روان پریشی و اسکیزوفرنی هر دو با سلامت روان مرتبط هستند اما تفاوت های مهمی با هم دارند. این اصطلاحات گاهی اوقات به جای هم استفاده می شوند، اما روان پریشی و اسکیزوفرنی یکسان نیستند.
روان پریشی نشانه ای است که به عنوان "از دست دادن ارتباط با واقعیت" تعریف می شود. علائم می تواند شامل توهم، هذیان و بی قراری باشد. ممکن است ناشی از مصرف مواد، کمبود خواب یا شرایطی مانند اسکیزوفرنی باشد.
اسکیزوفرنی یک بیماری روانی است که می تواند باعث روان پریشی شود. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است علائم روان پریشی را تجربه کنند، اما همه افرادی که روان پریشی را تجربه می کنند، اسکیزوفرنی ندارند.
این مقاله تفاوت های روان پریشی و اسکیزوفرنی را توضیح می‌دهد و به چگونگی ارتباط آنها می‌پردازد.
روان پریشی چیست؟
روان پریشی به این معناست که فرد در حال از دست دادن ارتباط با واقعیت است. روان پریشی به خودی خود یک بیماری نیست. در عوض، این یک علامت احتمالی تعدادی از شرایط مختلف است.
روان پریشی یکی از علائم تعیین کننده اسکیزوفرنی است، اما همه کسانی که روان پریشی را تجربه می کنند، اسکیزوفرنی ندارند. حدود سه نفر از هر 100 بزرگسال جوان یک دوره روان پریشی را تجربه می کنند.
روان پریشی ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد. می تواند ناشی از:
• شرایط سلامت روان مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی یا اختلال هذیانی
• آسیب تروماتیک مغز
• شرایط عصبی مانند صرع
• بیماری های عصبی مانند بیماری آلزایمر یا بیماری پارکینسون
• سایر شرایط پزشکی مانند HIV، تومور مغزی، یا سکته مغزی
• یک دوره روان پریشی نیز می تواند خود به خود رخ دهد
ممکن است فردی به طور موقت روان پریشی را تجربه کند. به عنوان مثال، کم خوابی، گذراندن یک رویداد آسیب زا، قرار گرفتن در معرض استرس شدید، مصرف برخی داروهای تجویزی یا استفاده از مواد (مانند مواد توهم زا) می تواند منجر به روان پریشی شود. در این موارد، با بهبودی فرد نسبت به یک رویداد یا استرس، یا زمانی که مصرف دارو یا ماده را متوقف می‌کند، علائم با گذشت زمان از بین می‌رود.
اسکیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی یک وضعیت روانی درازمدت است که بر فرآیندهای فکری، عواطف و رفتار فرد تأثیر می‌گذارد. حدود یک نفر از هر 300 نفر در سراسر جهان به اسکیزوفرنی مبتلا هستند.
علائم روان پریشی می تواند بخشی از اسکیزوفرنی باشد. علائم شناختی مانند مشکل در پردازش اطلاعات یا از دست دادن انگیزه که انجام فعالیت‌های روزمره را دشوار می‌کند نیز می‌تواند در این بیماری رخ دهد.
اسکیزوفرنی در مراحلی اتفاق می افتد. طول هر مرحله از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما مراحل به ترتیب به وقوع می پیوندند و ممکن است در طول زندگی فرد تکرار شوند.
مرحله پرودرومال
این مرحله می تواند از هفته ها تا سال ها ادامه یابد. علائم در این مرحله به تدریج ایجاد می شود و شامل از دست دادن علاقه به فعالیت ها، کناره گیری اجتماعی یا مشکل در تمرکز می شود. همچنین ممکن است فرد به موضوعات خاصی توجه زیادی داشته باشد.
مرحله فعال
مرحله حاد اسکیزوفرنی زمانی است که علائم روان پریشی رخ می دهد. علائم می توانند به تدریج پس از یک مرحله پرودرومال یا به طور ناگهانی ظاهر شوند.
مرحله باقیمانده
در طول این دوره، علائم فرد کاهش یافته است، اما ممکن است همچنان احساس گوشه گیری کند و در تمرکز مشکل داشته باشد.
زمانی که فردی به اسکیزوفرنی مبتلا شود، تا آخر عمر دچار اسکیزوفرنی خواهد ماند.
علائم
روان پریشی خود نشانه ای از یک بیماری روانی از جمله اسکیزوفرنی است. روان پریشی می تواند همراه با علائم دیگری که معمولاً به تدریج ظاهر می شوند نیز رخ دهد.
سایر علائم مرتبط با روان پریشی عبارتند از:
• تحریک و بی قراری: این یک حرکت فیزیکی یا فعالیت کلامی بیش از حد را توصیف می کند. علائم بی قراری همچنین می تواند شامل پریشانی عاطفی، بی قراری یا قدم زدن باشد.
• هذیان: هذیان ها باورهای نادرستی هستند که واقعیت ندارند. فردی که دچار هزیان است، حتی زمانی که شواهدی مبنی بر نادرست بودن یک باور ارائه شود، باورهای خود را تغییر نخواهد داد. به عنوان مثال، اعتقاد به اینکه یک فرد مشهور با وجود اینکه هرگز با آن شخص ملاقات نکرده است، عاشق آنها است.
• تفکر یا رفتار نامنظم: علائم نامرتب اسکیزوفرنی مواردی مانند گفتار، نوشتن یا تفکر درهم یا به هم ریخته یا درک نشده است. این علائم می تواند ارتباط برقرار کردن با دیگران را دشوار کند.
• توهم: توهم زمانی رخ می دهد که فرد چیزهایی را حس کند که واقعا وجود ندارند. این می تواند شامل شنیدن، دیدن، بوییدن، چشیدن و احساس چیزهایی باشد که برای آنها واقعی است، اما اینطور نیست.
روان پریشی
گاهی اوقات، "علائم هشداردهنده" اولیه ای وجود دارد که نشان می دهد فردی قرار است روان پریشی را تجربه کند، از جمله:
• مشکل در تمرکز
• کاهش در بهداشت کلی
• پاسخ نامناسب یا عدم پاسخ عاطفی
• کناره گیری از دیگران
اسکیزوفرنی
علائم اسکیزوفرنی برای تشخیص این بیماری بسیار اهمیت دارد. فردی که مبتلا به اسکیزوفرنی است ممکن است موارد زیر را تجربه کند:
• توهم
• هزیان
• گفتار نامنظم (سالاد کلمات)
• رفتار بی نظم و تکراری یا کاتاتونیک (مانند بی قراری، عدم حرکت و/یا حرکت نامنظم)
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است علائم روان پریشی را تجربه کنند، مانند:
• پارانویا (به عنوان مثال، تصور اینکه کسی جاسوسی آن ها را می کند یا توسط نیروهای خارجی کنترل می شوند)
• باوری که دیگران می توانند افکار آنها را بخوانند
• اعتقاد به اینکه رویدادهای معمولی به طور خاص برای آنها معنای خاصی دارد.
• هذیان های بزرگ منشی (مثلاً اعتقاد به قدرتمند بودن یا دارای قدرت های ویژه)
• شنیدن صداهایی که وجود ندارند (مثلاً شنیدن صداهایی که به آنها می گویند کارهای خاصی را انجام دهند)
• تغییر سریع از موضوعی به موضوع دیگر هنگام صحبت کردن
• ساختن کلمات
• بحث در مورد ایده هایی که به نظر نامرتبط هستند
• در انجام کارهای روزمره مانند مراقبت از خود و بهداشت مشکل دارند
• مشکل در برنامه ریزی
• تجربه علائم کاتاتونیا (به عنوان مثال، حرکات تکراری، یا عدم پاسخ به محیط خود)
نوع درمان
روان پریشی می تواند از علائم اسکیزوفرنی باشد. بنابراین، برخی از درمان‌های اسکیزوفرنی و روانپریشی می‌توانند همپوشانی داشته باشند.
روان پریشی
درمان زود هنگام روان پریشی برای کمک به بهبود فرد بسیار مهم است. درمان سایکوز یا همان روان پریشی به علت آن بستگی دارد، اما اغلب شامل داروهای ضد روان پریشی و روان درمانی است.
داروهای ضد روان پریشی ممکن است با مسدود کردن اثرات فعالیت بیش از حد یک ماده شیمیایی مغز به نام دوپامین عمل کنند. این ماده شیمیایی بر احساسات، برنامه ریزی و حافظه تأثیر می گذارد. تصور می شود که بیش فعالی دوپامین باعث بروز و افزایش علائم روان پریشی می شود.
داروهای ضد روان پریشی به طور کلی به یکی از دو دسته تقسیم می شوند:
داروهای ضد روان پریشی نسل اول
این داروها به صورت اتفاقی کشف شدند و بعدها در درمان بیماری اسکیزوفرنی مورد استفاده قرار گرفتند. این داروها، داروهایی آرام‌بخش هستند و در درمان علائم حاد مانند توهم، هذیان، اختلالات فکری، سستی ارتباط، بی‌ثباتی یا دو سو گرایی احساسی مورد استفاده قرار می گیرند. یکی از نکات منفی درباره‌ی این داروها این است که می‌توانند سبب کندی در شناخت و حرکات غیر ارادی شوند. همچنین این داروها نمی‌توانند کاهش انگیزه، بی‌احساسی و ناتوانی در بیان احساسات را مداوا کنند.
داروهای ضد روان پریشی نسل دوم
یکی از مزیت‌های مصرف داروهای موجود در این گروه کمتر بودن عوارض جانبی عصب شناختی این گروه نسبت به گروه قبلی می‌باشد. نکته مهم در مصرف این داروها این است که در طی شش ماه ابتدایی مصرف این داروها، بیمار می‌بایست شمارش سلول‌های خون را ابتدا به‌صورت هفتگی و سپس هر دو هفته یک بار انجام دهد و تا پایان دوره‌ی درمان نیز می‌بایست این آزمایش را به صورت یک بار در ماه تکرار کند تا از وقوع عوارض جانبی جلوگیری شود.
داروهای ضد روان پریشی برای هر فرد متفاوت عمل می کنند و ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند. مهم است که در مورد خطرات و مزایای آن با پزشک خود صحبت کنید.
هرگز بدون صحبت با پزشک خود، مصرف داروی ضد روان پریشی را متوقف نکنید. توقف ناگهانی می تواند خطرناک باشد.
همچنین می توان از روان درمانی برای کمک به افرادی که روان پریشی را تجربه می کنند استفاده کرد. درمان می تواند به صورت فردی یا گروهی انجام شود و ممکن است شامل ایجاد مهارت های مقابله ای، مدیریت سلامتی و آموزش تاب آوری باشد.
روان‌گسیختگی
درمان های اسکیزوفرنی نیز شامل داروها و روان درمانی خواهد بود.
درمان های رایج اسکیزوفرنی عبارتند از:
• داروهای ضد روان پریشی: این داروها برای درمان روان پریشی استفاده می شوند که شامل علائمی مانند توهم و هذیان است.
• درمان‌های اجتماعی: در کنار دارو، برای کمک به فرد مبتلا به اسکیزوفرنی، از روان درمانی اجتماعی برای مدیریت علائم و مدیریت فعالیت‌های مدرسه، محل کار و خانه استفاده می‌شود. یکی از انواع درمان، درمان شناختی-رفتاری (CBT) است که به فرد کمک می کند تا با شناخت و تغییر الگوهای فکری، رفتارهای خود را اصلاح کند.
• مراقبت‌های تخصصی: فردی که مبتلا به اسکیزوفرنی است، تیم پزشکی، معمولاً زمانی که فرد هنوز در مراحل اولیه بیماری ست برنامه‌ای دقیق برای درمان تهیه می کنند. این برنامه ممکن است شامل دارو، روان درمانی، درمان حمایتی، آموزش، حمایت شغلی، آموزش به خانواده فرد مبتلا باشد.
• درمان مواد مخدر و الکل: استفاده از موادی مانند مواد مخدر و الکل در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی رایج است. ممکن است یک برنامه توانبخشی برای ترک مواد مخدر یا الکل که به طور خاص برای افراد دارای این شرایط توصیه شود.
دیدگاه