امروز: سه شنبه, ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ برابر با ۰۸ رمضان ۱۴۴۵ قمری و ۱۹ مارس ۲۰۲۴ میلادی
کد خبر: 274173
۲۶۱۷
۱
۰
نسخه چاپی

تعریف کلاهبرداری | مصادیق جرم کلاهبرداری | مجازات کلاهبرداری

تعریف کلاهبرداری | مصادیق جرم کلاهبرداری

کلاهبرداری به معنای بردن مال شخص دیگر از طریق توسل به وسایل متقلبانه همراه با سوء نیت است و کسی که به این کار اقدام نموده نیز کلاهبردار نامیده می شود.

تعریف کلاهبرداری

كلاهبرداری عبارت است از بردن مال ديگری از طريق توسل توام با سوء نيت به وسايل يا عمليات متقلبانه. بنابراين برای تحقق جرم كلاهبرداری، توسل به وسايل متقلبانه برای فريب مالباخته ضرورت دارد و به عبارت ديگر كلاهبردار بايد مرتكب مانور متقلبانه شود.
 همين فاكتور "مانور متقلبانه" است كه تشخيص جرم كلاهبرداری را دشوار می كند.

اغلب مردم تصور می كنند شخصی كه با دادن يك وعده واهی در قالب يك دروغ ساده، مال آنها را برده كلاهبردار محسوب می شود. حال آن كه صرف گفتن يك دروغ ساده، نمی تواند مانور متقلبانه تلقی شود.

كلاهبرداری از جمله جرايم مقيد است كه شرط تحقق آن حصول نتيجه خاص می باشد و آن عبارتست از بردن مال ديگری كه آن نيز مستلزم تحقق دو چيز است: ورود ضرر مالی به قربانی و انتفاع مالی كلاهبردار يا شخص مورد نظر وی.

مصادیق جرم کلاهبرداری

1- فریب دادن مردم به وجود شرکتها، تجارتخانه ها، کارخانه ها و موسسات واهی و غیر واقعی

2- فریب دادن مردم به داشتن اموال و اختیارات واهی

3- ترساندن مردم از حوادث و پیشامدهای غیر واقع

4- امیدوار کردن مردم به امور غیر واقعی

5- انتخاب نمودن اسم یا عنوان جعلی

 اثبات جرم کلاهبرداری

برای اثبات جرم کلاهبرداری و کلاهبردار بودن شخص، مجموع تمام موارد ذیل باید اثبات شود:

1- توسل به وسایل متقلبانه باید مقدم بر تصاحب مال غیر باشد:

به عنوان مثال اگر شخصی خود را فقیر قلمداد کند و با جلب حس ترحم طلبکار خود، باعث شود طلبکار طلب خود را به او ببخشد با این استدلال در این فرآیند عین مال برده نشده بلکه صرفاً دینی بخشیده شده است و موضوع مشمول کلاهبرداری نیست.

2- لزوم متقلبانه بودن وسایل مورد استفاده برای اغفال دیگری:

عنوان نمودن وعده ازدواج به دروغ بدون توسل به حیله و تقلب کلاهبرداری محسوب نمی شود.

3- اغفال و فریب قربانی:

با فرض اینکه وسایل مورد استفاده عرفاً و نوعاً متقلبانه باشد اما لازم است تا قربانی نیز عملاً و شخصاً فریب خورده باشد حتی اگر هر انسان متعارفی در نتیجه این وسایل، فریب می خورده است.

4- مال برده شده متعلق به دیگری باشد:

اگر کسی با وسایل متقلبانه موفق شود مال خود را که در نزد دیگری است تحصیل نماید، این عمل او کلاهبرداری محسوب نمی شود.

عناصر تشكيل دهنده جرم كلاهبرداری

برای تشكيل جرم كلاهبرداری همچون بسياری از جرايم ديگر به سه عنصر قانونی، مادی و معنوی نياز است.

عنصر قانونی جرم كلاهبرداری

عنصر قانونی جرم کلاهبرداری ماده يك قانون تشديد مجازات مرتكبين ارتشاء و اختلاس و كلاهبرداری مصوب 15/9/1367 مجمع تشخيص مصلحت نظام به انضمام دو تبصره آن می باشد.

ماده 1 قانون تشديد مجازات مرتكبين ارتشاء و اختلاس و كلاهبرداری: هر کس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکتها یا تجارتخانه های یا کارخانه ها یا موسسات موهوم یا به داشتن اموال واختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیر واقع امیدوار نماید یا از حوادث و پیش آمدهای غیر واقع بترساند و یا اسم و یا عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل مذکور و یا وسایل تقلبی دیگر وجوه و یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصا حساب و امثال آنها تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد کلاهبردار محسوب و علاوه بر رد اصل مال به صاحبش، به حبس از یک تا ۷ سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم می شود .

در صورتیکه شخص مرتکب بر خلاف واقع عنوان یا سمت ماموریت از طرف سازمانها و موسسات دولتی یا وابسته به دولت یا شرکتهای دولتی یا شوراها یا شهرداریها یا نهادهای انقلابی و بطور کلی قوای سه گانه و همچنین نیروهای مسلح و نهادها و موسسات مامور بخدمت عمومی اتخاذ کرده یا اینکه جرم با استفاده از تبلیغ عامه از طریق وسائل ارتباط جمعی از قبیل رادیو ، تلویزیون، روزنامه و مجله یا نطق در مجامع و یا انتشار آگهی چاپی یا خطی صورت گرفته باشد یا مرتکب از کارکنان دولت یا موسسات و سازمانهای دولتی یا وابسته به دولت یا شهرداریها یا نهادهای انقلابی بخدمت عمومی باشد علاوه بر رد اصل مال به صاحبش به حبس از 2 تا ده سال و انفصال ابد از خدمت دولتی و پرداخت جـزای نقدی معادل مالــی که اخــذ کــرده است محکــوم می شود.

تبصره  1: در کلیه موارد مذکور در این ماده در صورت وجود جهات و کیفیات مخففه دادگاه می تواند با اعمال ضوابط مربوط به تخفیف، مجازات مرتکب را فقط تا حداقل مجازات مقرر در این ماده ( حبس ) وانفصال ابد از خدمات دولتی تقلیل دهد ولی نمیتواند به تعلیق اجرای کیفر حکم دهد.

تبصره  2: مجازات شروع به کلاهبرداری حسب مورد حداقل مجازات مقرر در همان مورد خواهد بود و درصورتیکه نفس عمل انجام شده نیز جرم باشد، شروع کننده به مجازات آن جرم نیز محکوم میشود.

مستخدمان دولتی علاوه بر مجازات مذکور چنانچه در مرتبه مدیر کل یا بالاتر یا همطراز آنها باشند به انفصال دائم از خدمات دولتی و در صورتی که در مراتب پائین تر باشند به شش ماه تا سه سال انفصال موقت از خدمات دولتی محکوم می شوند.

عنصر مادی جرم کلاهبرداری

عنصر دوم جرم كلاهبرداری، عنصر مادی است كه عبارتست از اين كه:

اول مرتكب به وسايل متقلبانه متوسل شود يا مانورهای متقلبانه از خود بروز دهد( مدارك و عناوينی جعل كند، دفتر و شركتی راه اندازی كند، مردم را به امور واهی اميدوار كند يا از امور واهی بترساند و استفاده از هر نوع وسيله ای كه عرفاً وسيله متقلبانه محسوب می شود.)

دوم اين كه شخص مقابل ( مالباخته ) فريب بخورد و به او اعتماد كند.

سوم اين كه كلاهبردار موفق شود مال ديگری را ببرد.

مجموع اين شرايط، عنصر مادی جرم كلاهبرداری را تشكيل می دهد به نحوی كه می توان گفت، هر يك از اين سه ركن موجود نباشد عنصر مادی جرم كامل نبوده و جرم كلاهبرداری صورت نگرفته است.

عنصر روانی جرم کلاهبرداری

عنصر سوم مورد نياز برای تشكيل جرم كلاهبرداری عنصر روانی است، از عنصر روانی، تحت عنوان "سوء نيت" نيز ياد می شود.

براي اين كه فرد كلاهبردار محسوب شود، بايد در ارتكاب اعمالی كه عنصر دوم كلاهبرداری را تشكيل می دهد، سوء نيت داشته باشد.
 

سوء نيت دو نوع است:

1-سوء نيت عام

2- سوء نيت خاص

سوء نيت عامل در جرم كلاهبرداری اين است كه مرتكب قصد ارتكاب اعمال مادی فيزيكی ذكر شده را داشته باشد، يعنی عمد در توسل به وسايل متقلبانه، سوء نيت خاص در جرم كلاهبرداری، يعنی اين كه مرتكب قصد بردن مال غير را داشته باشد. اثبات وجود سوء نيت در مرتكب، بر عهده شاكی و دادستان می باشد و بنابر اين در صورت عدم توانايی ايشان در اثبات سوء نيت مرتكب از اتهام كلاهبرداری تبرئه خواهد شد.

عناصر تشكيل دهنده جرم كلاهبرداری | مجازات کلاهبرداری

مجازات مرتكب جرم كلاهبرداری

كلاهبرداری از زمره جرايمی است كه نوعی "اكل مال بباطل " محسوب می شود و با توجه به آيه " ولا تاكلو اموالكم بينكم بالباطل" با استفاده از عنوان كلی تعزيرات قابل مجازات است.

مطابق قوانين كيفری مجازات كلاهبرداری ساده با مشدد متفاوت است.

مجازات کلاهبرداری مشدد

كلاهبرداری مشدد كلاهبرداری است كه در آن مرتكب مشمول يكی از سه حالت زير باشد:

1- كارمند دولت يا موسسات عمومی و شهرداری ها يا نهادهای انقلابی باشد

2- مرتكب خود را به عنوان مامور دولت يا موسسات عمومی يا شهرداری، يا نهادهای انقلابی و شركت های دولتی معرفی نمايد

3- مرتكب برای فريب مردم از تبليغ عامه از طريق وسايل ارتباط جمعی از قبيل راديو، تلويزيون، روزنامه، مجله يا نطق در مجامع و يا انتشار آگهی چاپی يا خطی استفاده كند.

به اين كلاهبرداری ها كلاهبرداری مشدد اطلاق می شود و مجازات مرتكب آن علاوه بر رد مال به صاحب آن، دو تا 10 سال حبس به علاوه جزای نقدی معادل مال مأخوذه است و نيز انفصال ابد از خدمات دولتی می باشد.

مجازات جرم کلاهبرداری ساده

مجازات جرم کلاهبرداری ساده طبق ماده یک قانون فوق حبس از 1 سال تا 7 سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است و همچنین کلاهبردار باید اصل مال را به صاحبش برگرداند.

مطابق تبصره يك ماده 1  قانون تشديد مجازات مرتكبين ارتشاء و اختلاس و كلاهبرداری که در صورت وجود جهات تخفیف مجازات با تشخیص دادگاه، مجازات متهم را تا حداقل مجازات مقرر (حبس) و انفصال ابد از خدمات دولتی تقلیل دهد ولی نمی تواند به تعلیق مجازات حکم دهد.

همچنين تبصره دو اين ماده مجازات جرم شروع به كلاهبرداری را بيان نموده است كه عبارت است از: حداقل مجازات مقرر در همان مورد و در صورتی كه نفس عمل انجام شده نيز جرم باشد، شروع كننده به مجازات آن جرم نيز محكوم می گردد.

اگر شروع كننده كارمند دولت و مرتبه كلی يا بالاتر يا همتراز آنها باشد از خدمات دولتی منفصل دائم می شود و در مراتب پايين تر به انفصال موقت از شش ماه تا سه سال محكوم خواهد شد.

  • منبع
  • خبرگزاری پلیس
  • مشهور
  • بنیاد وکلا

دیدگاه

شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید



کد امنیتی کد جدید