شیشه یک ماده مخدر قوی و بسیار اعتیادآور است که روی سیستم اعصاب مرکزی انسان تاثیر میگذارد.
ماده مخدر شیشه
شیشه نام غیر علمی و رایجی است که به ترکیبات حاصل از مادهی صنعتی با نام علمی آمفتامینها گفته میشود که داروهای محرک بسیار قوی هستند که اولین بار در سال ۱۸۸۷ در آلمان بهطور مصنوعی ساخته شده و برای درمان برخی بیماریها از قبیل افسردگیهای خفیف، بیش فعالی، چاقی مرضی بهکار میروند.
متآمفتامین قویتر و تولید آن نیز سادهتر است، در زمان جنگ جهانی دوم برای اولین بار در ژاپن ساخته شده و برای آماده ساختن سربازها برای جنگ و رفع خستگی و گرسنگی آنها بهکار میرفت.
شیشه یک ماده مصنوعی است و برخلاف سایر موادی همچون تریاک، هروئین، کوکائین و … منبع طبیعی در محیط ندارد و به صورت مصنوعی در آزمایشگاههای غیر مجاز تولید میگردد. این آزمایشگاهها ممکن است در زیرزمین منازل، کارگاهها و یا هتلها و مسافرخانهها باشد. شیوه تولیداین ماده نیز از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت است و ترکیبات شیمیایی که در ساخت آن نیز بهکار میرود از تنوع بسیاری برخوردار است.
وقتی این مواد با یکدیگر مخلوط گردیده و پخته میشوند یک ماده شیمیایی قوی تولید میکند که ممکن است ماهها و یا سالها اثر آن روی محلی که تولید شده برجای بماند. این در حالی است که این ماده با این اثرات جدی و پایدار وارد بدن افراد مصرفکننده میگردد. از آنجایی که مواد فرار و قابل اشتعال فراوانی در آزمایشگاههای تولید شیشه موجود است، احتمال وقوع آتشسوزی و حوادث در این مکانها بسیار زیاد است. از سوی دیگر ترکیب کردن مواد شیمیایی مذکور نیز میتواند خطرات جدی برای سازندگان شیشه داشته باشد و در صورتی که از حوادث فیزیکی این کار جان سالم بهدر ببرند، گرفتار بیماریهایی چون تنگی نفس، درد سینه، سرفه، سرگیجه و اختلالات تنفسی میگردند.
نحوه مصرف شیشه
شیشه به اشکال متنوعی وجود دارد و ممکن است به شیوههای تدخین یا دود کردن، استنشاق از راه بینی، خوراکی و یا تزریق مورد مصرف قرار گیرد. این ماده، بسته به اینکه چگونه مصرف شود، خلق و خوی فرد مصرف کننده را به شیوههای مختلف تغییر میدهد.
بلافاصله بعد از مصرف این مخدر بهصورت تدخین و یا تزریق این ماده، فرد مصرفکننده احساس سرخوشی شدیدی میکند که به این حالت “راش” یا “فلش” میگویند. این حالت فقط چند دقیقه دوام مییابد و از لحاظ شدت آن را مانند ارگاسم روانی توصیف کردهاند.
کشیدن و یا تزریق شیشه این اثر را خیلی سریع و در حدود ۵ تا ۱۰ ثانیه پس از مصرف ظاهر میسازد.
مصرف شیشه بهصورت استنشاقی و یا خوراکی، نیز فرد را به سرخوشی میرساند اما ایجاد حالت شدید “راش” نمیکند. با استنشاق شیشه، علائم پس از ۳ تا ۵ دقیقه ایجاد میشوند و در حالت خوراکی، حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول میکشد تا اثرات مصرف ماده ظاهر شوند.
“آیس” یا “یخ” همان نوع قابل تدخین شیشه میباشد، که مصرف آن در دهه ۱۹۸۰ رواج یافت. آیس، از درجه خلوص بالایی برخوردار است و با استفاده از پیپهای شیشهای و تقریباً مشابه کراک مصرف میشود و دودی که از آن بلند میشود، بدون بو است.
پس از کشیدن آیس، پسماندهای که از آن بهجا میماند را دوباره جمعآوری کرده و بار دیگر میکشند.
شیشه به هر طریقی که مصرف شود در نهایت به گردش خون وارد شده و خود را به مغز میرساند و از این طریق بر سیستم اعصاب مرکزی تأثیر میگذارد. اثراتی که شیشه روی بدن میگذارد ممکن است ۴ تا ۲۴ ساعت بهطول بیانجامد. مهم نیست که به کدام روش مصرف شیشه اعتیاد دارید!
علائم و نشانه های مصرف شیشه
شایعترین علائم مصرف شامل موارد زیر می باشد:
• عدم توجه به ظاهر و آراستگی
• خاراندن بیش از حد پوست و موی سر
• از دست دادن اشتها و کاهش وزن
• گشادی مردمک ها و حرکات سریع چشمها
• الگوهای خواب عجیب؛ مثلاً فرد چند روز یا چند هفته بیدار میماند.
• حرکات عجیب و ناخوشایند، تیک صورت، انقباض ناگهانی عضلات، رفارهای اغراق آمیز و حرف زدن مداوم
• قرض کردن مداوم پول، فروش اثاثیه یا دزدی
• نوسانات خلقی و عصبانیت بیش از حد
• رفتارهای سایکوتیک مثل بدبینی (پارانویا) و توهم و هذیان
اثرات جانبی فوری استفاده از شیشه
اثرات شیشه می تواند از ۸ تا ۲۴ ساعت به طول انجامد که در مقایسه با سایر مواد مخدر، مدت زمان نسبتاً طولانیتری است. استعمال کنندگان شیشه در صورت استفاده زیاد، چند روز بیدار میمانند. عوارض مصرف شیشه در کوتاه مدت عبارتند از:
• افزایش ضربان قلب
• درد قفسه سینه
• کاهش اشتها
• پرخاشگری
• بی خوابی
• خارش پوست
• پیچش عضلات
• توهم
• پارانویا
• افزایش درجه حرارت بدن
اثرات طولانی مدت استفاده از شیشه
در صورت ادامه استعمال شیشه در مدت زمان طولانی، مغز شروع به تکیه بر اثرات آن میکند و نیاز به استفاده از آن را در خود ایجاد میکند. این وابستگی میتواند به اعتیاد تبدیل شود؛ یعنی یکی از خطرناک ترین اثرات طولانی مدت استفاده از شیشه. سایر اثرات شیشه در دراز مدت را میتوان به دسته های جسمی و روانی تقسیم کرد:
اثرات جسمی شیشه
اثرات جسمی احتمالی استفاده از شیشه شامل موارد زیر است:
• مسائل تنفسی
• بیماری قلبی
• نارسایی کبد
• دندان های پوسیده سیاه
• آریتمیاها
• نارسایی کلیه
• سوء تغذیه
• پیری زودرس
• نقائص هنگام تولد
• مسائل مربوط به تولید مثل
• عفونت پوست
• تشنج
• مرگ ناگهانی
اثرات روانی شیشه
اثرات طولانی مدت روانشناختی استفاده از شیشه شامل:
• اختلال شناخت
• از دست دادن حافظه
• پارانویا
• هذیان
• افسردگی
• آنهدونیا (عدم توانایی احساس لذت)
• پرخاشگری
• روان پریشی
عوارض مصرف شیشه
• مصرف شیشه میتواند دمای بدن شخص را به حدی بالا ببرد که فرد از هوش برود یا حتی بمیرد.
• مصرف شیشه میتواند باعث مضطرب شدن یا گیجی فرد شود. بیخوابی، نوسانات خلقی و پرخاشگری از جمله سایر اثرات شیشه هستند.
• از کنار عوارض پوستی مصرف شیشه نباید به سادگی گذشت. از جمله اثرات شیشه روی پوست در مردان و زنان میتوان به پیر شدن چهره، تیرگی و از دست دادن درخشندگی پوست، زخمها و تاولهای چرکی پوستی اشاره کرد. این زخمها به سختی بهبود مییابند. همچنین خشکی دهان، پوسیدگی و شکستن دندان هم در میان عوارض شایع مصرف شیشه است.
• مصرف شیشه به طور مداوم میتواند باعث مشکلات ریوی شود.
• بدبینی (پارانوئید) از جمله عوارض مصرف شیشه در مردان است. همچنین ممکن است فرد چیزهایی را ببیند و بشنود که وجود خارجی ندارند (توهم) یا به فکر آسیب رساندن به خود و دیگران باشد.
• توهم باعث میشود فرد تصور کند روی پوست یا زیر آن حشراتی در حال خزیدن هستند. این توهم باعث خاراندن بیش از حد پوست و ایجاد زخم روی آن میشود.
• مصرف کنندگان شیشه بیش از سایرین در معرض ابتلا به ایدز و HIV قرار دارند. این ماده مخدر میتواند قدرت قضاوت فرد و امتناع از انجام برخی فعالیتها را کاهش دهد. در نتیجه این افراد بیش از سایرین در معرض خطر شرکت در روابط جنسی پر خطر و سایر رفتارهای پرخطر قرار دارند.
عوارض متداول مصرف شیشه
در صورت تجربه این عوارض، فرد تمایل کمتری به بیان آنها دارد:
• احساسات اضطراب آور
• کاهش اشتها
• دشواری در خوابیدن
• حس دروغین از بهزیستی
• تحریک پذیری
• حالت تهوع
• عصبی بودن
• درد در ناحیه فوقانی شکم
• استفراغ
عوارض کمتر متداول مصرف شیشه
• واکنش حساسیت به دارو
• بثورات پوستی
• عملکرد جنسی غیر طبیعی
• تحریک پذیری بالا
• افزایش علاقه به داشتن رابطه جنسی
• یبوست
• اسهال
• سرگیجه
• خواب آلودگی
• دهان خشک
• تعرق مفرط
• ضربان قلب سریع
• احساس خصومت
• تب
• ضعف عمومی
• سردرد
• ضربان قلب شدید
• کهیر زدن
• انرژی کم
• لرزش عضلات
• اختلال در تشخیص طعم و مزه
• تنفس مشکل
• کاهش وزن
عوارض نادر مصرف شیشه
در صورت تجربه این عوارض، فرد تمایل زیادی به بیان دارد:
• وضعیتی که فرد دچار شکستگی عضلات می شود
• حمله قلبی
• نوع خاصی از واکنش آلرژیک به نام شوک آنافیلاکسی
• اختلال پوستی با پوستی تاول زده به نام سندرم استیونز – جانسون
• نوعی واکنش آلرژیک به نام آنژیوادم
• علائم تشدید سندرم Tourette
• ضربان قلب غیر طبیعی
• توهم
• فشار خون بالا
• التهاب کبد
• هپاتیت
• مشکلات ذهنی ناشی از مصرف قرص و دراگ
• نعوظ طولانی مدت آلت تناسلی مرد
• تشنج
• افکار خودکشی
در صورت تجربه این عوارض، فرد تمایل کمتری به بیان دارد:
• احساس وجود سوزن بر روی پوست
• نوعی اختلال حرکتی غیرطبیعی به نام دیسکینزیا
• اعتیاد به قرص و دراگ
• رفتار پرخاشگرانه
• وقوع غیر طبیعی نعوظ های مکرر
• حس شدید سرخوشی
• تاری دید
• درد قفسه سینه
• حرکات مزمن عضلات
• افسردگی
• اختلال در توانایی چشم برای تمرکز
• دوبینی
• تمایل به صحبت بیش از حد
• غش
• احساس نارضایتی، غم و اندوه
• ریزش مو
• رفتار جنون آمیز
• تغییر وضعیت ذهنی
• تغییرات خلق و خوی
• پدیده رینود؛ شرایطی که مخازن خون خیلی زیاد با سردی یا فشار روبرو میشوند.
• کندن پوست غیرقابل کنترل
اثرات شیشه روی مغز
مطالعات حاکی از آن است که ۵۰ درصد گیرندههای دوپامین در مغز در اثر مصرف مزمن شیشه برای همیشه از بین میروند. گیرندههای سروتونین نیز با همین آسیب و حتی برخی شدیدتر روبهرو خواهند شد که منجر به عوارض روانی شدید و پایدار مثل روانپریشی در مصرفکنندگان خواهد شد.
تصویر سمت چپ، اسکن مغز یک فرد سالم را نشان میدهد. همانطور که مشاهده میشود از سطح بیرونی صاف و منظمی برخوردار است. اما تصویر سمت راست، اسکن مغز فردی را نشان میدهد که به مدت ۱۵ سال شیشه مصرف کرده است. در جاهایی که حفره و تورفتگیهایی دیده میشود، مغز از کار افتاده و کارکرد معمول خود را از دست داده است.
راه های ترک شیشه
افرادی که به مصرف شیشه اعتیاد دارند برای درمان راه دشواری پیش رو دارند. با توجه به اینکه شیشه یک ماده مخدر صنعتی است که معمولاً در لابراتوارهای خانگی و به روش های غلط و خطرناک تولید می شود; عوارض فیزیکی و روانی بسیار شدیدی برای فرد مصرف کننده به دنبال دارد.
البته باید توجه داشت که میزان سختی ترک شیشه برای هر فرد با توجه به مدت مصرف، نوع شیشه مورد مصرف، دوز مصرف، شرایط فیزیکی و روانی متفاوت است. مصرف شیشه پس از مدت کوتاهی باعث ایجاد مشکلات و تغییرات در سیستم عصبی و مغز شده و آسیب های بسیار شدیدی از نظر روانی به فرد معتاد وارد می کند.
برخی از افراد و کمپ های ترک اعتیاد غیرمجاز تبلیغات گسترده ای در زمینه ترک شیشه در منزل دارند و بیماران را به ترک اعتیاد شیشه در خانه ترغیب می کنند. متاسفانه با توجه به شدت و خطرات زیادی که مصرف این ماده مخدر صنعتی دارد اکثر تلاش های برای ترک شیشه در خانه با شکست روبرو شده و عواقب بدی برای فرد به همراه دارد.
هر بار که فرد برای ترک شیشه اقدام کرده و در این راه شکست بخورد، اعتماد به نفس پایین تری برای ترک قطعی در آینده خواهد داشت.
سوالی که اکثر افراد معتاد و خانواده های آنها می پرسند این است که چه مدت برای ترک قطعی شیشه لازم است؟
واقعیت این است که نمی توان بطور دقیق مدت زمان مشخصی برای درمان قطعی شیشه اعلام کرد زیرا مدت زمان ترک شیشه بستگی به شرایط فیزیکی و روانی بیمار دارد. با توجه به تاثیرات مخربی که مصرف شیشه بر روی مغز می گذارد، علاوه بر درمان و ترک فیزیکی اعتیاد به شیشه، می بایست جنبه های روانی و وسوسه های بعد از ترک را نیز در نظر گرفت تا از عود بیماری و مصرف دوباره فرد جلوگیری شود.
بطور تقریبی ترک قطعی و اصولی شیشه ممکن است بین 2 تا 9 ماه طول بکشد.
بهترین روش ترک شیشه
بهترین راه برای ترک شیشه مراجعه به یک کلینیک ترک اعتیاد تخصصی و مشاوره با افراد متخصص و باتجربه در زمینه ترک اعتیاد و ترک شیشه است. مصرف شیشه علاوه بر ایجاد مشکلات و عوارض جسمانی، تاثیر مخربی بر ذهن و روان فرد می گذارد و ترک شیشه بدون در نظر گرفتن جنبه های روانی اعتیاد معمولاً با شکست روبرو می شود.
با توجه به اینکه افرادی که به مصرف شیشه اعتیاد دارند معمولاً افرادی ضداجتماعی هستند، می بایست طی جلسات مشاوره فردی و گروهی بیماری ها و اختلالات شخصیتی فرد ریشه یابی و تحت نظر متخصص روانپزشکی درمان شوند.
پس از ترک فیزیکی و سم زدایی شیشه معمولاً فرد میل شدید ی به مصرف دوباره آن دارد که این میل همراه با اضطراب، افسردگی و بیقراری است. معمولاً برای درمان قطعی شیشه فرد می بایست در یک مرکز ترک اعتیاد مجهز بستری و تحت مراقبت های روانپزشکی قرار گیرد.
باید بدانید که وسوسه در مصرف شیشه بسیار شدید است و اکثر کسانی که موفق به ترک شیشه شده اند عود مصرف شیشه را تجربه کرده اند. برای جلوگیری از این مهم باید راه های مقابله با وسوسه در اعتیاد به مواد مخدر را آموخت.
دیدگاه