشد بسیار کاربرد دارد، بر روی صندلی صاف نشسته و شانه هایتان را در حال استراحت قرار داده سپس لب هایتان را به هم فشرده و در میان آن‌ها فاصله‌ای ایجاد نمایید هوا را ظرف را چند شمارش از راه بینی به داخل فرو برده و به آرامی از راه لب‌ها ظرف چهار شمارش بیرون دهید، این تمرین را به مدت دقیقه تکرار کنید.

بخور گرم

می‌توانید به منظور بهبود تنگی نفس از بخور گرم کمک بگیرید زیرا، گرما و رطوبت ناشی از بخور آب ترشحات موکوسی ریه‌ها را روان می‌کند و در نتیجه سبب کاهش تنگی نفس در فرد خواهد شد، یک کاسه را پر از آب داغ کرده سپس چند قطره از روغن نعنا یا اکالیپتوس را به آن بیفزایید و صورت تان را بالای آن نگه دارید و بر روی سرتان حوله بگذارید و با نفس‌های عمیق بخار را به داخل ریه تان منتقل کنید.

تنفس عمیق

به منظور بهبود تنگی نفس، تنفس عمیق بسیار مفید و موثر می‌باشد فقط کافی است بر روی زمین دراز کشیده و دستان تان را روی شکم تان بگذارید سپس یک دم عمیق از راه بینی انجام دهید تا علاوه بر بالا رفتن شکم ریه‌ها نیز پر از هوا شود سپس به مدت چند ثانیه نفس تان را نگه داشته و به آرامی از راه دهان نفس را بیرون دهید و ریه‌ها را خالی نمایید، به منظور رسیدن به نتیجه بهتر این الگو را پنج تا ده دقیقه انجام دهید.

تنگی نفس و ویروس کرونا

 افرادی که به ویروس کرونا ۲۰۱۹ (کووید-۱۹) مبتلا شده‌­اند شامل موارد خفیف، شدید و مرگ است.  ظرف ۲ الی ۱۴ روز پس از ابتلا، علائم زیر در فرد ظاهر می­‌شود:

- تب
- سرفه
- تنگی نفس

علائم هشداردهنده شامل موارد زیر است:

- اختلال تنفسی یا تنگی نفس
- فشار یا درد مداوم در قفسه­‌ی سینه
- گیجی یا عدم توانایی در برانگیختگی جنسی
- کبودی لب یا صورت