یوگا | تاثیرات شگفت انگیز یوگا بر سلامتی بدن

یوگا فعالیتی جسمی و روانی‌ست که از جهان شرق یعنی شبه قاره هند، توسط هندوها به وجود آمده‌است.

یوگا

ورزش یوگا به هفت هزار سال پیش باز می‌گردد. این ورزش هزاران سال است که وجود دارد و حالا بسیار در جهان فراگیر شده و طرفدار دارد به طوری‌که می‌تواند پدیده قرن ما باشد. این ورزش در حقیقت یک آیین معنوی است؛ مجموعه‌ای از رشته تمرینات ذهنی، جسمی و روحانی برای بالا بردنِ کیفیت زندگی.

در یوگا تمرینات جسمی، تمرکزی، تنفس عمیق و رها سازیِ ذهن تمرین می‌شود تا افراد به آرامش و مراقبه دست پیدا کنند. البته جالب است بدانید که به ورزش مدیتیشن هم مرتبط است. یعنی هرچه فرد در تمرینات یوگا شرایط بهتری داشته باشد، در مدیتیشن نیز موفق‌تر خواهد بود.

مردان یوگاکار (یوگی) و زنان یوگاکار (یوگینی) این ورزش را با استفاده از وضعیت‌های بدنی مختلف، تمرینات تنفسی، تمرکز، ریلکسیشن و دیگر تمرینات یوگا مغز و بدنشان را به یکدیگر متصل می‌کنند. یوگا به‌عنوان یک ورزش در سراسر جهان به یک تجارت چند میلیارد دلاری تبدیل شده است که شامل کلاس‌ها، دوره‌های مربی‌گری، کتاب، فیلم‌های آموزشی و لباس و تجهیزات آن از جمله تشک‌ است.

یوگا حدود ۵۰۰۰ هزار سال پیش در شمال هندوستان پدید آمد. این دانش اسرارآمیز و شگفت‌انگیز که از راهبان کهن هندی برای ما به جا مانده، فقط یک ورزش نیست! بلکه فقط بخشی از آن تمرینات جسمی است. راهبان هندی در اواخر دهه ۱۸۹۰ دانش خود از یوگا را به جهان غرب گسترش دادند. تعالیم مدرن یوگا از دهه ۱۹۷۰ در کشورهای غربی محبوبیت زیادی پیدا کرد.

یوگا به‌عنوان یک مکتب فلسفی اهداف معنوی و عرفانی زیادی دارد و یکی از اصلی‌ترین اهداف آن، اتحاد روح انسان با روح الهی بود. همان‌طورکه از اسم آن برمی‌آید. اسم این ورزش به زبان‌های مختلف به این‌صورت است: سانسکریت  योग ، انگلیسی “yoke” و فارسی هم “یوج” است. این واژه به معنای اتصال، یکی شدن، یگانگی و پیوستن است.

انواع یوگا

انواع مختلفی از این ورزش و بسیاری از رشته‌ها در این آیین معنوی وجود دارد. اما فقط اضافه کردنِ تمرینات فیزیکی به روتین زندگی، می‌تواند باعث تقویت استقامت، قدرت، آرامش، انعطاف پذیری و به‌طور خلاصه «حال خوب» ما شود. یوگای مدرن به‌عنوان یک ورزش روی قدرت، چابکی و تنفس عمیق تمرکز دارد.

چنین تمریناتی می‌تواند به شما کمک کند که ذهن و جسم آرام و سالم‌تری داشته باشید و از زندگی خود بیشتر لذت ببرید. این ورزش شامل سبک‌های تمرینی زیادی می‌شود و هر فرد براساس اهداف و سطح آمادگی جسمانی خود، سبک مناسب‌اش را انتخاب می‌کند.

آشتانگا

در این نوع تمرینات یوگا از آموزه‌های یوگای باستان استفاده می شود. این سبک یوگا در دهه ۱۹۷۰ در جهان غرب محبوب شد. یوگای آشتانگا مجموعه‌ای از حرکات و تمرینات همراه با تکنیک های تنفسی خاص است.

بیکرام

بیکرام یوگا که به اسم “یوگای داغ” هم شناخته می شود، مجموعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای از ۲۶ حالت چالش‌برانگیز است که در یک اتاق گرم با دمای بالا انجام می‌شود. دمای استاندارد این اتاق‌ها نزدیک به ۱۰۵ درجه فارنهایت و رطوبت ۴۰٪ است.

 هاتا

هاتا یک اصطلاح عمومی برای تمرینات پایه‌ای و اصلی یوگا است. در این نوع چند سری تکنیک‌های تنفسی نیز آموزش داده می‌شود. کلاس‌های هاتا معمولاً به عنوان مقدمه‌ای ملایم برای کسانی‌که تا به حال تجربه کلاس یوگا نداشته‌اند استفاده می‌شود.

یانگار

نوعی یوگا که از لوازم جانبی مانند آجر، بند و صندلی استفاده می کند تا به شما کمک کند بدن خود را در یک راستای مناسب و تراز صحیح قرار دهید.

کوندالینی

کوندالینی یک سیستم مراقبه است که هدف آن آزاد کردن انرژی فرو خورده است. یک کلاس یوگا کوندالینی به طور معمول با شعار‌های آرام‌بخش شروع می‌شود و با آواز تمام می‌شود. در این بین آساناها و تمرینات مختلفی هم با هدف مراقبه انجام می‌شود.

یوگای قدرتی

در اواخر دهه ۱۹۸۰ مربیان غربی یوگا سبک جدیدی را با تمرینات پایه یوگا ترکیب کردند و یوگای قدرتی را ایجاد کردند. در این سبک تمرینات سرعتی و با شدت بالاتر انجام می‌شود که تا حدی خاصیت عضله‌ سازی دارد.

یوگای بارداری

این نوع که بهتر است به آن بگوییم آمادگی برای زایمان از تمریناتی مخصوص مادران باردار و با توجه به شرایط آن‌ها استفاده می‌کند تا کمک کند در طول بارداری، از شرایط بهتری برخوردار باشند و ضمن زایمان آسان‌تر، پس از زایمان هم زودتر به فرم خود برگردند.

رژیم غذایی در یوگا

رژیم غذایی در سلامت انسان بسیار اهمیت دارد. در یوگا غذاها به سه دسته تقسیم می‌شوند:

رژیم غذایی راجاسی

شامل غذاهای غیر گیاهی و پر انرژی است؛ مانند غذاهای سرخ کرده، پرچاشنی، شرینی جات و ... . غذاهایی از این نوع برای کسانی که تمرین یوگا انجام می‌دهند مناسب نیست زیرا باعث افزایش وزن یا چاقی شده و فرد پس از مصرف احساس سنگینی می‌کند.

رژیم غذایی تاماسی

دسته دوم شامل غذاهای گرم است. رژیم غذایی تاماسی ترکیبی از راجاسی و ساتویک می‌باشد هر غذایی اعم از گیاهی یا غیرگیاهی، همراه با مقدار زیادی ادویه، نمک، فلفل و چاشنی‌های دیگر را شامل می‌شود. این نوع غذا مناسب کسانی است که طبعی خشن دارند و کم تحمل‌اند.

رژیم غذایی ساتویک

رژیم غذایی ساتویک گیاهی است و برای چاشنی آن از کمی ادویه هم استفاده می‌شود. این نوع غذا که با کمترین مقدار ادویه و چاشنی پخته می‌شود، مطلوب و مغذی است. این رژیم غذایی گوارشی آسان را به ارمغان می‌آورد و در فرد احساس سبکی و تعادل به وجود می‌آید. تعادل هورمونی بدن در حد مطلوب نگه داشته می‌شود. این رژیم در یوگا توصیه می شود.

فواید فوق العاده یوگا

1. کاهش استرس و حس‌­های مخرب

یکی از محبوب ترین فواید ورزش یوگا، توان آن در ایجاد آرامش و تسکین اضطراب‌های روزانه فرد است. در حقیقت مطالعات ثابت کرده‌اند که یوگا باعث کاهش ترشح هورمون استرس (کورتیزول) شده و بنابراین در طولانی ­مدت به طور معنی ­داری می ­تواند حس‌های مخرب مثل خشم، استرس، خستگی و افسردگی را کاهش ‌دهد.

2. انعطاف پذیری و تعادل

بعضی افراد فقط با هدف انعطاف‌ پذیری بدن سراغ این ورزش می‌آیند. چون انعطاف‌پذیری، یکی از اولین و بارزترین فواید یوگاست. احتمالا در جلسه اول قادر به لمس انگشتان پاهایتان نخواهید بود؛ اما ناامید نشوید، جلسه به جلسه پیشرفت چشمگیری خواهید داشت.

آساناها اغلب تمرینات آرام، تمرکزی و به‌خصوص کششی هستند. چنین تمریناتی اگر به طور منظم ادامه داشته باشد، انعطاف‌پذیریِ عضلات و دامنه حرکتی مفاصل را تا حد زیادی بهبود می‌بخشند. فقط روزی بیست دقیقه تمرینات یوگا برای افراد شرکت‌کننده در پژوهش ژورنال NCBI کافی بود تا پس از ۳ ماه تغییرات قابل توجهی در انعطاف‌پذیری و همچنین تعادلشان مشاهده شود. جالب این که افراد حاضر در این پژوهش افراد مسن بودند. چنین تاثیراتی به خصوص برای افراد مسن بسیار مهم‌تر و ضروری‌تر است.

3. تصحیح عادات غذا خوردن

غذا خوردن آگاهانه مفهومی است که افراد را بر تمرکز و آگاهی حین غذاخوردن تشویق می‌کند. زمانی که شما با توجه کامل غذا را بجوید و به صدای بدنتان گوش دهید، تناسب اندامتان را حفظ کرده و البته از غذایتان بیشترین لذت را می‌برید.

از فواید اثبات شده ورزش یوگا این است که به شما کمک می‌کند تا با آگاهانه غذا خوردن، از افزایش قند خون، افزایش وزن یا خطر اختلالات خوردن دور بمانید.

4. بهبود تنفس

به دلیل نفس کشیدن عمیق در حین تمرینات هوازی یوگا، ظرفیت ریه و توانایی ورزش کردن افزایش پیدا می‌کند؛ در نتیجه تأثیرات منفی هورمون استرس خنثی خواهد شد. وقتی شما آرام، عمیق و در سکوت مطلق نفس می‌کشید، بدن‌تان در حالت ریلکس تری قرار می‌گیرد و این مسئله باعث تمدد اعصاب می‌شود.

5. لاغری

شاید برایتان جالب باشد که بدانید از دیگر فواید ورزش یوگا تناسب اندام و کمک به کاهش وزن است. البته برای کاهش وزن با یوگا لازم نیست که تمرینات سخت و طولانی آن را انجام دهید و تنها انجام منظم و روزانه یوگا با افزایش متابولیسم و خونرسانی در بدن شما می‌تواند منجر به کاهش چربی‌ها گردد. پس یوگا و لاغری با هم در ارتباط هستند!

ورزش یوگا با کاهش سطح هورمون کورتیزول که در پاسخ به استرس ترشح می‌شود، از پرخوری عصبی شما نیز جلوگیری می‌کند و از این طریق نیز یوگا به لاغری کمک خواهد کرد.

6. سلامت قلب

حرکات ورزش یوگا باعث کاهش فشار خون و آرام شدن ضربان قلب می‌شود؛ اگر اختلال روانی، افسردگی فصلی یا حمله های پانیک دارید، یوگا کار کنید؛ انجام دادن این حرکات گردش خون شما را افزایش می‌دهد؛ درنتیجه دیگر نگران حمله و سکته قلبی و سکته مغزی نخواهید بود. جالب است بدانید که در مطالعات بیوشیمیایی، از یوگا به عنوان یک عامل آنتی اکسیدان یاد می‌شود که باعث کاهش کلسترول و تری گلیسرید خون و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود.

7. قدرت عضلانی

درست است که کسی با هدف قوی تر کردن عضلات خود، به انجام ورزش یوگا روی نمی‌آورد؛ اما این ورزش، در بهبود قدرت عضلانی بی‌تأثیر نخواهد بود؛ البته باید بدانید که ورزش یوگا به تنهایی برای قوی‌تر شدن عضلات کافی نیست. اما شک نداشته باشید که کمک خواهد کرد تا به هدفتان یعنی داشتن بدنی لاغرتر و بدون چربی برسید.

8. بهبود کیفیت خواب

کیفیت خواب پایین با چاقی، پرفشاری خون، افسردگی و بسیاری دیگر از اختلالات همراه است. طی مطالعات متعدد ثابت شده­ است که انجام روزانه ورزش یوگا به بهبود کیفیت خواب شما کمک می‌کند.

طی تحقیقی که در سال 2005 انجام شد، انجام ورزش یوگا در مقایسه با مصرف داروهای گیاهی القاکننده خواب بهتر عمل کرده و باعث می­‌شود تا افراد مسن سریع­تر به خواب رفته، عمیق­تر بخوابند و مدت بیشتری را در خواب باشند.

9. افزایش قد

ورزش یوگا می‌تواند به طور طبیعی قد شما را بلند کند؛ برخی از تمرینات مشخص یوگا باعث افزایش هورمون‌ های رشد قد در بدن می‌شوند. درواقع ورزش یوگا تراکم استخوان ها را زیاد می‌کند و باعث سفتی عضلات می‌شود، این مسئله در افزایش قد تأثیر مثبتی دارد.

10. محافظت در برابر آسیب و ریکاوری

ورزشکاران در تمامی رشته‌های ورزشی، برای جلوگیری از آسیب در ورزش و ریکاوری بعد از آن، به سمت انجام ورزش یوگا روی می‌آورند؛ هدف این ورزش موثر برعکس تمرینات بدنسازی، بازیابی بدن و بهبود عملکرد عضلات است.

11. کاهش التهاب در بدن

التهاب یک پاسخ ایمنی طبیعی است؛ اما التهاب مزمن در طولانی ­مدت در ایجاد بیماری‌های پیش التهابی همانند بیماری‌های قلب و عروق، دیابت، سرطان و … موثر است.

علاوه بر فواید متعدد ورزش یوگا، بعضی مطالعات پیشنهاد می‌کنند که یوگا می‌تواند التهاب در بدن را نیز کاهش دهد. مطالعه‌ای در سال 2015 نشان می‌دهد افرادی که به طور منظم ورزش یوگا را انجام می‌دهند، در مقایسه با کسانی که این تمرینات را ندارد سطوح فاکتورهای التهابی در پلاسمایشان پایین­ تر است.

12. بهبود افسردگی

طبق آمارهای جهانی درصد بالایی از مردم کشورمان از افسردگی رنج می برند. اگرچه دارو و جلسات مشاوره، از روشهای رایج درمان افسردگی است، اما برای درمان کافی نیست. یوگا به عنوان یک درمانِ مکمل، نتایج امیدوار کننده‌ای دارد.

پژوهش‌ها نشان می دهد اضافه کردن تمرینات منظم یوگا به روتین زندگی افراد می تواند افسردگی را واقعا کاهش دهد. حتی در مواردی که داروهای ضدافسردگی تاثیری روی حال افراد ندارد، یوگا با کاهش علائم و رنج‌های افسردگی به کمک افراد می‌آید چراکه روشی راحت و ارزان برای تأمین آرامش است.

13. تحریک عملکرد مغز

براساس چندین تحقیق ، یوگا عملکرد مغز را تحریک کرده و سطح انرژی مغز را بالا می‌برد. تحقیقات در زمینه تاثیر یوگا روی عملکرد مغزی زیاد انجام شده و همه نشان از تاثیرات مثبت یوگا روی مغز دارند! برای مثال یوگا عملکردهای اجرایی مغز مثل پاسخ‌های عاطفی، فعالیت های مغزی مربوط به رفتارهای هدفمند، سرعت پاسخ گویی مغز، دقت و حافظه را بهبود می‌بخشد؛ همانطور که روی روحیه و خلق و خو اثرات خوبی داشت.

تحقیقات دیگر نشان می دهد که یوگا می تواند انعطاف پذیری ذهنی و حافظه را در میان افراد مسن بهبود بخشد.

14. افزایش تمرکز و قدرت تفکر

لازمه­‌ی انجام یوگا و مدیتیشن این است که شما تمرکز کنید و به درستی نفس بکشید. این فرآیند ذهنتان را آرام می‌کند و باعث می‌شود تا شما بتوانید بهتر فکر کنید.

با کاهش استرس ذهنی و فیزیکی، ما قادر خواهیم­بود تا اطلاعات پیرامون را بهتر دریافت­ کرده و تفکر سازمان­یافته­تری داشته باشیم. پس، با هر شرایطی که دارید، ورزش یوگا را به کارهای روزمره خود اضافه کنید و تا ذهن قوی­تر و پویاتری داشته باشید.

15. کاهش استرس

بسیاری از افراد، برای کاهش استرس خود به انجام ورزش یوگا روی می آورند؛ طبق بررسی های انجام گرفته، تأثیر این تمرینات بسیار شگفت انگیز و غیرقابل باور بوده است؛ این درحالی است که استرس، عامل اصلی بسیاری از بیماری هاست؛ پس هیچ وقت نباید استرس بی مورد و درمان نشده را همین طور به حال خود رها کرد.

16. عمری طولانی تر

همانطور که اشاره کردیم، انجام روزانه یوگا باعث بهبود استقامت، تناسب اندام و تنظیم ضربان قلب و تنفس می‌شود. همچنین از فواید ورزش یوگا این است که استرس را کاهش داده و شادی را در زندگیتان بالا می‌برد؛ بنابراین، همه موارد می‌توانند چندین سال به عمر شما بیفزایند.

طی مطالعات متعدد ثابت شده ­است که تمرینات متوسط یوگا، با حفاظت از تلومرهای انتهای کروموزوم باعث کندشدن فرآیند پیری و طول عمر بالاتر می‌شود.

17. شادی و رضایت بیشتر در زندگی

اختصاص دادن تنها چند دقیقه از زمان روزانه‌­تان به ورزش یوگا، باعث می‌شود تا شما انسان قوی­تر و شادتری باشید. مطالعه‌ای که اخیرا انجام شد، نشان می‌دهد انجام منظم یوگا و مدیتیشن باعث افزایش سطح هورمون شادی (سروتونین) می‌شود.

مطالعه‌ای مشابه نشان داد که ورزش یوگا در طولانی مدت باعث افزایش فعالیت قسمت‌هایی از مغز می‌شود که اساسا با شادی و رضایت از زندگی مرتبط هستند.

18. بهبود روحیه

همان طور که انجام ورزش، با آزاد سازی اندورفین حال تان را خوب می کند؛ یوگا نیز همین تأثیر را بر روی بدن دارد. همچنین یوگا به عنوان مسکنی طبیعی شناخته شده که محققان بر این باورند که با انجام این ورزش، مغز برای ترشح اندورفین تحریک شده و این ترشحات موجب بهبود خلق و خوی فرد ورزشکار می شود.

19. غلبه بر مشکلات

غصه خوردن و تلاش برای فراموشی مشکلات پیش آمده، همیشه کاری دشوار و زمان بر بوده است. تجربه نشان داده که انجام ورزش یوگا، راهبرد بسیار خوب و کارسازی برای مقابله با ضربه روحی و دیگر تجربیات دردناک زندگی، مثل فوت عزیزان و تصادف است.

20. بهبود بیماری

بسیاری از افراد برای بهبود کیفیت زندگی خود از یوگا به عنوان یک درمان مکمل در کنار درمان‌های متداول پزشکی استفاده می‌کنند. برخی شواهد نشان می‌دهد که این ورزش می‌تواند کیفیت زندگی افراد با شرایط زیر را بهبود بخشد:

سرطان پروستات

طبق تحقیقات، شرکت در یک کلاس یوگا دو بار در هفته در طول درمان سرطان پروستات، خستگی را کاهش می‌دهد و عملکرد جنسی و مجاری ادراری را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد.

سکته مغزی

ورزش یوگا می‌تواند تعادل و عملکرد حرکتی بعد از سکته مغزی را بهبود بخشد، حتی اگر فرد پس از مدت طولانی از سکته مغزی شروع به تمرین کند.

روماتیسم مفصلی

شرکت در دوره‌های یوگا می‌تواند علائم و دردهای جسمی و روانی در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید بهبود بخشد و همچنین التهاب را کاهش دهد. تحقیقات اولیه برای نقش یوگا در بهبود کیفیت زندگی در بسیاری از شرایط امیدوار کننده است. با این حال، اگر شما در دوره درمان بیماری خاصی هستید، بهتر است پیش از شروع ورزش، با پزشکتان مشورت کنید.