غسل | انواع غسل در دین اسلام

غسل یعنى شستن و در اصطلاح شرعى، شستن تمام بدن به نحو مخصوص و به قصد قربت است.

غسل

غسل در لغت به معنای شستن است و در اصطلاح به مجموعه ای از اراده قلبی و اجرای عملی در خصوص شستن بدن گفته می شود. غسل ها بر پایه حکم شرعی به دو دسته تقسیم می شود.

غسل‌ها بر پایهء حکم شرعی به دو دسته تقسیم می‌شود:

• غسل‌های واجب

• غسل‌های مستحب

غسل‌های واجب: هفت نوع غسل واجب وجود دارد که خود به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند:

• غسل واجب مشترک زنان و مردان

• غسل‌های خاص زنان

غسل‌های واجب مشترک زنان و مردان:

• غسل میت

• غسل مس میت

• غسل نذر و عهد و قسم

• غسل جنابت

غسل‌های خاص زنان غسل‌های خاص زنان به لحاظ خونی است که از اندام تناسلی آنها خارج می‌شود و براساس نوع خون نوع وضعیت جسمی آنان و به تبع آن حکم وضعی آنها در فقه شیعه متفاوت است.

سه نوع غسل واجب خاص زنان وجود دارد:

• غسل حیض

• غسل استحاضه

• غسل نفاس

غسل‌های مستحب: غسل‌های مستحب بسیاری وجود دارند.

از جملهء غسل‌های مستحب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• غسل روز جمعه

• غسل روز عید

• غسل حج عمره

• غسل پس از تغسیل میت

• غسل پاکیزگی

• غسل برای حاجت خواستن از خداوند متعال و برای توبه و نشاط به جهت عبادت.

تعاریف انواع غسل

• غسل میت و غسل مس میت: بدن مسلمانی که از دنیا رفته است تا قبل از غسل میت ناپاک بوده و اگر چیزی با رطوبت به آن برخورد کند نجس می‌شود، چنانچه بدن میت سرد شده باشد لمس آن باعث وجوب غُسل مَسِّ مَیت بر کسی که مرده را لمس کرده می‌شود ولی لمس او پس از اتمام غسل میت چنین حکمی نداشته و بدن میت هم پاک می‌شود.

• غسل نذر و عهد و قسم: گاهی غسل با نذر، عهد یا قسم نیز واجب می‌شود، مانند کسی که نذر کرده برای زیارت غسل کند. وجوب غسل در این گونه موارد عارضی است نه اصلی.

• غسل جنابت: در شریعت اسلام غسل جنابت، از غسل‌هایی است که پس از جنب شدن انجام می‌شود. به خودی خود واجب نیست ولی برای کارهایی که نیاز به طهارت دارند مثل نماز و لمس کلام الله ، واجب است.

• غسل حیض: غُسل حِیض یکی از انواع غسل‌های واجب بر بانوان است که پس از پایان عادت ماهیانه برای برخی کارها واجب می‌شود. این غسل مانند سایر غسل‌ها بوده و تنها در نیت با آنها تفاوت دارد. به فتوای بیشتر مراجع تقلید با این غسل نمی‌توان نماز خواند.

• غسل استحاضه: اِسْتِحاضه یکی از انواع خون‌هایی است که از رحم بانوان جاری می‌شود. به زن در این مدت مُسْتَحاضه گفته شده و برای انجام برخی کارها مانند نماز و روزه لازم است احکام خاصی را رعایت کند. استحاضه در دیدگاه مشهور فقیهان به سه نوع قلیله، متوسطه و کثیره تقسیم می‌شود. توقف در مساجد، خواندن آیات سجده دار و آمیزش جنسی بر مُستحاضه با رعایت احکامی جایز است.

غسل استحاضه مانند سایر غسل‌ها به دو شکل ترتیبی و ارتماسی انجام می‌شود و تنها در نیت با آنها تفاوت دارد. می‌توان یک غسل به نیت چند غسل متعدد انجام داد. مثلا به نیت غسل جمعه و غسل استحاضه و غسل جنابت تنها یک غسل انجام داد.

• غسل نفاس: وقتی زنی زایمان می‌کند، چه کودک زنده به دنیا بیاید و چه سقط شود، با بیرون آمدن اولین جزء نوزاد از رحم مادر، خونی از رحم مادر خارج می‌شود که به آن نفاس می‌گویند.

به زنی که در حالت نفاس باشد نیز نُفساء یا نَفساء می‌گویند. زنی که زایمان می‌کند بعد از اتمام خونریزی و خون دیدن لازم است غسل نفاس را انجام دهد. البته احتیاط واجب آن است که برای نماز وضو هم بگیرد و به غسل تنها بسنده نکند.

• غسل روز جمعه: غُسل جمعه از مهم‌ترین غسل‌های مستحبی است که در روز جمعه به‌جا می‌آورند. وقت انجام آن از اذان صبح جمعه تا ظهر است. می‌توان قضای آن را بعد از ظهر جمعه یا شنبه نیز انجام داد. کیفیت انجام این غسل مثل سایر غسل هاست و به هر دو صورت ترتیبی و ارتماسی انجام می شود. به فتوای اکثر مراجع تقلید، با این غسل نمی‌توان نماز خواند و باید وضو گرفت.

• غسل روز عید: از غسل‌های زمانی غسل عید فطر و قربان است و به جا آوردن آن در این دو روز مستحب مؤکد می باشد. اگر کسی غسل روز عید را فراموش کند و نماز عید بخواند، چنانچه وقت برای نماز باقی باشد، مستحب است غسل کند و نماز را اعاده نماید.

• غسل حج عمره: از احکام آن در باب طهارت و حج سخن گفته‌اند. به قول مشهور، غسل کردن برای احرام حج و عمره در میقات مستحب مؤکد است. برخی قائل به وجوب آن شده‌اند.