انواع مزاج؛ مزاج گرم و مزاج سرد
به طور کلی دو نوع مزاج وجود دارد: مزاج گرم و مزاج سرد. گروه گرم مزاج، خود به دو طبع صفراوی و دموی و گروه سرد مزاج به دو طبع بلغمی و سوداوی تقسیم می‌شود.
محققانی که در این زمینه تحقیق کرده‌اند معتقدند افراد گرم مزاج به مصرف مواد عذایی سرد تمایل دارند و در صورت مصرف غذاهای گرمی نظیر شکلات، عسل، خرما و … دچار التهاب و گرگرفتگی می‌شوند. همچنین افراد سردمزاج با مصرف غذاهای سردی مثل ماهی، ترشی، ماست و… دچار ناراحتی‌هایی نظیر استخوان درد، ضعف، سستی و بی‌حالی می‌شوند.
بر این اساس است که توصیه می‌شود افرادی که طبیعت گرم صفراوی یا دموی دارند از غذاهای سرد استفاده کنند تا گرمی آن غذاها تعدیل شود و افرادی که طبع سرد بلغمی یا سوداوی دارند غذاهای گرم مصرف کنند و یا با مخلوط غذاهای سرد و گرم اثر سردی و گرمی غذاها را تعدیل کنند.
سردی و گرمی در طب جدید با عنوان غذاهای کم کالری و پرکالری نام برده می‌شود. پزشکان معتقدند هر فرد به صورت تجربی قادر است طبیعت خود را شناسایی کند. بسیاری از بیماری‌ها نیز طبع سرد و برخی از آنها طبع گرم دارند؛ بنابراین به منظور کسب و حفظ سلامتی بهتر است طبع خود را بشناسید تا در مواقع بروز بیماری بتوانید از بهترین درمان برخوردار شوید.
طبقه‌بندی غذاهای سرد و گرم در طب سنتی
در طب سنتی، غذاها را براساس اثراتی که بر بدن می گذارند به دو گروه سرد و گرم تقسیم می کردند و اعتقاد بر این بود که خوراکی های سرد ارزش غذایی منفی در شخص ایجاد کرده و خوردن آنها سبب رخوت، سستی، ضعف عمومی، رنگ پریدگی، بی حالی، کم حوصلگی، سردی بدن، خمیازه، خواب آلودگی، کم حوصلگی، اضطراب، سرگیجه، افسردگی، سردرد، آبریزش از دهان، تهوع، تکرار ادرار، نفخ معده و افکار وسواسی می شود و برعکس خوردن غذاهای گرم باعث بالا رفتن فشارخون، برافروختگی چهره، کم خوابی، جوش صورت و احتمالا کهیر، سرعت در سخن گفتن، بی تابی، آشفتگی، چالاکی، خشم، بی خوابی، زود فهمی، تندی نبض، نمایان شدن رگ ها و... خواهد شد.
بنابراین هر فرد می بایستی حالت و طبیعت مزاج یا ارگانیسم بدن خود را نسبت به غذاهای سرد یا گرم تشخیص می داد و در مصرف آنها رعایت اعتدال را می نمود تا دچار عوارض گوارشی نگردد؛ زیرا ناهماهنگی بین مزاج و غذا موجب اختلال در اندام های داخلی می گردید.
اهمیت موضوع گرمی و سردی به قدری است که اطباء قدیم، سلامتی بدن را در گرو مزاج متعادل می‌دانند و به هم خوردن این توازن را بیماری‌زا محسوب می‌کنند. در تقسیم‌بندی کلی، اغلب میوه‌ها و سبزی‌ها در طبع سرد بوده و غذاهای با منشأ حیوانی طبع گرم‌تری دارند.
غذاهای گرم باعث بهبود جریان خون و نگهداری گرمای بدن می‌شوند. از نشانه‌های مصرف بیش از حد غذاهای گرم می‌توان به جوش، تب، یبوست، بوی تند ادرار، بالا رفتن فشارخون، عطش زیاد، افسردگی، سردرد، بی‌قراری و آشفتگی و سرگیجه اشاره نمود.
در مقابل، غذاهای سرد باعث تعدیل این علائم می‌شوند، ولی مصرف زیاد غذاهای سرد باعث آرتریت، روماتیسم، دست و پای سرد، تکرر ادرار، ترشح زیاد بزاق، دل درد، نفخ شکم، اسهال، اضطراب، گرفتگی عضله، خستگی و درد ماهیچه می‌شود.
بر اساس طب سنتی ایران هر فرد حالت و طبیعت مزاج بدن خود را نسبت به غذاهای سرد و گرم باید تشخیص دهد و در مصرف آنها رعایت اعتدال را بنماید تا دچار عوارض نشود. اما آیا میدانید لیست غذاهای سرد و گرم کدامند؟
مواد غذایی گرم
گوشت های گرم
گوشت گوسفندی ، گوشت شتر ، گوشت بوقلمون ، قیمه ، میگو ، گوشت آهو ، گوشت گنجشک ، گوشت بلدرچین ، گوشت خروس ، گوشت کبوتر ، گوشت ماهی شور ، کله ، جگر ، گوشت اردک ، (گوشت گوساله و گوشت گاو فقط آبگوشتی خوب است)
غذاهای گرم
آبگوشت – آبگوشت زیره (آبگوشت + لیمو عمانی + آلو + زیره فراوان که گرم و مقوی و مسهل بلغم) – آبگوشت نخود – آبگوشت مغز دانه ها ( گوشت قلوه گاه + سینه + بادام + گردو + سیب زمینی ) – خورشت بادمجان ، خورشت فسنجان ، خورش قورمه سبزی ، آبگوشت به (به جای سیب زمینی)، آبگوشت کلم سنگی یا قمری
– قلیه، انگبین (عسل) ، فالوده ، آب شور ، آب گرم
– کره ، مربا ، خامه ، خاگینه ، روغن ، نیمرو ، تخم مرغ ، حلیم ، بریانی
میوه ها و دانه های گرم
خرما ، رطب ، گلابی ، توت سفید ، خربزه ، موز ، زیتون سیاه ، زنجبیل ، انگور ، انجیر و انجیر خشک ، گردو ، مغز بادام شیرین ، سوسن ، نیشکر ، پسته ، فندق ، لوبیا ، مغز بادام ، قیسی، گیلاس ، مویز، بالنگ، اقسام توت و کشمش انبه و نارگیل خربزه، خیار چنبر، طالبی و گرمک بادام هندی، بادام درختی تلخ، بادام کوهی، پسته کوهی، پسته، تخم آفتابگردان، چلغوز.
سبزیجات گرم
کرفس ، ترخون ، نعناع ، نخود ، تره ، پیاز ، سیر ، زردک ، بادنجان ، گل سرخ ، گندم ، انوع ترب، زردک، سیب زمینی ترش، شلغم ، هویج ،برگ چغندر ، پونه ، ترخون، مرزه، جعفری، رازیانه، شاه تره، شنبلیله، شوید، گزنه، مارچوبه، شبدر،موسیر، فلفل سبز و زیتون
ادویه های گرم
آویشن، اسپند، چای سبز و سیاه، خردل، دارچین، انیسون، زردچوبه، زعفران، زنجبیل، زنیان، زیره، سیاهدانه، فلفل، کاکائو، گلپر، وانیل، هل و نمک
مواد غذایی معتدل
گوشت های معتدل
گوشت بره ، گوشت تیهو ، دست و پاچه ، بال و گردن مرغان
غذاها
کوکو سبزی ، فرنی ، کوفته با گوشت گوسفندی ، آبگوشت شیر (جای آب شیر) ، آبگوشت گندم (گندم و نخود و سیب زمینی و گوشت) ، آبگوشت لپه (سیب زمینی و پیاز و لیمو عمانی و لپه و گوشت گردن) ، آبگوشت بزباش (گوشت گردن و دنبالچه و سبزی های تره و جعفری شنبلیله و پیاز و سیر و سیب زمینی و نخود و لوبیا) ، کشک بادنجان ، شیر برنج ، املت ، آش زیره ، شله بریان ، شیر ، نان فطیر ، نان فرنی ، شیر ترش
سبزیجات معتدل
کاهو ، سالاد کاهو ، ریحان یا سوسنبر ، سبزی خوردن ، کدو ، کلم قمری ، برنج
میوه های معتدل
زردآلو ، به ، خرمای نارس ، انار شیرین ، سیب شیرین
ادویه های معتدل
بنفشه
متفرقه
شکر ، آب باران
مواد غذایی سرد
گوشت های سرد
گوشت مرغ پرورشی خانگی ، گوشت قرمه ، گوشت ماهی ، مغز ، چشم ، دل ، شکمبه ، سنگدان ، کباب گاو ، گوشت بز
غذاهای سرد
ماست ، دوغ ، پنیر ، سرشیر خامه کشک ، آش سماق و نار دانه ، آش ریباس ، آش زرشک ، آش غوره ، آش رشته ، آش جو ، سوپ مرغ ، کوکو سیب زمینی ، سالاد الویه (خیلی سرد) ، لوبیا پلو (خیلی سرد) ، سبزی پلو با ماهی ، خوراک مرغ ، زرشک پلو با مرغ ، دوغ ، نوشابه) ، آبگوشت سرکه بجای آب سرکه که مسهل صفراء و دم ، قره قوروت ، ماکارونی ، تخم مرغابی و بامیه
میوه ها و دانه های سرد
شفتالو ، آلو ، انار ترش ، سیب ترش ، توت فرنگی ، سنجد ، زالزالک ، خیار ، گوجه ، ترشیجات ، نشاسته ، جو ، باقلا ، ماش ، عدس . شاه توت، تمشک، آلبالو، ازگیل، بالنگ، تمر هندی، زرشک، ذغال اخته، غوره، کنار، گریپ فروت، لیمو عمانی، نارنج، به ترش، لیمو ترش و سیب ترش، آناناس، آلوچه، پرتقال ، شلیل، کیوی، لیمو شیرین، نارنگی، هلو، هندوانه ارزن، باقلا خشک، جو، ذرت، خرمالو
سبزیجات سرد
ریباس ، خیار ، اسفناج ، قارچ ، ترشک و گشنیز ، بامیه، خرفه ، کاسنی، و لوبیا سبز باقلا تازه و نخود سبز
ادویه سرد
آبغوره ، سرکه . سماق، نشاسته و قهوه
دیدگاه