ژنیکوماستی به رشد غیرطبیعی غدد پستانی در مردان و در نتیجه بزرگشدن پستان آنها گفته میشود.
ژنیکوماستی
ژنیکوماستی یا همان بزرگی خوش خیم سینه در مردان عارضه یا است که می تواند در سنین مختلف برای آقایان به وجود آید. این عارضه اگر در سنین پایین برای آن ها ایجاد شود شانس درمان خود به خودی آن امکان داشته و تا 90 در صد مواقع احتیاجی به درمان خاصی نیست. اما اگر این پدید در سنین بزرگسالی برای آن ها ایجاد شود ناپدید شدن آن تنها از طریق جراحی امکان پذیر خواهد بود.
انواع ژنیکوماستی
1. نوع یک ژنیکوماستی، در سنین حدود ۲۰ سال بین پسران جوان اتفاق میافتد. در این نوع ژنیکوماستی فرم سینه تغییر زیادی ندارد، بزرگی پستان در مردان به میزان محسوسی اتفاق نمیافتد و بیشتر، نوک پستان آقایان برجسته میشود. حالت بیرون زدهی نوک پستان در آقایان، موجب هراس اجتماعی و مشکلات روحیروانی اینچنینی میشود.
نوع یک ژنیکوماستی در آقایان ورزشکار و بدنساز به میزان بیشتری دیده میشود. در این حالت، پوست دور سینه حالت محکم و سفتی پیدا کرده و نوک سینه تا اندازهای به سمت بیرون متمایل میشود.
این شرایط حتی در افرادی که از نظر جسمانی در وضعیت بسیار خوبی قرار دارند، مانند بدنسازان یا سایر ورزشکاران نیز میتواند اتفاق بیفتد. دلیل ایجاد این اتفاق، شکلگیری یک غده در نوک سینه میباشد که به راحتی با انجام یک جراحی قابل رفع شدن است.
2. نوع دو ژنیکوماستی، معمولاً در هنگام بلوغ پسران ایجاد میشود. این حالت گاهی تا سنین ۲۰ یا ۳۰ سال نیز اتفاق میافتد. باقیماندن فرد در این شرایط معمولاً احساس ناخوش آیندی است؛ چرا که بزرگی پستان در مردان، هنگام پوشیدن لباس نمایان میشود؛ این حالت اصلاً برای این افراد قابل تحمل نیست.
اکثر افرادی که درگیر نوع دو ژنیکوماستی هستند و با درمان ژنیکوماستی با ورزش، نتیجه مطلوبی احساس نکردهاند؛ اقدام به جراحی ژنیکوماستی مینمایند.
درمان ژنیکوماستی با ورزش، تنها برای کنترل این اختلال و یا پیشگیری از آن ممکن است. در ژنیکوماستی یا بزرگی پستان در مردان نوع دو، سینهها حالت گردی پیدا میکنند. به گونهای که عضلههای زیر سینه به سختی دیده میشوند.
در این شرایط، لباس پوشیدن برای فرد کمی مشکل خواهد بود؛ چرا که با کمی دقت میتوان متوجه تغییر سایز و بزرگ شدن پستان در مردان شد. در صورتی که فرد یک نوجوان باشد، درمان ژنیکوماستی با ورزش و رژیم غذایی پیشنهاد میشود.
اما در صورتی که این روش پاسخگو نبوده و مسئله بعد از مدتی حل نشود، انجام عمل جراحی، آخرین روش جهت رفع این مشکل میباشد.
3. نوع سه ژنیکوماستی، در واقع همان ژنیکوماستی نوع دو میباشد که بهدلیل بیتوجهی به درمان و پیگیری علل ایجاد آن، پیشرفت نموده و در سنین بالای ۳۰ سال موجب بروز مشکلات متعددی برای فرد شدهاست.
نوع سه ژنیکوماستی موجب بزرگ شدن پستان مردانه میشود، بهطوری که بافت سینه، چند سانتیمتر پایینتر از حالت عادی آویزان میگردد. معمولاً افراد درگیر با نوع سه ژنیکوماستی، روابط اجتماعی و زناشویی مطلوبی تجربه نمیکنند.
این افراد تنهایی را به حضور در جمعها ترجیح میدهند. توصیه میشود افراد درگیر با نوع سه ژنیکوماستی، حتماً جهت درمان به پزشک مراجعه نمایند. در صورتیکه تشخیص پزشک انجام جراحی ژنیکوماستی باشد، با برش محدودی بر روی پوست، میتوان آنرا انجام داد.
ژنیکوماستی نوع سه معمولاً در مردان بالغ دیده میشود. در این شرایط به دلیل بزرگ شدن سینهها، معمولا مردان از حضور در عموم و برقراری ارتباط با جنس مخالف به شدت امتناع میکنند.
این حالت بیشتر در افراد مسن ایجاد میشود. در این شرایط با توجه به اینکه پوست نیز حالت ارتجاعی خود را از دست داده است، رفع مشکل و انجام جراحی سختتر خواهد بود.
4. نوع چهار ژنیکوماستی، زمانی ایجاد میشود که پس از بزرگ شدن پستان مردان، هیچ اقدام درمانی در خصوص آن انجام ندادهاند. معمولاً ژنیکوماستی طی روند پیری، بهدلیل اینکه پوست خاصیت ارتجاعی خود را ازدست میدهد، پیشرفت میکند و به نوع چهار ژنیکوماستی تبدیل میشود.
جراحی نوع چهار ژنیکوماستی، معمولاً مشکلتر است و نیازمند تخلیه بافت و همچنین برش پوست اضافه است.
مانند نوع ۳، ژنیکوماستی نوع چهار شامل گرد شدن پستان است. با این تفاوت که نوک سینه نیز در حال افتادن میباشد. ژنیکوماستی از این نوع، معمولا در مردانی دیده میشود که در سالهای قبل شاهد بزرگ شدن سینه های خود بودهاند، اما برای درمانش کاری انجام ندادهاند.
در این شرایط بعد از انجام جراحی جهت خارج کردن بافتهای اضافی، باید به دنبال درمان افتادگی پوست نیز بود! بنابراین، اهمیت درمان در مراحل اولیه را به هیچ وجه دست کم نگیرید.
5. نوع پنج ژنیکوماستی، نوع حادی از بزرگ شدن بافت سینه در مردان است. این نوع بزرگ شدن پستان مردانه معمولاً در افرادی ایجاد میشود که کاهش وزن زیادی را تجربه میکنند؛ یا دچار افزایش وزن بسیار زیادی هستند.
نوع پنجم بزرگی پستان در مردان تا حدی پیچیده است و جراحی ژنیکوماستی آن، نیازمند انتخاب پزشکی باتجربه در این زمینه است تا نتیجه مطلوب و قابل قبولی حاصل گردد.
کسانی که از ژنیکوماستی نوع پنج رنج میبرند، احتمالا دچار کاهش وزن شدید شدهاند یا اضافه وزن دارند! روش درمان در این حالت، جراحی خواهد بود که بسیار پیچیده و مشکل نیز میباشد.
6. نوع شش ژنیکوماستی، جزو حادترین نوع بزرگی پستان مردانه است. معمولاً این افراد مشکل ژنیکوماستی را سالها است تجربه میکنند و بهدلیل عدم پیگیری جهت درمان، دچار حادترین نوع بزرگ شدن پستان مردان شدهاند.
این افراد معمولاً دارای پوستی اضافه و آویزان در قسمت سینههای خود هستند. جراحی بزرگی پستان مردانه، تنها روش درمان برای این نوع ژنیکوماستی است.
همانند مبتلایان به ژنیکوماستی نوع پنج، بیماران مبتلا به تیپ ششم ممکن است چاق باشند یا اخیرا کاهش وزن شدیدی را تجربه کرده باشند. در این شرایط، در صورتی که فرد اضافه وزن داشته باشد، انجام جراحی با عوارض خاصی همراه خواهد بود.
علائم و نشانه های ژنیکوماستی
علائم و نشانههای این وضعیت به صورت زیر است:
• تورم بافتهای غده سینه
• درد یا حساس شدن سینه
در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
• تورم
• درد
• حساس شدن سینه به لمس
• خارج شدن ترشحات از نوک سینه
علل بروز ژنیکوماستی
ژنیکوماستی در اثر عدم تعادل هورمونی، یعنی کاهش سطح تستوسترون در مقایسه با استروژن به وجود میآید. این کاهش سطح هورمون میتواند ناشی از بیماری باشد که اثرات تستوسترون را مسدود کرده، منجر به کاهش تستوسترون شده یا اینکه موجب افزایش سطح استروژن میشود. چندین مورد میتواند تعادل هورمونی بدن را به هم بزند که برخی از آنها عبارتند از:
تغییرات طبیعی سطح هورمون
هورمونهای تستوسترون و استروژن کنترل صفات جنسیتی را در مردان و زنان برعهده دارند. تستوسترون کنترل صفات مردانهای مانند توده عضلانی و موهای بدن را برعهده دارد. استروژن نیز صفات زنانهای همچون رشد پستان را کنترل میکند و در مقادیر پایینی در مردان نیز تولید میشود. سطح استروژن مردانهی بالا یا بیش از حد بالا و عدم توازن آن با سطحِ تستوسترون، میتواند منجر به بیماری ژنیکوماستی شود.
• ژنیکوماستی در نوزادی: بیش از نیمی از نوزادان پسر به دلیل تاثیرات هورمون استروژن مادر با ژنیکوماستی متولد میشوند. به طور کلی، تورم پستان معمولا بین دو تا سه هفته پس از تولد برطرف میشود.
• ژنیکوماستی در دوران بلوغ: ژنیکوماستی ناشی از تغییرات هورمونی در دوران بلوغ نیز نسبتا شایع است. در بیشتر موارد نیز تورم پستان در پسران نوجوان بدون درمان در مدتی بین شش ماه تا دو سال برطرف میشود.
• ژنیکوماستی در دوران میانسالی: میزان ابتلا به بیماری ژنیکوماستی دوباره در سنین بین ۵۰ تا ۶۹ سال به اوج میرسد و دستکم از هر چهار مرد در این گروه سنی، ۱ نفر به آن مبتلا میشود.
داروها
تعدادی از داروها میتوانند منجر به بیماری ژنیکوماستی شوند که عبارتند از:
• داروهای آنتیآندروژنی که برای درمان بزرگی پروستات، سرطان پروستات و سایر بیماریها مصرف میشوند. به عنوان مثال، میتوان به داروهای فلوتامید (flutamide)، فیناستراید (finasteride ) و اسپیرونولاکتون(spironolactone ) اشاره کرد.
• استروئید آنابولیک (معروف به داروهای نیروزا) و داروهای آندروژنی که توسط پزشکان برای برخی بیماریها تجویز میشوند و یا گاهی اوقات توسط ورزشکاران به طور غیرقانونی برای تقویت کارایی ورزشی و عضلهسازی مورد استفاده قرار میگیرند.
• ژنیکوماستی ممکن است در مردان اچآیوی (ایدز) مثبت که از درمان خاصی موسوم به «درمان ضد رترو ویروسی» (که شامل مصرف ۳ مورد یا بیشتر از داروهای داروهای ضد رترو ویروسی میشود) بهره میبرند، نیز بروز پیدا کند. افاویرنز( Efavirenz) بیش از سایر داروهای درمان اچآیوی به ژنیکوماستی مرتبط دانسته میشود.
• داروهای ضداضطراب مانند دیازپام (diazepam) (با نام تجاری والیوم)
• داروهای ضدافسردگی سهحلقهای
• داروهای آنتیبیوتیک
• داروهای زخم معده مانند سایمتیدین (cimetidine )
• درمانهای سرطان
• داروهای ضد آریتمی (درمان نارساییهای قلبی) مانند دیگوکسین (digoxin ) و داروهای مسدودکننده کانال کلسیم
• داروهای تخلیه معده مانند متوکلوپرامید (metoclopramide )
• مواد مخدر یا الکل
موادی که میتوانند باعث ژنیکوماستی شوند عبارتند از:
• الکل
• انواع داروهای آمفتامین که برای درمان اختلال کمتوجهی- بیشفعالی به کار میروند
• هروئین
• متادون
بیماریها
چندین بیماری میتوانند روی تعادل طبیعی هورمونی بدن اثر گذاشته موجب ژنیکوماستی شوند. این بیماریها عبارتند از:
• هیپوگنادیسم: به بیماریهایی گفته میشود که در تولید سطح طبیعی تستوسترون تداخل به وجود میآورند، از جمله بیماریهایی مانند سندرم کلاین فلتر یا نارسایی غده هیپوفیز میتوانند به ژنیکوماستی مرتبط باشند.
• پیری: تغییرات هورمونی که با پیری طبیعی بروز پیدا میکند نیز میتوانند به خصوص در مردانی با اضافه وزن موجب ژنیکوماستی شود.
• تومور: برخی تومورها که بیضهها، غدد فوق کلیوی یا غده هیپوفیز را درگیر میکنند میتوانند موجب تولید هورمونهایی شوند که تعادل هورمونی زنانه-مردانه را برهم بزند.
• پرکاری تیروئید: در این بیماری غده تیروئید مقادیر بالایی هورمون تیروکسین تولید میکند.
• نارسایی کلیه: تقریبا نیمی از افرادی با دیالیز درمان میشوند، به دلیل تغییرات هورمونی ناشی از نارسایی کلیوی دچار ژنیکوماستی میشوند.
• نارسایی کبدی و سیروز: تغییر در سطح هورمون ناشی از مشکلات کبدی و داروهای درمان سیروز نیز به ژنیکوماستی مرتبط است.
• سوءتغذیه و گرسنگی: هنگامی که مواد غذایی کافی به بدن نرسد، در حینی که سطح استروژن ثابت باقیمانده، سطح تستوسترون کاهش یافته و موجب عدم تعادل هورمونی میشود. ژنیکوماستی همچنین میتواند در زمان از سرگیری تغذیه طبیعی نیز بروز پیدا کند.
محصولات گیاهی
روغنهای گیاهی مانند روغن درخت چای یا روغن اسطوخودوس که در انواع صابون، شامپو و لوسیون به کار میروند، به ابتلا به ژنیکوماستی مرتبط هستند. این ارتباط احتمالا به دلیل کاهش فعالیت استروژنی ناشی از مواد تشکیلدهنده این روغنها است.
نحوه تشخیص ژنیکوماستی
پزشک برای تشخیص ابتدا سؤالاتی در مورد سابقه پزشکی و سابقه دارویی شما پرسیده و معاینه فیزیکی انجام میدهند که شامل ارزیابی دقیق بافت سینه، شکم و اندام تناسلی میباشد.
آزمایشهای اولیه برای تعیین علت بزرگی سینه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• آزمایش خون
بسته به نتایج آزمایشهای اولیه، آزمایشهای تکمیلی زیر ممکن است انجام شود:
• اسکن توموگرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا ام آر آی
• سونوگرافی بیضه
راه های درمان ژنیکوماستی
برای درمان ژنیکوماستی سه روش وجود دارد. اگر این عارضه تنها به علت افزایش بافت چربی در سینه باشد می توان با انجام فعالیت ورزشی آن را درمان کرد. بنابراین در این صورت درمان ژنیکوماستی با ورزش امکان پذیر است.
اما روش های دیگر درمان ژنیکوماستی عبارت اند از:
• درمان ژنیکوماستی با جراحی
• درمان ژنیکوماستی با دارو
دارو درمانی برای ژنیکوماستی
چنانچه این عارضه در مدت زمان کوتاهی ایجاد شده باشد درمان از طریق دارو پیشنهاد می شود. و فرد می تواند با مصرف برخی دارو ها ژنیکوماستی را درمان کند. البته باید توجه داشته باشید درمان دارویی برای ژنیکوماستی ای که علت آن تغییرات هورمونی باشد موثر خواهد بود نه ژنیکوماستی ناشی از تجمع چربی دربافت سینه؛ در این صورت فرد باید از جراحی لیپوماتیک و یا لیپوساکشن جهت خارج کردن چربی استفاده کند.
دارو هایی که برای درمان ژنیکوماستی توصیه می شود:
• آندروژن ها
• آنتی استروژن ها
• مهار کننده های آروماتاز
درمان ژنیکوماستی با جراحی
جراحی ژنیکوماستی که در واقع نوعی ماموپلاستی کاهنده است، در مواقعی توصیه می شود که دیگر امکان بهبودی با دارو وجود نداشته باشد. باید توجه داشته باشید که بهترین راه درمان عارضه ژنیکوماستی ای که مدت طولانی از آن می گذرد جراحی است.
در ابتدا پزشک با ایجاد بیهوشی عمومی بیمار را برای جراحی آماده می کند. سپس با توجه به خطوطی که قبل از جراحی روی سینه بیمار ترسیم کرده است نواحی مورد نظر را برش می زند.
این نکته حائز اهمیت است که اگر ژنیکوماستی ناشی از افزایش بافت چربی باشد، جراحی می تواند تنها با بهره مندی از تکنینک لیپوساکشن، ژنیکوماستی را درمان کند. در این روش جراح با استفاده از لوله کانولا که وارد بافت سینه بیمار شده است چربی های اضافی را شکسته و توسط مکنده دستگاه آن ها را خارج می کند. اما اگر ژنیکوماستی تنها به دلیل چربی اضافه نباشد باید از برش جهت برداشت بافت و پوست اضاافی استفاده شود.
در مواقعی نیز هر دو روش ایجاد برش و لیپوساکشن برای درمان ژنیکوماستی توصیه می شود.
جراحی ژنیکوماستی برای چه افرادی توصیه می شود؟
• در افرادی که با دارودرمانی درمان نشده اند.
• در افرادی که به علت ژنیکوماستی احساس درد می کنند.
• افرادی که به لحاظ جسمی سلامت بوده و به بیماری خاصی مبتلا نیستند.
• افرادی که قصد کاهش وزن ندارند و یا به وزن ثابت رسیده اند.
• افرادی که از دخانیات استفاده نمی کنند.
عوارض جراحی ژنیکوماستی
قبل از انجام جراحی ژنیکوماستی بهتر است در مورد عوارض احتمالی با جراح خود مشورت کنید. اولین و مهمترین گام برای انجام این جراحی انتخاب بهترین جراح پلاستیک است، تا بتواند تا حد زیادی عوارض این جراحی را کاهش دهد. اما با این حال ممکن است بیماران بعد از جراحی دچار برخی عوارض شوند که عبارت اند از:
• حساسیت نسبت به مواد تزریقی در جراحی
• خطرات بیهوشی
• هماتوم یا همان خونریزی
• خطرات لختگی خون
• احتمال عدم تقارن پستان ها
• عدم احساس نسبت به نوک پستان
• خطرات آسیب به بافت و غدد پستان
• خطرات قلبی و ریوی
• از بین رفتن بافت چربی پستان
• عفونت
• آلرژی
دیدگاه