اوردوز یا بیش مصرفی مواد مخدر
در این بخش از مجموعه اعتیاد و مواد مخدر حقوق نیوز به بررسی اوردوز یا بیش مصرفی پرداخته می شود.
اوردوز یا بیش مصرفی مواد مخدر به استفاده بیش از حد مصرف کننده میگویند که در این حالت ممکن است بدن فرد مصرف کننده سمی شود یا حتی موجب مرگ فرد شود و معمولا زمانی اتفاق میافتد که فرد بیشتر از حد توان بدن خود از مخدرها مصرف میکند یا چند نوع مواد اعتیاد آور را باهم مصرف میکند.
این اتفاق فقط در مصرف بیش از اندازه مخدر پیش نمیآید، ممکن است بزرگسالان داروی تجویز شده پزشک را بیش از اندازه مصرف کنند یا برای آسیب رساندن به خود (خودکشی) به عمد اقدام به بیش مصرفی کنند یا در کودکان که معمولا به اشتباه با داروهای در دسترس دچار مسمومیت میشوند.
اوردوز معمولا در دو حالت رخ میدهد:
• در حالت اول فرد درگیر اعتیاد ماده مخدر را در یک نوبت بیش از اندازه مصرف میکند که بدن توان این اندازه را ندارد.
• در حالت دوم فرد درگیر اعتیاد طی یک دوره به طور دائم ماده مخدر (یا چند مخدر مختلف) را مصرف میکند و اثرات آن در بدن فرد باقی میماند و تشدید میشود که سبب بیش مصرفی میشود.
علائم و نشانه های اوردوز
هرچند نشانههای جسمانی و روانی بیشمصرفی به نوع ماده مخدر و میزان مصرف و یا چندمصرفی مخدرها بستگی دارد اما برخی نشانهها شایعتر هستند مانند:
• درد قفسه سینه
• گشاد شدن مردمک
• مشکلات تنفسی شدید (تنفس سطحی یا وقفه کامل تنفسی)
• حالت تهوع یا استفراغ
• شنیدن صدای خرخر از گلوی بیمار (نشانه انسداد مجاری هوا)
• کبود شدن سر انگشتان و لبها
• تب بسیار بالا
• بیهوشی
• واکنش نشان ندادن
• تشنج یا رعشه
• صرع
• رفتار خشونت آمیز یا تهاجمی
• احساس گمگشتگی یا گیجی
• پارانویا (بدگمانی)
• هذیان گفتن
• عدم تعادل به ویژه هنگام راه رفتن
• بیقراری
• مرگ
عوامل خطر ساز در اوردوز یا بیش مصرفی
اعتیاد به هر نوع مخدر احتمال مسمومیت را نیز به همراه دارد اما عواملی خطرات این حادثه را بسیار بیشتر میکند که عبارتند از:
• سابقه بیش مصرفی
• افزایش تدریجی مقدار مصرف مخدر
• پایین بودن تحمل بدن
• سابقه اقدام برای خودکشی
• قطع ناگهانی درمان ترک اعتیاد
• تزریق مواد
• شروع دوباره مصرف مواد مخدر پس از مدتی پاک بودن
• مصرف هم زمان چند مخدر مانند الکل و مواد مخدر دیگر
• مصرف میزان زیادی مخدر در یک وعده
• وابستگی روانی شدید به مخدر
• امتناع از انجام درمان اورژانسی ضروری
پتانسیل اوردوز انواع مواد مخدر
اوردوز با هر دارویی ممکن است رخ دهد. با این حال همهی موارد اوردوز کُشنده نیستند.
دو نوع اصلی مواد مخدر در اوردوز دخیل هستند که شامل محرکها و سرکوبکنندهها هستند.
محرکها
محرکها شامل کوکائین، متآمفتامین (در ایران با نامهای شیشه یا کریستال شناخته میشوند) و داروهای محرک تجویز شده مانند داروهای مورد استفاده در درمان اختلال بیشفعالی کمبود توجه مانند ریتالین (Ritalin) و آدرال (Adderall) است. سرکوبکنندهها نیز شامل الکل، بنزودیازپینها مانند آلپرازولام (Alprazolam)، دیازپام (Diazepam) و لورازپام (Lorazepam) و داروهای ضد افسردگی و مواد افیونی هستند.
مواد افیونی
مواد افیونی عامل اصلی اوردوز در جهان هستند. در واقع تصور میشود که مواد افیونی عامل بیش از دو سوم موارد اوردوز باشند. مواد افیونی شامل مسکنهای تجویزی مانند هیدروکدون استامینوفن (Hydrocodone-Acetaminophen)، اکسیکدون (Oxycodone)، کدئین (Codeine)، متادون (Methadone) و مورفین (Morphine) و همچنین تریاک (Opium) و هروئین (Heroin) هستند.
شبهمرفینها
شبهمرفینها، به ویژه فنتانیل (Fentanyl)، نرخ مرگ و میر ناشی از اوردوز مواد افیونی را افزایش میدهند. فنتانیل یک مسکن بسیار قوی است (بهعنوان یک روش درمانی برای دردهای شدید ناشی از سرطان) که هم به صورت قانونی تجویز شده و هم به صورت غیرقانونی در آزمایشگاهها تولید میشود. دوزهای بسیار کم فنتانیل هم بسیار قوی و کُشنده است و اغلب بدون اطلاع مصرفکنندگان به سایر مواد مخدر افزوده میشود. در واقع، باید بدانید که قدرت فنتانیل حدود ۱۰۰ برابر مرفین و ۵۰ برابر هروئین است. سرعت اثربخشی این ماده نیز بسیار از مرفین و هروئین بالاتر بوده و بهسرعت اثر میکند.
راه های درمان اوردوز
درمان بیش مصرفی بستگی به دارویی که مصرف شده، دارد. اطلاعات درباره میزان مصرف و پیشینه پزشکی فرد میتواند به درمان کمک کند.
در هر صورت برای درمان اوردوز و مسمومیت ناشی از مصرف مواد مخدر اقدامات زیر انجام میشود.
• معده شستشو داده میشود تا دارو یا مواد سمی جذب بدن نشوند و از معده خارج شوند
• به بیمار کربن فعال داده میشود. کربن فعال در معده به مواد باقی مانده متصل میشود تا مانع جذب آنها شود و باعث کاهش جذب سموم در خون میشوند و سپس دفع میشوند.
• افراد آشفته نیاز به داروهای آرام بخش و یا حتی بازداری فیزیکی دارند.
• ممکن است لولهای در مسیر هوایی او قرار داده شود تا پزشک از این طرق بتواند از ریههای فرد محافظت کند و بیمار نیز بتواند نفس بکشد.
• بعضی مواقع داروهای دیگری برای خنثی کردن و پادزهر تأثیر مخدری که باعث مسمومیت شده تجویز میشود که پزشک در این باره تصمیم میگیرد.
عوارض اوردوز و بیش مصرفی
مصرف بیش از اندازه مخدرها زندگی فرد مصرف کننده را به خطر میاندازد حتی اگر باعث مرگ نشود احتمال بروز این عوارض وجود دارد:
• آسیب دیدن احتمالی کبد
• عوارض عصبی ناشی از سکته مغزی
• آسیب دیدن سیستم قلبی ـ عروقی پس از حمله قلبی
• افزایش احتمال خودکشی یا تکرار بیشمصرفی در آینده
• مشکلات عاطفی و روحی بیشمار پس از جان سالم به در بردن
پیشگیری از اوردوز یا بیش مصرفی
برای پیشگیری از اوردوز تصادفی، داروها حتی مسکنهای بدون نسخه و ویتامینها را باید در یک مکان ایمن نگهداری کرد. پیشگیری از بیشمصرفی و اوردوز معمولا تا رفع نشدن مشکلات اصلی دشوار است. در موارد اوردوز غیرعمدی بهترین راهکار دور نگه داشتن فرد از داروها است.
• افراد مبتلا به برخی بیماریهای روانی نیاز به درمانهای دارویی و همچنین حمایت اعضای خانواده و دوستان خود دارند. افرادی که دچار سوء مصرف مواد مخدر هستند، نیز برای پاکسازی و ایمن ماندن به همین پشتیبانیها نیاز دارند.
• پیشگیری از موارد اوردوز و مسمومیتهای حاد در کودکان نیز وظیفه مهمی برای والدین، پرستاران بچه، پدربزرگ و مادربزرگها و سایر افرادی است که از خردسالان مراقبت میکنند. تا جای ممکن سعی کنید داروها را در مکان ایمنی دور از دسترس کودکان نگهداری کنید. مسمومیت تصادفی علت اصلی مرگومیر کودکان از سن ۶ ماهگی تا ۵ سالگی است.
• اطمینان حاصل کنید که افراد مسن نحوه مصرف داروهای خود را دانسته و بهدرستی فرق بین داروها را میدانند. گذاشتن برچسبهای زمان مصرف بر روی قرصها و سایر داروها میتواند برای افراد سالمند مفید باشد. همچنین استفاده از باکسهای یادآور زمان مصرف دارو نیز میتواند بسیار موثر باشد.
دیدگاه