در اختلال شخصیت پارانوئید فرد با ظن و شک رفتار و اعمال دیگران را تفسیر میکند، او رفتار اطرافیان را تهدیدآمیز، تحقیرآمیز و آسیبزننده برداشت میکند.
اختلال شخصیت پارانوئید
افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانویید (PPD (Paranoid personality disorder تقریبا همیشه به دیگران مشکوک هستند.
اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) جزء گروهی از بیماری های اختلالات شخصیتی به نام “خوشه آ” است که شامل شیوه های عجیب و غریب و غیر عادی از تفکر می باشد.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید از پارانویا یا بد گمانی، بی اعتمادی ناگهانی و سوء ظن به دیگران، حتی زمانی که هیچ دلیلی برای مشکوک شدن وجود دارد، رنج می برند. این اختلال معمولا در اوایل بزرگسالی شروع می شود و به نظر می رسد در مردان نسبت به زنان بیش تر رایج است.
کاملا طبیعی است که برخی مواقع در زندگی اتفاقاتی رخ دهد که باعث شود، شما مشکوک (و یا حتی پارانویید) شوید، اما افرادی که از اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) رنج میبرند، خیلی بیش از بقیه نسبت به جهان و اتفاقات حالت دفاعی گرفته و به سادگی به معترضهای دائمی، افراد اهل جدل و حتی متخاصم تبدیل میشوند.
رفتارهای خشونت آمیز آنها باعث میشود تا به افرادی سرد و تنها تبدیل شوند. شاید بتوانید تصور کنید (یا خودتان تجربه کرده باشید) که این افراد کلا تمایل چندانی به نگه داشتن روابط دوستی ندارند.
مشخصه اصلی افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید شکاکیت و بی اعتمادی مداوم به دیگران است و از نظر آنان این دیگران هستند که مسئول ایجاد احساس بدگمانی در آنان شدهاند و همین بدگمانی آنان را به افرادی متخاصم، تحریکپذیر و خشمگین تبدیل کرده است. کسانی که مدام در پی جمع آوری مدارکی دال بر عدم رعایت قانون توسط دیگران هستند، افرادی که همیشه به همسر خود شک کرده و سوءظن دارند و افراد متعصب و جزم اندیش که اهل جدل و دعوا هستند، از جمله افرادی هستند که احتمال زیادی دارد دچار اختلال شخصیت پارانوئید یا PPD باشند.
اولین نشانههای این اختلال در اوایل بزرگسالی با نشانههای مانند بدگمانی و سوءظنی که قابلاثبات نیست همراه است، سوءتعبیرهای مداوم از رفتار و نیت اطرافیان، بدجنس و بدخواه دانستن دیگران و نوعی بیاعتمادی مداوم بروز پیدا میکند.
علل ایجاد اختلال شخصیت پارانوئید
تأثیر خانواده و آسیب های دوران کودکی یکی از علل بالقوه پارانوئید یا PPD است.
در حال حاضر محققان بهداشت روانی نتوانستهاند علت دقیق این اختلال را مشخص کنند. با این حال، آنها معتقدند که ترکیبی از عوامل زیست محیطی و بیولوژیکی میتواند به شروع اختلال شخصیت پارانوئید منجر شود.
به عنوان مثال پارانوئید یا PPD بیشتر احتمال دارد در خانوادههایی دیده شود که سابقه اختلالات هذیانی و اسکیزوفرنی دارند. آسیب دوران کودکی یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار در ابتلا به PPD است. تحقیر شدن در خانه و خشونت والدین مخصوصا اگر افراطی و بی دلیل باشد میتواند زمینه ساز ابتلا به اختلال شخصیت پارانوئید شود.
از آنجا که محققان قادر به تعیین علت خاصی برای پارانوئید یا PPD نیستند، احتمال دارد که علت ابتلا به این اختلال به چندین عامل درهم آمیخته باز گردد. هرچند علل ابتلا به اختلال شخصیت پارانوئید کاملا شناخته شده نیست، اما آنچه اهمیت دارد این است که بتوانیم افراد مبتلا به این اختلال را شناسایی کنیم.
نشانه های اختلال شخصیت پارانوئید
برخی از نشانههای رایج اختلال شخصیت پارانوئید عبارتند از:
• تصور میکنند اطرافیان قد سوءاستفاده و یا فریب او را دارند.
• نسبت به تعهد یا وفاداری دیگران مشکوک هستند.
• از مسائل شخصی زندگی خود به دیگران چیزی نمیگویند، میترسند دیگران علیه خودشان از این اطلاعات استفاده کنند.
• به کسی اعتماد نمیکنند.
• اطرافیانشان را نمیبخشند.
• کینهتوز هستند.
• انتقاد ناپذیر و بسیار حساس هستند.
• با خشم و عصبانت واکنش نشان میدهند.
• هر چیزی را خیلی سریع تلافی میکنند.
• تصور میکنند دیگران قصد حمله به شخصیت آنها را دارند.
• بدون اینکه دلایل واقعی وجود داشته باشد به همسر خود شک کرده و به او خیانتکار میگویند.
• نگاههای تصادفی دیگران را بد تعبیر میکنند.
• روابط آنها با دیگران سرد است و فاصله خود را با دیگران حفظ میکنند.
• احتمال دارد شخصیتی کنترل کننده و حسود داشته باشند.
• همیشه حق با آنهاست و خود را مسئول هیچ مشکلی نمیدانند.
• نمیتوانند آرام باشند.
• برخوردشان با دیگران خصمانه است.
• دعوایی هستند.
افراد با اختلال شخصیت پارانوئید مدام در تلاش برای کسب خودکفایی هستند. آنان به علت اجتناب از نزدیکی با دیگران، به عنوان افرادی با شخصیت سرد شناخته میشوند. حتی اگر قابل اعتماد بودن کسی برای آنان اثبات شود باز هم ترس آنان از اینکه ممکن است مورد سو استفاده دیگران قرار بگیرند باعث میشود نتوانند کاملا به وی اعتماد کنند. آنان حتی از گفتار و رفتارهای عادی دیگران برداشت غلط کرده و نوعی رنجیدگی بی دلیل را در خود پرورش میدهند.
اینگونه افراد نمیتوانند احساس منفی خود به دیگران را بپذیرند و بیشتر تحت تاثیر مکانیسم دفاعی فرافکنی هستند. یعنی افکاری که خودشان نسبت به دیگران دارند و برایشان قابل قبول نیست را به دیگران نسبت میدهند. آنان از لحاظ عاطفی نیز خود را محدود کرده و به نظر میآید افرادی بی احساس باشند. در عین حال از اینکه همیشه منطقی فکر میکنند به خود میبالند (در واقعیت اتفاقا افکار آنان غیر منطقی است). اما لازم به ذکر است که مانند اختلالات روان پریشی ارتباط خود با واقعیت را از دست نمیدهند.
تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید
اگر چه آزمایشی برای تشخیص اختلالات شخصیتی وجود ندارد، در صورت بروز علائم فیزیکی و جسمانی، پس از بررسی سابقه ی پزشکی و روان پزشکی و معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است از تست های تشخیصی مختلف برای تشخیص بیماری های جسمی که می توانند علت علائم باشند، استفاده کند. اگر پزشک دلیلی برای علایم فیزیکی و جسمانی پیدا نکند، ممکن است فرد را به روان پزشک یا روان شناس یا متخصص مراقبت های بهداشتی که به طور خاص برای تشخیص و درمان بیماری های روانی آموزش دیده اند، ارجاع دهد. روان پزشکان و روان شناسان از ابزارهای مصاحبه و ارزیابی طراحی شده برای تشخیص اختلال شخصیت در افراد استفاده می کنند.
عوارض و مشکلات اختلال شخصیت پارانوئید
به دلیل نحوه تفکر و رفتار افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید توانایی خود را در حفظ ارتباط اجتماعی را تدریج کاهش میابد، نمیتوانند در محیط شغلی، تحصیلی و اجتماعی به خوبی عمل کنند، درگیر دعواهای حقوقی با دیگران میشود و برای اینکه بتوانند افراد را “مجازت” کنند مرتب از آنها شکایت میکنند. از هم پاشیدن خانواده، از دست دادن شغل و حتی مسکن از دیگر خطراتی است که افراد مبتلا به این بیماری ذهنی را تهدید میکند.
درمان اختلال شخصیت پارانوئید
ازآنجاییکه عواقب این بیماری میتواند فاجعهبار باشد درمان همه جانبه برای بهبود لازم است. برنامههای مانند خودیاری وکمک خانواده میتواند تاثیر مهمی داشته باشد.
دارو درمانی اختلال شخصیت پارانوئید
ازآنجاییکه دارو احساس سوءظن و بدگمانی را در بیمار افزایش میدهد و احتمال ترک درمان وجود دارد، دارودرمانی چندان توصیه نمیشود. ولی اگر با شرایط خاصی که عوارضی مانند اضطراب شدید و یا توهم زندگی عادی فرد با مشکل مواجه کند برخی داروها برای فرد تجویز میشود.
روان درمانی اختلال شخصیت پارانوئید
یکی از موفقترین و بهترین روش های درمانی برای اختلال پارانوئید رواندرمانی است. به دلیل مشکلاتی که در برقراری ارتباط با دیگران دارند باید درمان این افراد جدی گرفته شود.
درمان و معالجه میتواند در کنترل و بهبود شک و سوءظن موثر واقع شود، البته درمان چنین افراد بسیار دشوار است زیرا حتی به پزشک و درمانگر خود نیز شک میکنند. این اختلال اگر بدون درمان باقی بماند و یا نیمه رها شود مزمن میشود.
ایجاد اندکی اعتماد بین درمانگر و حفظ همین میزان اعتماد نیز کار پیچیدهای است و نیاز به تحمل و دقت بسیار زیادی میطلبد. در بسیاری از موارد درصدی از بیماری در فرد باقی میماند و این افراد نیاز به درمانی همه جانبه تا پایان زندگی دارند.
دیدگاه