راکوتان | قرص راکوتان؛ مفید برای پوست، مضر برای سلامتی

راکوتان دارویی است که برای درمان مشکلات پوستی مانند جوش و آکنه با تجویز پزشک استفاده می شود.

راکوتان

راکوتان یا آکوتان، نام تجاری داروی ایزوترِتینوئین است. این دارو در برخی کشورها مانند آمریکا با این نام تجاری تولید نمی‌شود؛ اما با نام‌های تجاری دیگری مانند ابزوریکا هنوز در دسترس است. ایزوترتینوئین برای درمان نوعی آکنه، موسوم به آکنهٔ گره‌ای تجویز می‌شود. این نوع آکنه در پوست، برآمدگیِ قرمز و ملتهبی ایجاد می‌کند و اگر به‌موقع درمان نشود، جای جوش و آکنه برای همیشه روی پوست باقی می‌ماند. پزشکان، فقط زمانی، آکوتان تجویز می‌کنند که درمان‌های دیگر مانند مصرف آنتی‌بیوتیک نتیجهٔ مثبتی در پِی نداشته باشند. هرچند که راکوتان به درمان جوش‌ ها کمک می‌کند اما عوارض متعددی هم به همراه دارد. برخی از این عوارض، به‌ویژه در دوران بارداری، جدی و خطرناک هستند.

مکانیزم تاثیر راکوتان بر پوست

راکوتان باعث کاهش تولید چربی طبیعی پوست می شود در نتیجه منافذ پوستی بسته نمی شوند و تجمع چربی و التهاب بعدی اتفاق نمی افتد و جوش ایجاد نمی شود . همچنین باعث کشته شدن باکتری موثر در ایجاد آکنه می شود.

طریقه مصرف راکوتان

کپسول باید به شکل کامل بلعیده شود و از جویدن و خراشیدن آن خودداری کنید. میزان مصرف دارو توسط پزشک تعیین می شود و بسته به شرایط بیمار، وزن وی و واکنش بدن فرد متفاوت است. معمولا دو عدد در روز و به مدت ۱۵ تا ۲۰ هفته مصرف می شود. این دارو باید همراه با غذا و آب زیاد مصرف شود و حداقل ۱۰ دقیقه بعد از مصرف از دراز کشیدن خودداری کنید. هرگز دو کپسول را با هم نخورید.

پس از چند روز مصرف دارو ممکن است وضعیت پوستتان بدتر شود. یک تا دو ماه زمان نیاز است تا دارو به طور کامل اثر کند. در بسیاری موارد جهت جلوگیری از خشکی بیش از حد و اذیت شدن بیمار دارو با دوز کم شروع می شود در نتیجه شروع پاسخ نیز کندتر است. در صورت برگشت مجدد جوش های پوستی دو ماه پس از توقف مصرف دارو دوره دوم درمان شروع می شود. توجه داشته باشید که هرگز نباید دارو را بیشتر از زمان توصیه شده مصرف کنید.

عوارض رایج قرص راکوتان

عوارض خفیف‌ و رایج مصرف ایزوترتینوئین شامل موارد زیر است:

• خشکی پوست

• تَرَک‌خوردن و خشکی لب‌

• خشکی چشم

• خشکی بینی که ممکن است به خون‌ریزی بینجامد.

احتمال دارد که این عوارض به خودی خود رفع شوند.

عوارض شدید و  خطرناک راکوتان

عوارض راکوتان به‌شکل دائمی و در بلندمدت هم ظاهر می‌شود. البته به‌جز مشکلاتی که راکوتان در ناحیهٔ ماهیچه و مفاصل ایجاد می‌کند و افزایش میزان کلسترول، عوارض شدید دیگری نیز دارد که بسیار نادر هستند.

افزایش کلسترول

ایزوترتینوئین، کلسترول و چربی خون را افزایش می‌دهد. بنابراین، در دورهٔ درمان، پزشک با تجویز آزمایش خون، می‌کوشد تا سطح کلسترول و چربی خون بیمار را کنترل کند. در صورت ابتلا به موارد زیر، امکان افزایش کلسترول و چربی در هنگام مصرف راکوتان، بیشتر می‌شود:

• ابتلا به انواع دیابت

• ابتلا به چاقی مفرط

 ابتلا به اختلال سندروم متابولیک

• مصرف الکل

این عوارض جانبی، معمولا در پایان دورهٔ درمان از بین می‌روند.

بروز مشکل در ماهیچه‌ها و مفاصل

اگر در طول دورهٔ درمان، فعالیت‌های جسمانی شدیدی دارید، باید این موضوع را با پزشک در میان بگذارید. مصرف ایزوترتینوئین باعث بروز مشکل و درد در ناحیهٔ مفاصل، ماهیچه‌ها، استخوان‌ها و رباط‌ها می‌شود. از عوارض راکوتان می‌توان به جلوگیری از رشد طولی استخوان‌ها در نوجوانان هم اشاره کرد. احتمال دارد که چنین عارضه‌ای به‌طور دائمی روی بدن فرد اثر بگذارد. اگر با مصرف راکوتان، دچار یکی از عوارض زیر شدید، سریعا به پزشک مراجعه کنید:

• بروز کمردردی که پیش‌تر آن را تجربه نکرده‌اید

• بروز دردی در مفصل که پیش‌تر تجربهٔ آن را نداشته‌اید

• شکستگی استخوان‌ها

در صورت بروز شکستگی در استخوان‌ها حتما به پزشک معالج خود دربارهٔ مصرف راکوتان، اطلاع بدهید. اگر ماهیچه‌های‌تان هم با مصرف این دارو، همراه با درد یا بدون درد، ضعیف شد، به‌سرعت به پزشک مراجعه کنید. ضعف ماهیچه‌ای می‌تواند نشانه‌ای از تخریب جدی این بخش از بدن باشد و تا آخر عمر شما را آزار دهد.

ایجاد فشار بر مغز

یکی از عوارض راکوتان، واردشدن فشار به مغز است که البته به‌ندرت رخ می‌دهد. چنین عارضه‌ای، ممکن است به ازدست‌رفتنِ قوهٔ بینایی یا حتی در مواردی نادر به مرگ منجر شود. در صورت بروز هر یک از علائم زیر هم باید به‌سرعت با پزشک تماس بگیرید:

• سردرد شدید

• تاری دید

• سرگیجه

• حالت تهوع و استفراغ

اگر به هر یک از موارد زیر دچار شدید، سریعا با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید:

• تشنج

• سکتهٔ مغزی

آزردگی و ناراحتی پوستی

معمولا آزردگی و ناراحتی پوستیِ ناشی از مصرف راکوتان خفیف است؛ اما در صورت بروز هر یک از موارد زیر، مصرف ایزوترتینوئین را سریعا قطع کرده و با پزشک تماس بگیرید:

• التهاب ملتحمه

• ناراحتی پوستی همراه با تَب

• ایجاد تاول روی پاها، بازوها و صورت

• پوست‌انداختن

• ایجاد زخم در دهان، بینی، گلو و چشم‌ها (روی پلک یا درون چشم)

تخریب برخی اندام‌های بدن

مصرف ایزوترتینوئین ممکن است به تخریب اندام‌های داخلی مانند روده‌ها، مِری، لوزالمعده یا کبد بینجامد. حتی با توقف مصرف این دارو، باز هم تخریبِ حاصل‌شده، بهبود نخواهد یافت. بروز چنین عوارضی هم بسیار نادر است؛ اما در صورت بروز، مصرف دارو را قطع کرده و چنانچه شاهد یکی از نشانه‌های زیر در بدن خود هستید، فورا به پزشک مراجعه کنید:

• درد شدید در ناحیهٔ شکم، پایین شکم یا سینه

• درد در هنگام یا حین بلع

• بروز یا تشدید سوزش معده

• اسهال

• خون‌ریزی راست‌روده (ٰرِکتوم)

• زرد یا سفیدشدن چشم‌ها

• تیرگی ادرار

مشکلات شنوایی

ایزوترتینوئین ممکن است در مواردی بسیار اندک باعث بروز مشکلات شنوایی شود. اگر با مصرف این دارو دچار مشکل در شنوایی شدید یا مشکلاتی نظیر پیچیدن صدای زنگ در گوش‌ها احساس کردید، مصرف ایزوترتینوئین را قطع کنید و نزد پزشک بروید. امکان ضعف یا ازدست‌دادن شنوایی به‌شکل دائمی هم وجود دارد.

مشکلات چشم و بینایی

مصرف ایزوترتینوئین می‌تواند موجب مشکلات بینایی مانند تاری چشم، دوبینی و دید تونلی شود؛ ضمن اینکه دید در تاریکی و شب را هم دشوار می‌کند. احتمال دارد که مشکلات بینایی با قطع مصرف این دارو از بین بروند ولی امکان دائمی‌شدن آنها هم در برخی موارد وجود دارد. یکی از عوارض راکوتان افزایش میزان اشک چشم، بیشتر از حد طبیعی است. در طول مصرف راکوتان هم استفاده از لنز کمی دشوار می‌شود. مانند دیگر مشکلات بینایی، با قطع مصرف دارو، این موضوع یا از بین می‌رود یا به‌شکلی دائمی با شما همراه خواهد بود.

بروز عوارض راکوتان بر چشم و بینایی بسیار نادر است. در هر حال، اگر با مصرف این دارو، دچار مشکلات بینایی شدید، میزان اشک چشم‌ها به‌شکلی غیرعادی افزایش یافت یا در ناحیهٔ چشم دچار درد و خشکی دائمی شدید، دارو را فورا قطع و به پزشک مراجعه کنید.

بروز حساسیت

در مواردی بسیار اندک، مصرف ایزوترتینوئین باعث بروز آلرژی و حساسیت در بدن می‌شود. اگر دچار حساسیت و قرمزیِ بخش‌بخش روی پوست شدید یا روی پاهای‌ خود کبودی دیدید و به تب گرفتار شدید، مصرف این دارو را قطع و درمان را نزد پزشک پیگیری کنید. در صورت بروز هر یک از موارد زیر هم سریعا با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید:

• کهیر

• تورم در صورت یا دهان

• مشکلات تنفسی

دیابت و مشکلات دیگر مرتبط با قند خون

ایزوترتینوئین باعث بروز مشکلاتی مانند دیابت و تغییراتی در قند خون هم می‌شود. در صورت تجربهٔ هر یک از موارد زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:

• تشنگی شدید

• ادرارکردن بیش از حد طبیعی

• تاری دید

• احساس خستگی غیرعادی

این عوارض راکوتان می‌تواند علائم بروز دیابت باشد. البته ناگفته نماند که این عوارض هم به‌ندرت در افراد گوناگون بروز می‌کند.

کاهش سطح گلبول‌های قرمز خون

یکی دیگر از عوارض شدید و جدی راکوتان، کاهش سطح گلبول‌های قرمز خون است. این موضوع می‌تواند موجب کم خونی شود. در صورت مشاهدهٔ علائم زیر هم باید به پزشک مراجعه کنید:

• خستگی شدید

• احساس ضعف

• سرگیجه

• سردی دست‌ها و پاها

• رنگ‌ پریدگی

کاهش سطح گلبول‌های سفید خون

کاهش گلبول‌های سفید خون باعث کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت می‌شود. در صورت بروز نشانه‌های زیر نیز باید فورا به پزشک مراجعه کنید:

• تب

• عفونت‌های پی‌درپی

البته گفتنی است که این عوارض راکوتان هم نادر هستند.

مشکلات و عوارض روانی

در برخی از موارد بسیار نادر، مصرف ایزوترتینوئین باعث بروز برخی مشکلات و اختلالات روانی هم می‌شود. برای نمونه، افسردگی، روان پریشی (ازدست‌دادن ارتباط با واقعیت) و فکرکردن و اقدام به خودکشی از جمله عوارض راکوتان بر روان است. با مشاهدهٔ هر یک از علائم زیر، مصرف دارو را قطع کنید و با پزشک تماس بگیرید:

• افزایش احساس غم

• گریه‌کردن بی‌دلیل

• ازدست‌دادن علاقه به کارهایی که در گذشته برای‌تان جالب بوده‌اند

• افزایش یا کاهش خواب

• زودرنجی، عصبانیت یا پیداکردن حالتی تهاجمی و پرخاشگری که نسبت به گذشته، غیرعادی است

• بروز تغییراتی در وزن و اشتها

• ازدست‌دادن انرژی

• انزوا و دوری از دوستان و خانواده

• مشکل در تمرکزکردن

• احساس گناه یا بی‌ارزش‌‌ بودن

• فکر آسیب‌رساندن به خود یا خودکشی

 • توهم (دیدن یا شنیدن چیزهایی که واقعیت ندارد)

عوارض قرص راکوتان را در بارداری

اگر باردار هستید یا قرار است که باردار شوید، باید از مصرف راکوتان بپرهیزید. مصرف این دارو در دوران بارداری با عوارض شدید و جدی برای نوزاد همراه است. مصرف راکوتان در این دوران حتی به‌مقدار اندک و برای دوره‌ای کوتاه‌مدت هم موجب بروز نواقص مختلف در نوزاد خواهد شد. اگر در حین مصرف راکوتان، باردار شدید، ادامهٔ درمان را فورا قطع کنید. پس از قطع مصرف، متخصصان زنان می‌توانند به شما در زمینهٔ درمان کمک کنند. از جمله نواقصی که با مصرف این دارو برای نوزاد ایجاد می‌شود باید به موارد زیر اشاره کرد:

• بروز ناهنجاری در صورت، چشم، گوش و جمجمه

• بروز مشکلاتی در سیستم عصبی، سیستم قلبی-عروقی و غدد تیموس و پاراتیروئید

• کاهش ضریب هوشی

• سقط جنین و زایمان زودرس یا نارس هم از جمله عوارض مصرف راکوتان در دوران بارداری است.

موارد منع مصرف قرص راکوتان

• خانم های باردار و یا شیرده

• واکنش آلرژیک به قرص راکوتان و یا داروهای دیگر

• دارای اختلال گوارشی عدم تحمل فروکتوز

• مبتلایان به افسردگی شدید

• مبتلایان به بیماری های کبدی، کلیوی و دیابت

• در صورت داشتن کلسترول یا چربی خون بالا

تداخلات دارویی راکوتان

• قرص های تقویتی حاوی ترکیبات ویتامین A

• آنتی بیوتیک های گروه تتراسایکلین، داکسی سایکلین و مینوسیکلین

• داروهای موضعی ضد جوش

نکاتی مهم حین مصرف راکوتان

• در زمان مصرف و تا یک ماه پس از توقف مصرف از اهدای خون خودداری نمایید.

• در زمان مصرف دارو از مصرف الکل اجتناب کنید زیرا سبب افزایش عوارض جانبی می شود.

• در هنگام مصرف دارو ماهانه و به شکل منظم تست بارداری انجام دهید تا از باردار نبودن خود اطمینان حاصل نمایید و در صورت مثبت بودن تست بلافاصله دارو را قطع کرده و با پزشک مشورت نمایید.

• در زمان شیردهی مصرف این دارو توصیه نمی شود زیرا گفته می شود که راکوتان وارد شیر می شود.

• حداکثر روزی دو بار صورت خود را بشوئید، شستشوی بیشتر باعث تحریک پوست می شود.

• استفاده از آرایش های سنگین و غلیظ باعث بدتر شدن جوش ها و التهابات پوستی می شود.

• بعد از ورزش حتماً دوش بگیرید، تعریق باعث بدتر شدن جوش ها می شود.

• جراحی های خال و جراحی های بینی و عمل لیزیک چشم و لیزرهای تهاجمی مثل Co2 فرکشنال نباید انجام شوند.

• انجام لیزر مو های زائد، بوتاکس، ژل، تزریق چربی و انجام ار اف فرکشنال، نیدلینگ و لیزر های غیر تهاجمی منعی ندارد.