فشار خون پایین
فشار خون پایین ممکن است بهنظر مشکل جدی نباشد و همچنین بسیاری از افراد هستند که این بیماری مشکل خاصی برای آنها ایجاد نمیکند. با این حال، افرادی که فشار خون آنها غیر عادی پایین است (هایپوتنشن) ممکن است دچار سرگیجه شوند یا غش کنند. در شرایطی که فشار خون بهشدت پایین است، ممکن است بیمار جان خود را از دست بدهد.
اگر فشار خون کمتر از ۹۰ میلیمتر جیوه برای عدد بالایی (سیستولیک) یا ۶۰ میلیمتر جیوه برای عدد پایینی (دیاستولیک) را نشان دهد بهطور کلی بهعنوان فشار خون پایین در نظر گرفته میشود.
فشار سیستولیک یا همان فشار درون شریان های خونی در زمانی است که قلب تپیده و آن ها را پر از خون می کند. فشار دیاستولیک نشان می دهد که در واقع فشار شریان های خونی در زمان استراحت قلب بین تپش هایش است.
دلایل فشار خون پایین میتواند از بیآبی بدن گرفته تا مشکلات جدی پزشکی را شامل شود. اگر دلیل پایینبودن فشار خون را بدانید راحتتر میتوان آن را درمان کرد.
برخی از افراد به طور طبیعی دارای فشار خون پایین هستند که هیچ علامتی ندارد. با این حال، اگر فشار خون بیش از حد کم باشد، می تواند بر روی جریان خون در سراسر بدن اثر بگذارد و فرد احساس سرگیجه یا ناپایداری کند.
افرادی که فشار خون پایینتری دارند خطر کمتری آنها را برای ابتلا به بیماریهای کلیوی، سکته و بیماریهای قلبی تهدید میکند. ورزشکاران، افرادی که وزن مناسبی دارند و افرادی که سیگار نمیکشند اکثراً فشار خون پایینتری دارند. فشار خون پایین تا زمانی که علائمی ایجاد نکند و به اندامهای بدن آسیب نرساند بیخطر است.
اصطلاح فشار خون پایین معمولاً به فشار خون سیستولیک کمتر از ۹۰ میلیمتر جیوه و فشار دیاستولیک کمتر از ۶۰ میلیمتر جیوه گفته میشود. البته به شرط آنکه فرد علائم یا مشکلاتی نظیر ضعف و گیجی داشته باشد.
بعضی از بزرگسالان به طور مرتب دارای فشار خون در محدوده فشار خون پایین هستند؛ اما هیچ علامتی ندارند و نیازی به درمان ندارند. با این حال، در موارد جدی، زمانی که فشارخون به حدی پایین باشد که اکسیژن و مواد مغذی به ارگانهای مختلف مثل مغز، قلب، کلیه و … نرسد؛ در عملکرد طبیعی اندامها خلل ایجاد میشود.
فشار خون پایین در بعضی از افراد ممکن است مطلوب باشد و هیچ مشکلی ایجاد نکند. با این حال، برای بسیاری از افراد، فشار خون غیرمعمول (فشار خون پایین) میتواند موجب سرگیجه و غش کردن شود. در موارد شدید، فشار خون پایین میتواند خطرناک باشد. علل فشار خون پایین ممکن است از کمبود آب تا اختلالات جدی پزشکی یا جراحی باشد.
انواع فشار خون پایین
افت فشارخون در هنگام برخاستن یا هایپوتنشن ارتواستاتیک: این حالت به علت افت ناگهانی فشارخون هنگام برخاستن از حالت نشسته یا درازکش اتفاق میافتد.
افت فشار خون بعد از خوردن غذا: این حالت معمولا یک یا دو ساعت بعد از غذا خوردن اتفاق میافتد و عموماً در افراد سالمند مشاهده میشود.
افت فشار خون به علت سیگنالهای نادرست مغز: این حالت که معمولا باعث افت ناگهانی فشار خون بعد از ایستادن به مدت طولانی دیده میشود، بیشتر در افراد جوان و کودکان اتفاق می افتد. به نظر میرسد این اتفاق به علت اختلال در ارتباط مغز و قلب رخ میدهد.
افت فشار خون به علت تخریب سیستم عصبی: بیماری بسیار نادر با علایمی مانند پارکینسون وجود دارد که در آن سیستم عصبی خودکار بهطور پیشروندهای از بین میرود و به همین علت حملات افت فشار خون ناگهانی در این بیماران اتفاق میافتد.
علتهای افت فشار خون
فشار خون پایین میتواند در موارد زیر ایجاد شود:
استراحت طولانیمدت در تختخواب
بارداری: در ۲۴ هفته اول بارداری، افت فشار خون معمول است.
کاهش حجم خون: کاهش حجم خون میتواند باعث افت فشار خون شود. کاهش قابل توجه خون در اثر ضربه شدید، کمآبی بدن یا خونریزی شدید داخلی، میتواند باعث کاهش حجم خون شده و منجر به افت شدید فشار خون شود.
مصرف داروها: تعدادی از داروها میتوانند باعث کاهش فشار خون شوند، از جمله این داروها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- داروهای کنترل فشارخون
- دیورتیکها (داروهایی که با اثر بر روی کلیه موجب افزایش حجم ادرار میشوند)
- داروهای قلبی مانند بتا بلوکرها
- داروهای درمان پارکینسون
- داروهای ضد افسردگی سه حلقهای (که برای درمان اختلال افسردگی ماژور استفاده میشوند)
- داروهای اختلال نعوظ به ویژه در ترکیب با نیتروگلیسیرین، مواد مخدر و الکل
- مصرف همزمان داروهای فشار خون با برخی داروهای تجویز شده توسط پزشک یا برخی داروهای بدون نسخه
مشکلات قلبی: ضربان قلب پایین (برادیکاردی)، مشکلات دریچههای قلب، سکته و نارسایی قلبی میتوانند باعث ایجاد فشار خون پایین شوند. قلب ما ممکن است قادر به ایجاد گردش خون کافی برای تامین نیازهای بدن ما نباشد.
اختلالات غدد درونریز: برخی اختلالات غدد درونریز میتوانند منجر به بروز فشار خون پایین شوند. از جمله این مشکلات میتوانیم موارد زیر را نام ببریم:
- کمکاری تیروئید
- بیماری پاراتیروئید
- نارسایی آدرنال (بیماری آدیسون)
- قند خون پایین
- دیابت
عفونت شدید (شوک سپتیک): شوک سپتیک هنگامی اتفاق میافتد که باکتریها از محل اصلی عفونت (اغلب در ریهها، شکم یا مجاری ادراری) خارج و وارد جریان خون شوند. این باکتریها بعد از آن سمومی تولید میکنند که بر رگهای خونی تأثیر میگذارد و منجر به کاهش شدید فشار خون میشود.
واکنش آلرژیک (آنافیلاکسی): شوک آنافیلاکتیک یک واکنش آلرژیک شدید و گاهاً کشنده است که میتواند در افرادی رخ دهد که به نیش زنبور، داروهایی مانند پنی سیلین یا مواد غذایی مانند بادام زمینی حساسیت زیادی دارند. این نوع شوک با مشکلات تنفسی، کهیر، خارش، تورم گلو و افت ناگهانی فشار خون مشخص میشود.
افت فشار خون عصبی: در این اختلال، افت فشار خون پس از ایستادن طولانیمدت اتفاق میافتد و منجر به علائمی مانند سرگیجه، حالت تهوع و غش میشود. این وضعیت بیشتر برای افراد جوان اتفاق میافتد و دلیل آن، بروز اشکال در ارتباط طبیعی بین قلب و مغز است.
کمبودهای تغذیهای: کمبود ویتامینهای اساسی مانند B۱۲ و اسید فولیک میتواند باعث کمخونی شود که به نوبه خود منجر به فشار خون پایین میشود.
علائم فشار خون پایین
بیشتر پزشکان فقط در صورتی فشار خون پایین را خطرناک میدانند که پدیدهای طولانی مدت باشد و موجب بروز علائم و نشانههای قابل توجه شود. از علائم فشار خون پایین میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- یا سبکی سر
- حالت تهوع
- پوست سرد و رنگ پریده
- تنفس سریع و کمعمق
- تشنگی غیرمعمول و کمآبی
- عدم تمرکز
- تاری دید
- خستگی
- غش (سنکوپ)
افراد در معرض فشار خون پایین
فشار خون پایین (افت فشار خون) میتواند در هر کسی رخ دهد. هرچند انواع مختلفی از فشار خون پایین، بسته به سن و سایر عوامل وجود دارد؛ اما عوامل زیر باعث افزایش خطر و ایجاد عوارض در افراد میشود:
سن. افت فشار خون در هنگام ایستادن یا بعد از خوردن غذا عمدتاً در بزرگسالان بالای ۶۵ سال اتفاق میافتد. فشار خون پایین به طور غیرمستقیم بر روی کودکان و نوجوانان تأثیر میگذارد.
داروها. افرادی که داروهای خاصی مصرف میکنند. مانند داروهای ضد فشار خون مثل مسدودکنندههای آلفا، خطر ابتلا به فشار خون پایینتر را دارند.
برخی بیماریها. بیماری پارکینسون، دیابت و بعضی از بیماریهای قلبی شما را در معرض خطر بیشتر ابتلا به فشار خون پایین قرار میدهد.
تشخیص فشار خون پایین
هدف از انجام آزمایشهای مربوط به فشار خون پایین ، شناخت عوامل زمینهای و نهفته است. علاوه بر گرفتن سابقهی پزشکی، انجام معاینهی بالینی و اندازه گیری فشار خون، پزشک انجام روشهای زیر را پیشنهاد خواهد داد.
آزمایش خون: این روش تشخیصی باعث به دست آوردن اطلاعاتی در مورد وضعیت کلی سلامتی شخص خواهد شد. با آزمایش خون احتمال ابتلای فرد به قند خون بالا یا دیابت و قند خون پایین و تعداد کم گلبولهای قرمز خون یا کم خونی (anemia) بررسی خواهد شد. همهی موارد ذکر شده روی فشار خون فرد اثر گذاشته و باعث کاهش آن خواهند شد.
الکتروکاردیوگرام یا نوار قلبی : این روش تشخیصی بدون درد و غیر تهاجمی است و برای انجام آن الکترودهایی روی قسمت سینه، بازوها و پاها قرار میگیرند. این پدها سیگنالهای قلبی را دریافت کرده و دستگاه آنها را ضبط کرده و روی کاغذ و یا صفحه نمایش نشان میدهد.
نوار قلب میتواند ناهنجاریهای موجود در ریتم قلبی و ضربان قلبی نامنظم را نشان خواهد داد. اگر ساختاری غیر طبیعی در قلب وجود داشته باشد و یا اگر خون و اکسیژن مورد نیاز عضلات قلبی به درستی تامین نشود با این روش قابل تشخیص خواهد بود. علاوه بر این سابقه داشتن حمله قلبی در نوار قلبی قابل مشاهده است.
ضربان قلب نامنظم ممکن است گذرا باشد و شاید نوار قلب قادر به تشخیص آن نباشد.به همین علت از شخص خواسته میشود یک مانیتور هولتر را برای 24 ساعت با خود به همراه داشته باشد، این دستگاه سیگنالهای قلبی را در طی یک روز ضبط میکند.
اکوکاردیوگرام یا اکوی قلبی: در اکوی قلب از امواج صوتی برای سونوگرافی سینه استفاده میشود. تصاویر حاصل، میتوانند عملکرد و ساختار قلب را با جزئیات خوبی نشان بدهند
تست استرس: برخی از مشکلات قلبی که باعث افت فشار خون میشوند،زمانی که قلب سریعتر از حد ممکن کار میکند، تشخیص داده میشوند. در طی انجام تست استرس از فرد خواسته میشود که روی تردمیل راه برود یا یک حرکت ورزشی را انجام دهد. اگر فرد قادر به ورزش نباشد، به او دارویی داده میشود که باعث کارکردن سریعتر قلب میشود.
زمانی که قلب سریعتر از حالت طبیعی کار میکند، نوار قلب یا اکوی قلب از شخص گرفته میشود. همچنین میزان فشار خون فرد هم به صورت دقیق اندازهگیری میشود.
مانور والسالوا: در این روش بعد از چندین دور تنفس عمیق همراه با زور زدن، ضربان قلب و فشار خون آنالیز میشود تا عملکرد سیستم عصبی خودگردان بررسی شود. در این روش ابتدا فرد با یک دم عمیق هوا را وارد ریههای خود میکند و بعد در حالی که یک بازدم عمیق میکشد یک بادکنک را باد میکند.
تست سطح شیبدار: اگر فرد در هنگام ایستادن و یا به علت سیگنالهای مغزی معیوب دچار افت فشار خون میشود، آزمون سطح شیبدار یا آزمون تیلت، نشان میدهد که بدن چگونه به تغییر موقعیت واکنش نشان میدهد.
در جریان این آزمایش فرد روی یک تخت مخصوص دراز میکشد که این تخت قسمت بالا تنه را در سطح بالاتری قرار داده و تغییر وضعیت از حالت افقی به حالت ایستاده را تحریک میکند.
درمان فشار خون پایین
اگر افت فشار خون باعث بروز علایم خاصی نشود و یا نشانهها و اثرات آن خفیف باشد، نیازی به درمان خاصی ندارد.
اگر فرد علائم بیماری را نشان دهد، درمان به نوع عوامل زمینهای بستگی دارد. برای مثال اگر مصرف دارویی خاص باعث افت فشار خون شده باشد، مصرف دارو متوقف و یا نوع دارو و میزان مصرف آن تغییر میکند.
اگر دلیل کاهش فشار خون مشخص نباشد و روش درمانی خاصی وجود نداشته باشد، هدف نهایی بالا بردن فشار خون و کاهش علائم و نشانهها خواهد بود. بسته به سن فرد، وضعیت سلامتی و نوع فشار خون پایین، راههای زیادی برای درمان این مشکل وجود دارد.
استفاده از نمک بیشتر: پزشکان معمولاً توصیه میکنند که نمک زیاد مصرف نشود، چرا که سدیم موجود در این ماده میتواند فشار خون را تا حد زیادی بالا ببرد. اما استفاده از نمک زیاد برای افراد مبتلا به فشار خون پایین کمک کننده خواهد بود.
اما از آنجایی که مقدار زیاد سدیم به نارسایی قلبی به خصوص در افراد مسن منجر خواهد شد، قبل از افزایش میزان نمک مصرفی در رژیم غذایی حتماً با پزشک مشورت کنید.
نوشیدن مقدار آب بیشتر: مایعات حجم خون را بالا خواهد برد و از دهیدراته شدن بدن جلوگیری خواهد کرد. هر دوی این عوامل به درمان افت فشار خون کمک خواهد کرد.
پوشیدن جورابهای متراکم مخصوص: جورابهای پلاستیکی مخصوصی که معمولاً برای تسکین درد واریس از آنها استفاده میشود به درمان افت فشار خون هم کمک شایانی میکنند.
داروها: داروهای زیادی برای مدیریت افت فشار خون در حالت ایستاده وجود دارد. برای مثال داروی فلودروکورتیزون (fludrocortisone) با افزایش حجم خون به درمان این نوع از کاهش فشار خون کمک خواهد کرد.
اگر فرد به نوع مزمن هیپوتانسیون ارتوستاتیک یا کاهش فشار خون پس از ایستادن مبتلا باشد، برای بالا بردن فشار خون در این حالت از داروی میدودرین (midodrine) استفاده میشود. این دارو با محدود کردن توانایی گشاد شدن رگها فشار خون را افزایش خواهد داد.
درمان خانگی افت فشار خون
بیشتر افرادی که با مشکل فشار خون پایین روبرو هستند نیازی به دارو و یا دیگر درمان های پزشکی برای بالا بردن آن ندارند. برای درمان فوری فشار خون پایین ساده ترین راه خوراندن نمک است. اما می توان با روش های زیر به صورت بلند مدت آن را کنترل کرد.
راه های طبیعی متعددی وجود دارند که به کمک آن ها می توان میزان فشار خون را بالا برد که از جمله این راهکار ها می توان به موارد زیر اشاره داشت:
1– نمک بیشتری مصرف کنید
بر خلاف آنچه بسیاری از افراد می اندیشند، رژیم های غذایی با میزان نمک (سدیم) کم برای تمامی افرادی که مشکل فشار خون دارند مناسب نیستند.
افرادی که با مشکل فشار خون پایین مواجه هستند باید به فکر افزایش میزان نمک به شکل متعادل و مناسب باشند تا بدین ترتیب فشار خون آن ها بالا برود.
2– از مصرف نوشیدنی های الکلی خودداری کنید
الکل می تواند مشکل فشار خون پایین در افراد را تشدید کند، بنابراین کسانی که با افت فشار مواجه هستند باید از خوردن الکل به شکل افراطی خودداری کنند.
3– با پزشک خود در مورد دارو های مصرفی صحبت کنید
افت فشار خون ممکن است یکی از عوارض جانبی برخی از دارو ها باشد. اگر علائم مربوط به فشار خون پایین پس از شروع دوره یک دارو خاص بروز پیدا کردند، باید حتما در مورد این علائم با پزشک خود مشورت کنید.
4– در حین نشستن یک پا را بر روی پای دیگر بیاندازید
تحقیقات نشان داده اند انداختن یک پا روی پای دیگر می تواند به افزایش فشار خون بدن کمک کند. افرادی که فشار خون بالایی دارند این نیز یک راهکار پیشنهادی دیگر است.
کسانی که علائم فشار خون پایین را تجربه می کنند، انداختن یک پا بر روی پای دیگر می تواند راهکاری ساده اما کاربردی به حساب بیاید.
5– آب بنوشید
نوشیدن آب بیشتر می تواند به افزایش حجم خون بدن کمک کند و در نتیجه یکی از علل احتمالی و پیش زمینه افت فشار خون مدیریت می شود. همچنین نوشیدن آب به حل مشکل کم آبی بدن کم خواهد کرد.
6– وعده های غذایی کم حجم را به شکل مکرر مصرف کنید
خوردن وعده های بیشتر با حجم کمتر در طول روز در حل مشکل فشار خون پایین افراد تاثیر مثبتی دارد. دلیل این موضوع نیز آن است که وعده های کوچک تر غذایی از افت فشار خون ناشی از مصرف وعده های سنگین و زیاد جلوگیری خواهد کرد.
7– از جوراب های ساق دار و کشی استفاده نمایید
جوراب های ساق دار بلند و کشی به کم کردن حجم خونی که در ناحیه پایینی پا باقی می ماند کمک کرده و آن را به نواحی دیگری منتقل می کنند.
این موارد در تسکین فشار و درد ناشی از رگ های واریسی تاثیرگذار است. می توان این موارد را به شکل آنلاین و یا در مغازه ها خریداری کرد.
8– از تغییر وضعیت بدن به شکل ناگهانی اجتناب کنید
نشستن و یا ایستادن کوتاه مدت و پر تکرار منجر به حس سبک سَری، سر گیجه یا از حال رفتن افرادی با مشکل فشار خون پایین می شوند.
در چنین شرایطی قلب نتوانسته است خون کافی را به نواحی مختلف بدن پمپاژ کند و یا سرعت انجام این کار پایین بوده است.
9– حواستان به علائم باشد
کم بودن فشار خون زمانی یک مشکل نگران کننده است که علائمی داشته باشد. اگر هیچ علائمی ندارید ، می توان کم بودن فشار را نشانه ای از سلامتی در نظر گرفت.
آگاهی از علائم برای افراد واجب است تا در صورت بروز آن ها به سراغ درمان و گرفتن مشورت تخصصی بروند.
دیدگاه