سنگ مثانه | سنگ مثانه را قبل از دردناک شدن تشخیص دهید

سنگ مثانه به شکل گیری سنگ‌های حاوی مواد معدنی موجود در ادرار گفته می‌شود که در صورت عدم دفع کامل ادرار در مثانه بوجود می‌آیند.

سنگ مثانه

سنگ مثانه تود‌ه‌های سختی متشکل از مواد معدنی در مثانه هستند. زمانی که مواد معدنی ادرار غلیظ و کریستاله شوند، سنگ مثانه ایجاد می‌شود. این مشکل معمولا زمانی رخ می‌دهد که شخص قادر به تخلیه‌ی کامل مثانه خود نباشد.

سنگ‌های مثانه کوچک معمولاً بدون نیاز به درمان از بدن خارج می‌شوند، اما برخی اوقات سنگ مثانه نیاز به مصرف دارو یا حتی جراحی دارد. اگر سنگ مثانه درمان نشده باقی بماند، سنگ منجر به عفونت و دیگر مشکلات خواهد شد.

علائم و نشانه های سنگ مثانه

برخی اوقات سنگ‌های مثانه – حتی انواع بزرگ‌تر آن – مشکلی را ایجاد نمی‌کنند. اما اگر سنگ مثانه دیواره‌ی این اندام بدن را تحریک کرده و یا جریان ادرار را مسدود کند، علائم و نشانه‌ها شامل موارد زیر خواهد بود:

• درد در قسمت پایینی شکم

• درد در هنگام دفع ادرار

• تکرر ادرار

• دفع ادرار سخت و یا جریان ادرار مقطوع

• خون در ادرار

• ادرار کدر و یا تیره رنگ غیر طبیعی

علت ایجاد سنگ مثانه

زمانی که ادرار به صورت کامل تخلیه نشود، امکان تشکیل سنگ مثانه وجود دارد. ادرار باقی مانده غلیظ شده و سپس امکان کریستالی شدن آن و تشکیل سنگ وجود دارد.

برخی از عفونت‌ها منجر به تشکیل سنگ مثانه می‌شوند و برخی اوقات یک بیماری زمینه‌ای که توانایی نگه داشتن، ذخیره و یا کاهش ادرار توسط مثانه را تحت تأثیر می‌دهد، باعث ایجاد سنگ در مثانه می‌شود. هر نوع ماده‌ی خارجی در مثانه هم می‌تواند منجر به تشکیل سنگ مثانه شود‌.

رایج‌ترین بیماری‌هایی که باعث بروز سنگ مثانه می‌شوند، عبارتند از:

• بزرگ شدن غده‌ی پروستات: پروستات بزرگ شده (هایپرپلازی خوش خیم پروستات) در مردان می‌تواند منجر به تولید سنگ کلیه شود. یک پروستات بزرگ شده، می‌تواند جریان ادرار را مسدود کرده و از خالی شدن کامل مثانه جلوگیری کند.

• اعصاب آسیب دیده: به صورت طبیعی، اعصاب پیام‌هایی را از مغز برای عضلات مثانه حمل می‌کنند‌ و این پیام‌ها منجر به انقباض و انبساط عضلات مثانه خواهند شد. اگر این اعصاب به علت سکته، آسیب ستون فقرات و نخاع و دیگر مسائل و بیماری‌ها آسیب ببینند، ممکن است مثانه به صورت کامل خالی نشود. به این حالت مثانه عصبی (neurogenic bladder) گفته می‌شود.

• التهاب: التهاب مثانه، برخی اوقات ناشی از عفونت مجاری ادراری یا پرتو درمانی در ناحیه‌ی لگن است که در نهایت به سنگ مثانه منجر می‌شود

• دستگاه‌های پزشکی: کاتترهای مثانه – لوله‌هایی که برای کمک به خالی کردن مثانه از طریق میزراه وارد مثانه می‌شوند – هم ممکن است باعث تشکیل سنگ مثانه شوند. همچنین برخی از وسایل همچون وسایل پیشگیری از بارداری و یا استنت‌ها هم ممکن است سر از مثانه در بیاورند‌ و منجر به سنگ مثانه شوند.

کریستال‌های معدنی که بعداً به سنگ تبدیل می‌شوند، به سطوح این وسیله‌ها تمایل دارند.

• سنگ کلیه: سنگ‌هایی که در کلیه تشکیل می‌شوند، مشابه سنگ‌های مثانه نیستند. آن‌ها به گونه‌ی متفاوتی تشکیل می‌شوند‌. اما سنگ‌های کلیه کوچک ممکن است از طریق میزنای وارد مثانه شده و اگر خارج نشوند در نهایت تبدیل به سنگ‌های مثانه شوند.

عوارض جانبی سنگ مثانه

سنگ مثانه‌ای که از بدن خارج نشود – حتی انواعی از سنگ مثانه که علائمی ندارند – منجر به بروز مشکلاتی در بدن خواهند شد، این مشکلات عبارتند از:

• مشکلات مزمن مثانه: سنگ مثانه درمان نشده، منجر به بروز مشکلات طولانی مدت ادراری همچون درد و یا تکرر ادرار خواهد شد. سنگ مثانه همچنین توان این را دارد که در دهانه‌ای که ادرار وارد میزراه می‌شود، قرار گرفته و به این طریق جریان ادرار را مسدود کند‌.

• عفونت مجاری ادراری: عفونت باکتریایی تکرار شونده در مجاری ادراری هم می‌تواند به علت سنگ مثانه ایجاد شود.

تشخیص سنگ مثانه

تشخیص سنگ مثانه به روش‌های زیر است:

• تست فیزیکی: پزشکتان احتمالا پایین شکمتان را لمس خواهد کرد تا ببیند آیا مثانه‌تان بزرگ شده (باد کردن) یا ممکن است تست راست روده‌ای بگیرند تا ببینند پروستاتتان بزرگ شده یا نه؟ همچنین هرگونه نشانه یا علائم ادراری را که دارید بررسی خواهند کرد.

• بررسی ادرارتان (آنالیز ادرار): یک نمونه از ادرارتان گرفته می‌شود و با میکروسکوپ میزان خون، باکتری و مواد معدنی کریستالی شده اندازه‌گیری می‌شود. آنالیز ادرار همچنین کمک می‌کند که بفهمید عفونت ادراری دارید یا نه، که می‌تواند به علت سنگ مثانه باشد.

• پرتونگاری با کامپیوتر(CT): از اشعه‌ی ایکس و کامپیوتر استفاده می‌کنند تا به سرعت اسکن کنند و عکس شفافی از درون بدنتان بگیرند. CT حتی می‌تواند سنگ‌های کوچک را شناسایی کند و یکی از حساس‌ترین تست‌های شناسایی هر نوع سنگ مثانه است.

• اولتراسوند: اولتراسوند که امواج فراصوت به داخل اندام‌ها و اعضاء بدن می‌فرستد تا عکس بگیرد، میتواند به پزشکتان در تشخیص سنگ مثانه کمک می‌کند.

• اشعه‌ی ایکس: عکسبرداری با اشعه‌ی ایکس کلیه‌هایتان، میزراه‌ها و مثانه به پزشکتان کمک می‌کند تا بفهمد سنگ‌ها در سیستم ادراریتان هستند یا نه. ولی برخی از انواع سنگ‌ها در اشعه‌ی ایکس‌های مرسوم قابل مشاهده نیستند.

راه های درمان سنگ مثانه

درمان سنگ مثانه غالبا کم عارضه و بی خطر است و معمولا یک شب نیاز به بستری داردو با بی حسی موضعی از کمر قابل انجام است زیرا اکثر سنگ های مثانه را می توان به روش های بسته و از داخل مجرای ادراری یا سوراخی کوچک بر روی شکم (روش های آندوسکوپیک) خارج کرد. اصلی ترین راه برای پیشگیری از عود سنگ مثانه برطرف کردن انسداد خروجی مثانه مثل جراحی پروستات یا رفع تنگی مجرای ادراری و در بچه ها تغییر رژیم غذایی می باشد.

عموماً سنگ‌های مثانه باید بیرون آورده شده و از بین بروند. اگرسنگ کوچک باشد، ممکن است پزشک به شما توصیه کند هر روز مقادیر زیادی آب، جهت کمک به دفع سنگ از بدن بنوشید. هرچند، چون اغلب سنگ‌های مثانه به علت عدم توانایی مثانه در تخلیه کامل ادرار به وجود می‌آیند، عبور و دفع خود به خودی سنگ‌ها بعید به نظر می‌رسد. تقریباً در تمامی موارد نیاز به خارج کردن سنگ‌ها از بدن می‌باشد.

خرد کردن و شکستن سنگ‌ها

سنگ‌های مثانه اغلب در طول فرایندی و روشی که سیستو‌لایتو‌‌‌ لاپاکسی‌ نامیده می‌شود، بیرون آورده می‌شوند. لوله کوچکی به همراه دوربینی در انتهای آن (سیستوسکوپ)، برای دیدن سنگ، از میان مجرای ادراری وارد مثانه می‌شود، پزشک سپس از لیزر، اولتراسوند، یا یک وسیله مکانیکی برای خرد کردن سنگ به قطعات کوچکتر استفاده می‌کند و آنها را از مثانه شما شستشو می‌دهد.

قبل از انجام این روش، احتمالاً به شما داروی بیهوشی، جهت بی‌حس کردن قسمت پایینی بدن (بیهوشی ناحیه‌ای و موضعی) تزریق می‌کنند یا دارویی که شما را بیهوش سازد و قادر به احساس درد نباشید (بیهوشی عمومی). عوارض ناشی از سیستولایتولاپاکسی، شایع نمی‌باشد، اما ممکن است عفونت‌های دستگاه ادراری، تب، پارگی مثانه و خونریزی رخ دهد.

ممکن است پزشک برای کاهش احتمال خطر انواع عفونت،‌ قبل از انجام عمل، برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز نماید. پس از گذشت یک ماه از انجام سیستولایتولاپاکسی، احتمالاً پزشک برای اینکه اطمینان پیدا کند هیچ خرده سنگی در مثانه شما باقی نمانده باشد، بررسی های لازم را انجام خواهد داد.

برداشت سنگ از طریق انجام عمل جراحی

بعضی از اوقات، سنگ‌های مثانه‌ای که بزرگ هستند یا آنقدر سخت هستند که نمی‌توان آنها را خرد کرد، از طریق انجام عمل جراحی باز خارج می‌گردند. در این چنین مواردی، پزشک شکاف و بریدگی در مثانه شما ایجاد می‌کند و سنگ‌ها را مستقیماً خارج می‌نماید. ممکن است هر عاملی که علت به‌وجود آورنده سنگ‌ها بوده، در همین زمان اصلاح گردد.

پیشگیری از ایجاد سنگ مثانه

سنگ‌های مثانه معمولاً بر اثر وضعیتی ایجاد می‌شوند که پیشگیری از آن دشوار است؛ ولی شما می‌توانید با رعایت نکات زیر احتمال تشکیل این سنگ‌ها را کاهش دهید:

• راجع به موارد غیر عادی در رابطه با ادرار سؤال کنید. معالجه‌ی زودهنگام بزرگ‌شدگی پروستات یا سایر مشکلات اورولوژیک ممکن است سبب کاهش خطر تشکیل سنگ مثانه شود.

• مایعات فراوان بنوشید. نوشیدن بیشتر مایعات، به ویژه آب، ممکن است با کاهش غلظت مواد معدنی مثانه، از ایجاد سنگ جلوگیری نماید. میزان آب مصرفی به سن، اندازه، سلامت و میزان فعالیت شما بستگی دارد. میزان مایعات مصرفی مناسب برای خودتان را از پزشک بپرسید.