تشنج ناشی از تب | تمام علایم و راه های درمان تشنج با تب در کودکان

تشنج ناشی از تب چیست؟

تشنج ناشی از تب نوعی از تشنج است که بر اثر بالا رفتن درجه حرارت بدن در کودکان رخ می دهد، و معمولا ناشی از بروز عفونت در بدن کودک می باشد. این نوع از تشنج معمولا در کودکان کم سن و سال که از رشد طبیعی برخوردارند و هیچ سابقه ای از علائم نورولوژيك  ندارند، رخ می دهند. وقتی که فرزند شما دچار تب همراه با تشنج بشود معمولا چند دقیقه ای طول خواهد کشید و این لحظات برای شما بسیار ترسناک خواهد بود. خوشبختانه، این تشنج ها معمولاً بی ضرر هستند و معمولا مشکل جدی برای سلامتی فرزند شما ایجاد نخواهند کرد.

مغز کودکان در فاصله بین ۳ ماهگی تا ۵ سالگی به این دلیل که برای تحمل گرما هنوز آمادگی ندارد در اثر تب یا گرمای بسیار زیاد دچار اختلال در تخلیه بارهای الکتریکی شده و کودک تشنج می‌کند. تشنجات ناشی از تب به طور معمول در پسرها بیشتر از دخترها اتفاق می‌افتد. در تمام بچه‌های سالم احتمال وقوع این تشنج وجود دارد اما کودکانی که دچار اختلال رشد یا ضایعه سیستم عصبی هستند برای تشنج ناشی از تب استعداد بیشتری دارند.

تب و تشنج معمولا به دنبال افزایش سریع درجه حرارت مرکزی تا C ۳۹° و بالاتر اتفاق می افتد.

دیدن تکان خوردن دست و پای کودک همراه با کاهش سطح هوشیاری می تواند هشدار دهنده باشد اما این حالت به خطرناکی انواع دیگر تشنج نمی باشد. این بیماری معمولاً بی ضرر بوده و هیچگونه مشکل یا عارضه دراز مدت ایجاد نخواهد کرد. ولی با اینحال این اختلال نیاز به توجه و مراقبتهای پزشکی دارد و بخصوص باید علت بروز تب مشخص شود.

اما آیا تشنج‌ ناشی از تب می‌تواند نشانهٔ وجود مشکلی جدی باشد؟ معمولاً تبی که باعث تشنج ناشی از تب می‌شود، نتیجهٔ عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی مانند سرماخوردگی یا بیماری آنفلوانزا، اسهال و استفراغ‌های ویروسی، روزئولا یا عفونت گوش است. ولی در موارد نادر، تب از علائم مننژیت یا مشکل جدی دیگری است. پزشک فرزندتان می‌تواند علائم کودک را بررسی کند و در صورت لزوم غربالگری‌های بیشتری انجام خواهد داد.

علائم و نشانه ها تشنج ناشی از تب

بروز حرکات سریع انقباضی و یکباره در اطفال بخصوص در زمان خواب، طبیعی می باشد و این حرکات تشنج نمی باشند.

علائم تب تشنج شامل:

- حرکات ریتمیک مکرر یا تکرار انقباضی دست ها و پاها و صورت

- برگشتن سفیدی چشم 

- اختلالات تنفسی 

- کاهش سطح هوشیاری

- بی اختیاری ادرار

- استفراغ و افزایش دمای بدن می باشد.

تشنج در چه حالتی خطرناک است؟

آزمایشات نشان داده‌اند که تشنج ناشی از تب اگر کمتر از ۱۵ دقیقه به طول بیانجامد منجر به هیچ ضایعه مغزی نمی‌شود. ولی اگر زمان تشنج از ۳۰ دقیقه بیشتر باشد و یا در ۲۴ ساعت چند تشنج پیاپی صورت گیرد در آن صورت احتمال اختلال در متابولیسم مغز وجود دارد.

علل تشنج ناشی از تب

در اکثر موارد تب تشنج به دلیل افزایش یکباره دمای بدن ایجاد می شود. اغلب در طی اولین روز تب، ایجاد می شود اما گاهی اوقات ممکن است در طی کاهش تب این حالت رخ دهد.

معمولاً تبی که سبب بروز تشنج می شود، ثانویه به عفونت های داخل بدن ایجاد شده است. شایعترین علل عبارتند: عفونت گوش میانی یا روزئولا که نوعی بیماری ویروسی است. علل غیر معمول تر اما خطرناکتر عبارتست از: عفونت مغز و طناب نخاعی.

یکی از انواع این عفونت های سیستم اعصاب مرکزی، مننژیت می باشد. عفونت دیگر انسفالیت یا التهاب و عفونت خود بافت مغز است.

بعلاوه شانس بروز تب تشنج بعد از واکسیناسیون نیز بالا خواهد بود. معمولاً این حالت نادر بوده و می تواند در روز زدن واکسن ثلاث و یا هشت تا 14 روز بعد از زدن واکسن اوریون، سرخک و سرخجه ایجاد شود. در این موارد تشنج بعلت تب ایجاد می شود نه بعلت واکسن.

 فاکتور های خطر در تشنج ناشی از تب

سن پائین یک فاکتور خطر به حساب می آید. تا قبل از سن 5 سالگی، 2 تا 4 درصد کودکان مبتلا به تب و تشنج خواهد شد. این نوع تشنج در سن شش ماهگی تا پنج سالگی و بخصوص در کودکانیکه تازه به راه افتاده اند شایعتر می باشد. این بیماری به ندرت بعد از سن 5 تا 6 سالگی رخ می دهد. بعضی کودکان نیز دارای سابقه خانوادگی می باشند.

عوارض جانبی تشنج با تب

اگر چه ممکن است این نوع تشنج خیلی نگران کننده شده باشد اما معمولاً عوارض دراز مدتی از خود بجا نمی گذارد. صرع به معنای تکرار حملات تشنج در غیاب تب می باشد. تنها دو تا چهار درصد از کودکانیکه دچار تب و تشنج شده اند، مبتلا به صرع خواهند شد. اما این ابتلا به علت خود تب تشنج نیست. کودکانیکه مبتلا به صرع هستند گاهی اولین حمله تشنجی خود را در طی تب تجربه می کند.

شایعترین عارضه تب تشنج تکرار حملات تب و تشنج است. حدود یک سوم کودکانی که تب و تشنج داشته اند یک بار دیگر در جریان تب مبتلا به تشنج خواهد شد. اگر کودک شما در بار اول تب پائین تری داشته باشد، یا اینکه سایر اعضای خانواده نیز سابقه تب وتشنج داشته و اگر مدت زمان شروع تب تا بروز تشنج کمتر باشد، شانس تکرار آن در تب بعدی بالاتر خواهد بود. اما اصلی ترین فاکتوری که بر عود تأثیر دارد سن است. هر چه در زمان تب و تشنج سن کودک پائین تر باشد، احتمال عود بیشتر خواهد بود.

درمان تشنج با تب

اگر فرزندتان برای اولین بار تشنجی با هر طول مدتی داشت و شما نتوانستید فوراً به پزشکش دسترسی پیدا کنید، حتماً با اورژانس تماس بگیرید. اما بهتر است برای آگاهی بیشتر بدانید اگر کودکتان دچار تشنج ناشی از تب شد، چه کار باید بکنید. ابتدا به سرعت او را به پهلو بخوابانید و دور از وسایل سخت و خطرساز دراز کنید. سرش را به آرامی به یک طرف بچرخانید تا اگر دچار استفراغ شد، خفه نشود. اگر لباس‌هایش تنگ و دست و پاگیر است، آنها را شل یا باز کنید. اطمینان پیدا کنید که چیزی در دهانش نیست و در حینی که تشنج ادامه دارد چیزی در دهانش نگذارید.

در طول تشنج سعی نکنید با دادن دارو به کودک، گذاشتن او در آب سرد یا کشیدن اسفنج به بدنش، تب را پایین بیاورید. مراقب طول مدت تشنج باشید. اگر بیش از سه دقیقه طول کشید، با اورژانس تماس بگیرید، حتی اگر تشنج طولانی خیلی طول نکشد، سعی کنید طول مدت آن را به خاطر بسپارید تا بتوانید آن را به پزشک بگویید. همچنین اگر کودک شما در تنفس مشکل دارد، اگر دچار حالت خفگی شد یا اگر پوستش کبود شد، با اورژانس تماس بگیرید.

بعد از اینکه تشنج پایان یافت، هر گونه استفراغ را از دهان و دور دهانش پاک کنید و اگر این اولین تشنج فرزندتان است، هر قدر هم که کوتاه باشد با پزشک تماس بگیرید. پزشک احتمالاً بخواهد کودک را معاینه کند تا مطمئن شود که عفونت یا مشکل جدی موجب تب نشده است. اگر فرزند شما بیش از شش ماه دارد و قبلاً تشنج داشته است، پزشک می‌تواند شما را راهنمایی کند که اگر تشنج کمتر از سه دقیقه طول بکشد در چه شرایطی باید با پزشک تماس بگیرید. او همچنین ممکن است توصیه کند که به فرزند خود یک داروی تب‌بر مانند استامینوفن یا ایبوپروفن بدهید یا یک اسفنج خیس‌شده با آب ولرم را به بدنش بکشید تا تبش را پایین بیاورید. اما هرگز به فرزندتان آسپرین ندهید، زیرا می‌تواند باعث ایجاد سندرم ری شود که یک عارضهٔ نادر اما خطرناک است.

پیشگیری از تشنج با تب

در اغلب موارد تب و تشنج در اولین روز بیماری رخ می دهد و معمولاً در بیشتر موارد قبل از آنکه والدین بفهمند که کودکشان بیمار است، رخ می دهد. اگر کودک مستعد به ابتلا به تشنج باشد بهتر است که سریعاً تب کنترل شود. بعلاوه با دادن استامینوفن یا ایبوپروفن به محض تشخیص تب ، می توان شانس ابتلا به تشنج ناشی از تب را کاهش داد. بعلاوه می توان با دادن مایعات کافی و نپوشاندن زیاد کودک در شب، مانع از بروز تشنج شد. فقط از دادن آسپرین خودداری کنید.

دادن آسپیرین در این موارد می تـواند منجر به بروز بیماری شدیدی شود که اصطلاحاً سندرم - رای - نامیده می شود.

پیشگیری از بروز تشنج از طریق تجویز داروهای ضد تشنج نیز عملی می باشد. داروهایی نظیر فنوباربیتال ، والپروئیک اسید زمانیکه بطور روزانه تجویز شوند در پیشگیری از بروز تشنج مفید خواهند بود. استفاده از دیازپام خوراکی یا مقعدی در زمان تب نیز می تواند شانس بروز تشنج را کاهش دهد. اما همه این داروها دارای عوارض جانبی می باشند.

به همین دلیل پزشکان به ندرت از این داروها استفاده می کنند زیرا اکثر موارد تب و تشنج بی ضرر بوده و اکثر کودکان بدون هیچ مشکلی رشد می کنند.

اگر کودک شما دچار تب و تشنج شد، آرام باشید و برای اینکه به کودکتان در طی تشنج کمک کنید اقدامات ذیل را انجام دهید:

- کودک خود را در جایی که نیفتد قرار دهید.

- نزدیک کودک خود بوده و مراقب وی باشید.

- هر وسیله تیزی را از نزدیکی کودک خود دور سازید.

- لباسهای تنگ را از تنش درآورید. هرگز روی کودک خود فشار نیاورید و سعی نکنید که مانع حرکاتش شوید، هرگز سعی نکنید که چیزی در دهان کودک خود قرار دهید.

- سعی کنید اگر ممکن است زمان تشنج را داشته باشید، زیرا زمان تشنج ها بیش از چیزی که در واقع وجود دارد بیان می شود.

- حتماً سعی کنید اولین جایی از بدن که به حرکت در می آید را به خاطر داشته باشید و در جستجوی سایر علائم بیماری باشید. این مسائل می تواند به پزشک در تشخیص علت تشنج کمک کند.

- معمولاً یک تا دو ساعت بعد از تشنج کودک برروی پای خود ایستاده و می تواند بدود در این موارد حتماً آرام باشید و به خاطر داشته باشید که در زمان لازم به پزشک مراجعه کنید.