آیا میان چاقی و سرطان رابطه ای وجود دارد؟
چاقی شرایطی است که در آن، شخص مقدار ناسالم و بیش از اندازه ای از چربی را در بدن خود دارد. برای اندازه گیری میزان چاقی متخصصین این زمینه از مقیاسی به نام شاخص توده بدن (BMI) استفاده می کنند. بی ام آی تا کنون درست ترین مقیاس برای اندازه گیری میزان اضافه وزن بوده است.
افراد چاق بیش از سایرین با بیماری های مرتبط با چاقی مثل دیابت، فشار خون بالا، بیماری های قلبی عروقی و غیره دست و پنجه نرم می کنند. اضافه وزن بیش از حد یا چاقی مفرط باعث افزایش نرخ مرگ و میر نیز می شود. بیماری های قلبی، دیابت و سرطان مسئول بسیاری از مرگ و میرها هستند.
یکی از اصلی‌ترین عوامل ابتلا به برخی از سرطان‌ها چاقی است. به عنوان مثال امروزه بر پزشکان آشکار شده که بیماران مبتلا به چاقی و دیابت به طور بالقوه مستعد ابتلا به بیماری کبد چرب هستند که می‌توان در نهایت منجر به سرطان کبد شود.
آمارهای سازمان جهانی بهداشت (WHO) همگی نشان دهنده ارتباط بین چاقی و سرطان هستند. به طوری که هر چقدر میزان چربی ذخیره شده در بدن بیشتر باشد (به خصوص در ناحیه شکم) احتمال ابتلا به سرطان نیز بیشتر خواهد بود.
مرکز کنترل و پیگیری از بیماری‌های ایالات متحده آمریکا (CDC) اعلام کرده که اضافه وزن و چاقی خطر ابتلا به حداقل ۱۳ نوع سرطان مختلف را در انسان افزایش می‌دهد. این سرطان‌ها شامل کبد، مغز، مری، تیروئید، کیسه صفرا، لوزالمعده، کلیه، رحم و سرطان روده بزرگ است.
بر اساس این گزارش سرطان‌های ذکر شده ۴۰ درصد از کل سرطان‌های تشخیص داده شده در آمریکا را تشکیل می‌دهند. طبق آمار ۵۵ دردصد از کل سرطان‌های تشخیص داده شده در زنان و ۲۴ درصد از سرطان‌های تشخیص داده شده در مردان به نوعی با چاقی ارتباط نزدیکی دارند.
این موضوع در جایی نگران کننده می‌شود که در سال‌های گذشته در اکثر جوامع افزایش وزن و چاقی با توجه به تغییر سبک زندگی در حال گسترش است.
چاقی باعث چه سرطان هایی می شود؟
یک مطالعه بر جمعیت با استفاده از BMI و داده های بروز سرطان از پروژه GLOBOCAN تخمین زده است که در سال 2012 حدود 28000 مورد جدید سرطان در مردان (3.5٪) و 72،000 در زنان (9.5٪) به دلیل اضافه وزن یا چاقی است. درصد مواردی که به اضافه وزن یا چاقی نسبت داده می شود به طور گسترده ای برای انواع مختلف سرطان متفاوت می باشد اما برای سرطان کیسه صفرا در زنان 54٪ و در آدنوکارسینومای مری 44٪ است.
یک مطالعه در سال 2016 که به طور خلاصه تخمین می زند بخشهای مختلف سرطان مربوط به اضافه وزن / چاقی در سراسر جهان، در مقایسه با سایر کشورها، ایالات متحده بالاترین کسرهای مربوط به اضافه وزن / چاقی را برای سرطان روده بزرگ، سرطان لوزالمعده و سرطان پستان بعد از یائسگی دارد.
اضافه وزن یا چاقی به وضوح با افزایش خطر ابتلا به بسیاری از انواع سرطان مرتبط است، از جمله:
- انواع سرطان سینه
- سرطان روده بزرگ و راست روده
- سرطان آندومتر (سرطان مخاط رحم)
- سرطان مری
- سرطان کیسه صفرا
- سرطان کلیه
- سرطان کبد
- سرطان تخمدان
- سرطان لوزالمعده
- سرطان معده
- سرطان تیروئید
- مولتیپل میلوما
- مننژیوم (تومور پوشش مغز و نخاع)
اضافه وزن یا چاقی همچنین ممکن است خطر ابتلا به سایر سرطان ها را افزایش دهد ، از جمله:
- لنفوم غیر هوچکین
- سرطان سینه در مردان
- سرطان های دهان، گلو و حنجره
- سرطان پروستات پیشرفته
چرا چاقی باعث سرطان می‌شود؟
چاقی از طرق مختلف ممکن است بر خطر ابتلا به سرطان تأثیر بگذارد، بعضی از آنها ممکن است انواع خاصی از سرطان ها را ایجاد کنند. هم چنین چاقی ممکن است با تأثیر بر موارد زیر خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد:
- التهاب در بدن
- رشد سلول و رگ های خونی
- توانایی سلول ها برای زندگی طولانی تر از حد معمول
- سطح برخی از هورمون ها مانند انسولین و استروژن که می توانند رشد سلول ها را تأمین کنند
- سایر عوامل تنظیم کننده رشد سلول، مانند فاکتور رشد شبه انسولین
- توانایی گسترش سلول های سرطانی (متاستاز)
انواع سرطان های مرتبط با چاقی
اگرچه دلایل مبتلا شدن افراد چاق به سرطان هنوز به طور دقیق یافت نشده اند، اما شواهد زیادی برای علت و معلول بودن اضافه وزن بیش از حد و سرطان های زیر وجود دارد.
سرطان آندومتر یا سرطان رحم
آندومتر پوشش رحم است که گاهی سلول های آن رشد غیرنرمالی پیدا می کنند و در نهایت به سرطان بدخیم رحم تبدیل می شوند. ممکن است استروژن باعث تشدید این بیماری شود. استروژن هورمونی است که از بافت های چربی اضافی ترشح می شود.
زنان چاق دو الی چهار برابر بیش از زنان نرمال در معرض خطر ابتلا به سرطان اندومتر یا سرطان رحم قرار دارند و احتمال ابتلا به دو نوع متداول سرطان رحم در زنان بیش از اندازه چاق هفت برابر بیش از سایرین است. خطر سرطان رحم با افزایش وزن در بزرگسالی بالا می رود؛ به خصوص در بانوانی که هیچ وقت هورمون های یائسگی خود را به کمک پزشک تنظیم نکرده اند.
سرطان آدنوکارسینومای مری
داشتن وزن اضافی احتمال ابتلا به نوع خاصی از سرطان مری به نام آدنوکارسینومای مری (esophageal adenocarcinoma) را دو برابر می کند. این بیماری در سلول های گلو شروع شده و باعث تولید مخاط و مایعات دیگری می شود. رفلاکس معده و حرکت اسید معده به سمت مری از دیگر عوارض این بیماری است و رفلاکس معده در افراد چاق بیش از دیگران اتفاق می افتد.
سرطان سینه
اضافه وزن در یک خانم، احتمال ابتلا به سرطان سینه را در وی بالا می برد اما این اتفاق بعد از یائسگی رخ می دهد. خانم های یائسه ای که چاق هستند، حدود ۴۰-۲۰ درصد احتمال بیشتری برای ابتلا به سرطان سینه دارند و هرچه BMI فرد بیشتر باشد، این احتمال قوی تر می شود. بافت های چربی باعث ترشح استروژن می شوند؛ بعد از یائسگی، این بافت ها تبدیل به اصلی ترین منبع هورمون در یک زن می شود. اما استروژن به تشدید احتمال ابتلا به سرطان سینه کمک می کند و هرچقدر چربی بدن زن بیشتر باشد، خطر بروز سرطان سینه بیشتر خواهد شد.
به علاوه، خود بافت چربی غیرثابت و شناور است. التهاب مزمن مثل اضافه وزن می تواند رشد سلول های سرطانی را تحریک کند. از آنجایی که سینه عمدتا از بافت چربی تشکیل شده است، امکان دارد اختلال عملکرد در این بافت های چربی همان ارتباط میان چاقی و سرطان سینه باشد.
سرطان معده
کسانی که از اضافه وزن خود رنج می برند، دو برابر بیشتر از افراد با وزن نرمال در معرض سرطان بالای معده (gastric cardio cancer) هستند. در این نوع سرطان، قسمت بالای معده که نزدیک ترین قسمت به مری است، به بیماری آلوده می شود.
سرطان کبد
احتمال ابتلا به سرطان کبد در افراد چاق دو برابر بیشتر از کسانی است که وزن متعادلی دارند. علاوه بر این، ارتباط میان چاقی و سرطان کبد در مردان بیشتر از زنان است و مردان چاق نسبت به زنانی با همین شرایط، به احتمال بیشتری به سرطان کبد مبتلا می شوند. محققان به سایر دلایل ابتلا به سرطان کبد به عنوان جزئیاتی از رابطه ی آن با اضافه وزن نگاه می کنند. عفونت های ویروسی کبد مانند سیروز یا زخم در کبد که بر اثر هپاتیت یا مصرف بیش از حد الکل ایجاد شده هم می توانند منجر به سرطان کبد شود. التهاب ناشی از این موارد، درست مانند التهاب ناشی از اضافه وزن خواهد بود. در تمامی این موارد، التهاب به گونه ای است که منجر به رشد سرطانی سلول های کبد می شود.
سرطان کلیه
سرطان سلول های کلیوی شایع ترین نوع سرطان کلیه است که افراد چاق دو برابر بیشتر از باقی مردم به آن دچار می شوند. ارتباط میان سرطان سلول های کلیوی و چاقی از ارتباط آن با فشار خون بالا مستقل است؛ فشار خون بالا یکی از عوارض سرطان کلیه است. مقاومت به انسولین هم ممکن است در اثر سرطان سلول های کلیوی در بیمار بروز کند. مقامت به انسولین بیشتر قبل از ابتلا به دیابت و بیشتر در اشخاص چاق به وجود می آید.
مننژیوم
مننژیوم نوعی تومور مغزی است که در منینژ شروع می شود. منینژ غشایی است که نخاع و مغز را می پوشاند و معمولا به آرامی رشد می کند. خطر ابتلا به مننژیوم در افراد چاق ۲۰% و در افراد بیش از اندازه چاق ۵۰% بیشتر است. اما تا کنون هیچ توجیه منطقی برای رابطه میان اضافه وزن و این نوع سرطان سیستم عصبی یافت نشده است و هنوز باید تحقیقات زیادی در این باره انجام شود.
میلوما چندگانه
میلوما چندگانه نوعی از سرطان خون است که سلول های پلاسما در مغز استخوان را تحت تاثیر قرارمی دهد. احتمال این بیماری در کسانی که از چاقی رنج می برند ۱۰ الی ۲۰% بیشتر است. سلول های چربی در مغز استخوان وجود دارند و مواد شیمیایی ترشح شده از آن ها به بروز میلوما چندگانه کمک می کند.
سرطان تخمدان
سرطان تخمدان هم کمی در میان خانم های چاق شایع تر است. هرچه میزان BMI بیشتر باشد، خطر ابتلا به این نوع سرطان بیشتر می شود. مانند سرطان سینه و رحم، سرطان تخمدان نیز ممکن است از استروژن تولید شده از بافت های چربی اضافی یا اختلالات متابولیک مثل مقاومت به انسولین نشات بگیرد.
سرطان پانکراس
چاق ها ۲۰ الی ۵۰ درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پانکراس هستند. پانکراس نقش بسیار مهمی را در سلامت سوخت و ساز بدن ایفا می کند زیرا انسولین در آنجا تولید می گردد. به علاوه، پانکراس با بافت چربی احاطه شده است که امکان دارد باعث التهاب و رشد سرطانی سلول های پانکراس شود.
سرطان تیروئید
تیروئید غده ی پروانه ای شکل موجود در گردن است که به تنظیم و کنترل سوخت و ساز بدن کمک می کند. افزایش بیش از حد شاخص توده بدن باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان تیروئید می شود. این غده هورمون ترشح می کند اما برخلاف سرطان سینه یا تخمدان، سرطان تیروئید ممکن است به دلیل استروژن ترشح شده از بافت های چربی بروز نکند. سالانه افراد زیادی جان خود را بر اثر ابتلا به سرطان تیروئید از دست می دهند اما برای فهمیدن چرایی مبتلا شدن افراد چاق به سرطان تیروئید به تحقیقات بیشتری نیاز است.
دیدگاه