نارسایی تنفسی به معنای عدم کفایت تبادل گازها به وسیله دستگاه تنفسی است که در نتیجه، سطح شریانی اکسیژن, دی اکسید کربن یا هر دو از محدوده نرمال خارج میشود.
نارسایی حاد تنفسی
زمانی که فردی به نارسایی تنفسی حاد مبتلا میشود، تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن در ریهها به صورت عادی انجام نمیشود. در نتیجه، اکسیژن کافی به قلب، مغز، یا دیگر بخشهای بدن نمیرسد. این شرایط میتواند موجب علائمی مانند تنگی نفس، رنگ آبی پوست صورت و لبها و سردرگمی شود. نارسایی تنفسی حاد به دلایل مختلفی میتواند شکل بگیرد. دلیل این شرایط ممکن است حاد، مانند سینهپهلو یا مزمن، مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک باشد. نارسایی تنفسی حاد یک بیماری جدی است. اگر فکر میکند که خود شما یا فردی دیگر به آن مبتلا شده است باید در پی دریافت کمک پزشکی فوری باشید. پزشک میتواند شرایط تنفس، میزان اکسیژن و دی اکسید کربن در خون، و علائم کلی فرد را برای تعیین گزینههای درمانی مناسب ارزیابی کند.
انواع نارسایی تنفسی حاد
پزشکان به طور معمول نارسایی تنفسی حاد را در قالب یکی از چهار نوع زیر دسته بندی می کنند:
نوع 1
پزشکان این نوع را نارسایی تنفسی هیپوکسیک می نامند. در این نوع نارسایی تنفسی تبادل اکسیژن در ریه های فرد به درستی صورت نمی گیرد. این شرایط ممکن است به واسطه تورم یا آسیب دیدگی ریه ها رخ داده باشد. فرد مبتلا به نارسایی تنفسی حاد نوع 1 دارای سطوح بسیار کم اکسیژن است.
نوع 2
در فرد مبتلا به نارسایی تنفسی حاد نوع 2، ریه ها به میزان کافی دی اکسید کربن که یک گاز و محصولی زائد محسوب می شود را دفع نمی کنند. ریه ها به طور معمول دی اکسید کربن را با اکسیژن تازه تبادل می کنند. این نوع نارسایی تنفسی موجب افزایش سطوح دی اکسید کربن در بدن می شود. این شرایط ممکن است به واسطه مصرف بیش از حد دارو که آهنگ تنفس را بیش از حد آهسته کرده، یا به دلیل آسیب ریه ناشی از سیگار کشیدن که موجب بیماری مزمن انسدادی ریه می شود، شکل بگیرد.
نوع 3
پزشکان این نوع را نارسایی تنفسی پس از جراحی می نامند. این شرایط زمانی رخ می دهد که فرد یک عمل جراحی را پشت سر گذاشته و مسیرهای هوایی کوچک در ریه ها به تعداد زیاد بسته شده اند. همچنین، عواملی مانند درد یا جراحی معده که فشار بیشتری را روی ریه ها وارد می کند می تواند به این نوع از نارسایی تنفسی منجر شود.
نوع 4
نارسایی تنفسی حاد نوع 4 یک وضعیت جدی است. در این شرایط بدن نمی تواند به میزان کافی اکسیژن تامین کرده و فشار خون عادی را حفظ کند. این نوع نارسایی تنفسی می تواند در نتیجه یک بیماری یا آسیب جدی، مانند زمانی که فرد خون بسیار زیادی از دست می دهد، رخ دهد.
علائم و نشانه های تشخیصی نارسایی تنفسی
1. همانطور که بدن تلاش می کند هوای بیشتری را به داخل ریه ها جریان دهد، از عضلات فرعی تنفسی استفاده می شود.
2. بخاطر کمبود اکسیژن بیمار دچار تنگی نفس می شود.
3. بیمار در حالت خوابیده دچار تنگی نفس (ارتوپنه) می شود که حاصل افزایش کار تنفسی در این وضعیت است؛ دیافراگم سخت تر کار کرده، دیواره خلفی قفسه سینه به اندازه کافی باز نمی شود.
4. خستگی در اثر کار تنفسی و کمبود اکسیژن
5. سرفه در اثر التهاب، برونکواسپاسم، تجمع مایع یا بیماری زمینه ای ریه
6. وجود خون در خلط (هموپتزی) در اثر تحریک راه هوایی
7. تنفس بیشتر از 20 تا در دقیقه (تاکی پنه) در تلاش برای جریان بیشتر هوا و اکسیژن رسانی
8. تعریق (دیافروز) در اثر فعالیت شدید بدن برای جریان هوا، استفاده از عضلات فرعی
9. سیانوز در اثر هیپوکسمی
10. اضطراب ناشی از گرسنگی هوا و کمبود اکسیژن رسانی
11. رال (کراکل) ریوی در صورت تجمع مایع در آلوئول ها و مجاری هوایی کوچک
12. ویزینگ (رانشی) در اثر التهاب راه های هوایی
13. کاهش صداهای تنفسی در اثر کاهش جریان هوا
14. خواب آلودگی
15. رنگ آبی ناخنها، لبها یا پوست
16. سردرگمی
17. ریتم نامنظم قلب
18. غش کردن
19. تنفس سریع
20. تنگی نفس
تست های تشخیصی نارسایی تنفسی
- گازهای خون شریانی
- کاهش PaO2 اکسیژن به کمتر از 60 mmHg بدون بیماری ریوی زمینه ای
- افزایش دی اکسید کربن (PaCO2) به بیشتر از 50 mmHg بدون بیماری زمینه ای ریوی
- اشباع اکسیژن شریانی (SaO2) کمتر از 90 درصد
- pH
- کاهش اشباع اکسیژن در پالس اکسیمتری
- افزایش شمارش WBC در اثر عفونت
درمان بیماری نارسایی تنفسی
درمان نارسایی تنفسی حاد به دلیل زمینه ای آن بستگی دارد. به عنوان مثال، نارسایی تنفسی ناشی از اسکولیز ممکن است نیازمند انجام عمل جراحی برای اصلاح ستون فقرات باشد تا ریه ها و قلب قادر باشند به صورت کارآمد فعالیت کنند.
فرد مبتلا به نارسایی تنفسی حاد معمولا به منبع اکسیژن اضافه نیاز خواهد داشت. این ممکن است شامل شکلی از تنفس مصنوعی مکانیکی شود که در آن پزشک یک لوله پلاستیکی را وارد گلوی بیمار می کند. از این طریق اکسیژن و فشار لازم برای فعالیت کارآمدتر ریه ها تامین می شود.
پزشکان به طور معمول تا زمانی از این روش برای اکسیژن رسانی استفاده می کنند که بتوانند دلیل زمینه ای نارسایی تنفسی حاد را کند کرده، برطرف کرده، یا معکوس کنند.
از دیگر راهبردهای درمانی نارسایی تنفسی حاد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. داروها، مانند آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت ها و ادرارآورها برای کاهش میزان مایع در ریه ها و بدن
2. نوسان یا لرزش دیواره سینه برای شل شدن مخاط در ریه ها
3. تنفس خوابیده که در آن فرد روی شکم خوابیده و اکسیژن از طریق یک دستگاه تنفس مصنوعی تامین می شود.
4. اکسیژن رسانی غشایی برون پیکری که شامل استفاده از یک دستگاه بایپس قلب و عروق برای دریافت خون از بدن و تامین اکسیژن برای کاهش فشار کاری روی قلب و ریه ها می شود.
پزشک ممکن است داروهایی را برای آرامش بیمار تجویز کند که تنفس با دستگاه تنفس مصنوعی را تسهیل می کند.
از آنجایی که نارسایی تنفسی حاد شرایطی جدی محسوب می شود، درمان می تواند زمانبر باشد.
نحوه پیشگیری نارسایی تنفسی
همه دلایل نارسایی تنفسی حاد قابل پیشگیری نیستند. با این وجود، در مورد سینه پهلو و برخی بیماری های دیگر مرتبط با مسیرهای هوایی، فرد می تواند اقداماتی را برای محافظت از ریه ها انجام دهد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• پرهیز از سیگار کشیدن، که می تواند به ریه ها آسیب برساند
• مراجعه به پزشک با مشاهده نخستین نشانه های یک عفونت باکتریایی مانند تب، سرفه، و تولید مخاط زیاد
• مصرف تمام داروهای تجویز شده توسط پزشک برای حفظ سلامت قلب و ریه ها
• در صورت نیاز، استفاده از دستگاه های کمکی برای حفظ سطوح اکسیژن
• سطوح مناسب از فعالیت جسمانی برای تقویت عملکرد ریه ها
اگر فردی سابقه ابتلا به مشکلات ریوی و بستری شدن در بیمارستان را دارد، باید با پزشک خود درباره راهبردهایی که سلامت کلی را بهبود می بخشند، مشورت کند.
دیدگاه