طولانی شدن فرآیند دادرسی و پرداخت هزینه سنگین طرح برخی دعاوی در مراجع قضایی از مشکلات افرادی است که به دلایل مختلف و برای حل مشکلات حقوقی و قضایی خود به دادگستری‌ها و محاکم حقوقی و قضایی مراجعه می کنند، توجه به این مشکلات مراجعان و تراکم شدید دعاوی، کمبود کادر قضایی و هزینه مالی نگهداری از زندانیان موجب شده تا دستگاه قضا توجه ویژه‌ای جهت رسیدن به راهکارهای موثر برای این حل مشکلات و حفظ حقوق عامه در کنار دادرسی عادلانه داشته باشد.
قضازدایی از اصول و سیاست های مهم نظام‌های حقوقی به منظور جلوگیری از ورود برخی از پرونده‌ها به مراجع قضایی است که برای تحقق آن هر کشور نسبت به سیستم «حاکمیتی، حقوقی، فرهنگ، رسوم واعتقادات جامعه» خود نهادهایی خارج از دادگستری و یا روش‌های جایگزین حل و فصل اختلافات را در این خصوص تاسیس می کند.
تاسیس شوراهای حل اختلاف بعنوان یک مرجع شبه قضایی از ابتکارات هوشمندانه دستگاه قضا در ۲ دهه اخیر بوده است، زیرا شوراهای حل اختلاف با استفاده از ظرفیت‌های مردمی، امور غیر ترافعی و دعاوی کم اهمیت و ساده اشخاص را حل و فصل کرده و موجب می شوند تا احقاق حق مردم سریعتر، ارازنتر و در نتیجه عادلانه تر انجام شود و از همه مهمتر موجب کاهش ورودی پرونده به دستگاه قضایی و تراکم پرونده در دادگستری‌ها شده و بر اساس آمار از بدو تاسیس تاکنون شوراهای حل اختلاف در راستای قضازدایی وکاهش ورودی پرونده به محاکم در دستگاه قضا عملکرد مثبتی داشته اند.
بر همین اساس توسعه حل اختلاف استان تهران در زمینه‌های «قضازدایی، ایجاد و توسعه صلح و سازش بین مردم و در نتیجه کاهش ورودی پرونده به دادگستری‌ها» عملکرد قابل توجه و رشدافزایی داشته است، در این گزارش بطور مختصر به برخی از اقدامات شوراهای حل اختلاف استان تهران در سالجاری که منجر به قضازدایی نیز شده، اشاره می‌شود.
در گذشته شاید به دلیل این تفکر که ایجاد سازش در استان تهران امکان پذیر نیست؛ در یک بازه زمانی طولانی درصد ایجاد صلح و سازش استان کمتر از ۱۰ درصد بود، بنابراین استان تهران در این زمینه همواره در رتبه آخر استان‌های کشور قرار داشت.
دستیابی به راهکارهای موثر در راستای توسعه میزان ایجاد صلح و سازش
اما با زحمات و تلاش مضاعف اعضا و کارکنان شوراهای حل اختلاف استان تهران در ۲ سال اخیر برای افزایش ایجاد صلح و سازش در پرونده‌ها، راهکارهای موثری در راستای توسعه میزان ایجاد صلح و سازش در استان به دست آمده است و اعضا شوراهای حل اختلاف استان به این باور رسیده‌اند که در این استان بیشتر می توان مردم را به صلح و سازش دعوت کرد، چرا که فلسفه وجودی شوراهای حل اختلاف بر مبنای ایجاد صلح وسازش است.
سازش ۴۹.۶ درصدی در استان تهران
بر همین اساس در ۳ ماهه نخست سالجاری با همت اعضا در ۳۲ مجتمع حل اختلاف شهر تهران میانگین ایجاد سازش به ۴۹.۶ درصد و در شهرستان‌های تابعه به ۳۹.۷۶ درصد افزایش پیدا کرد که ارتقا و تحقق سازش ۵۰ درصدی در ۳ ماهه دوم از اهداف مرکز توسعه حل اختلاف استان تهران بوده است.
همچنین در راستای قضازدایی از ۲ سال پیش تاکنون با تلاش و همت مرکز توسعه حل اختلاف استان تهران و بمنظور کاهش ورودی پرونده به محاکم و مراجع قضایی استان در کنار مجتمع‌های شوراهای حل اختلاف تعدادی شعب ویژه صلح و سازش در کنار دادسراها، برخی از مجتمع های قضایی و محاکم شهر تهران و شهرستان‌های تابعه استان تهران مستقر شده و فعالیت می کنند.
استقرار شعبات ویژه حل اختلاف در کنار مراجع قضایی
استقرار ۵۹ شعبه ویژه صلح و سازش در دادسراهای شهر تهران شامل «۲۲ شعبه مختص رسیدگی به پرونده‌های حوادث رانندگی و ۲۷ شعبه در مجتمع‌های قضایی شهر تهران» و همچنین ۱۶ شعبه ویژه صلح وسازش در زندان‌های استان تهران، ۲۸ شعبه ویژه حل اختلاف در اتحادیه‌ها، اصناف و بقعه امامزادگان شهر تهران، استقرار شعبات ویژه حل اختلاف در شهرستان‌های تابعه استان تهران و ۵۱ شعبه ویژه صلحی، ۵۵ شعبه صلح وسازش حقوقی و ۲۹ شعبه ویژه رسیدگی به پرونده حوادث رانندگی از اقدامات اخیر مرکز توسعه حل اختلاف استان در راستای قضا زدایی است.
این شعبات ویژه استان تهران در کنار شعبات رایی حل اختلاف استان فعالیت می کنند و وظیفه آن‌ها تنها ایجاد صلح و سازش در پرونده‌ها و بین طرفین دعوی است که تاثیر بسزایی در کاهش ورودی پرونده به محاکم مراجع قضایی استان و قضا زدایی دارند.
مختومه شدن حدود ۱۰۰ درصد پرونده‌های تصادفات در شعبات ویژه شوراهای حل اختلاف
شعبات ویژه تصادفات شوراهای حل اختلاف استان تهران یکی از این شعبات ویژه حل اختلاف است که در راستای ایجاد سازش فعالیت چشمگیری داشته است زیرا تمامی پرونده‌های حوادث رانندگی که در ۳ ماهه نخست سالجاری به شعبات ویژه تصادفات شوراهای حل اختلاف استان تهران ارجاع شده با صدور گزارش اصلاحی و پرداخت دیه به مصدومان مختومه شده‌اند.
با مراجعه طرفین دعوی، در شعب ویژه حل اختلاف تصادفات گزارش اصلاحی برای پرونده ها صادر می شود که با ارسال این گزارشات به شرکت‌های بیمه مربوطه بدون نیاز به ورود پرونده به مراجع قضایی و صدور رای در کمترین زمان ممکن دیه به شخص صدمه دیده پرداخت شده و پرونده مختومه می شود.
آزادی ۸۷۵ زندانی در ۴ ماهه نخست سالجاری
همچنین با تلاش شوراهای حل اختلاف و بویژه شوراهای مستقر در زندان‌های استان تهران و با جلب رضایت شکات، از ابتدا تا ۱۵ تیرماه سالجاری، ۸۷۵ زندانی جرایم مالی و غیرعمد از بند زندان رهایی یافتهاند و در همین بازه زمانی ۳۰ هزار و ۷۶۱ فقره پرونده اعم از جرایم مالی که در صلاحیت شوراهای حل اختلاف نبوده و صرفا به دلیل داشتن جنبه سازشی از محاکم و دادسراهای استان به شوراهای حل اختلاف استان ارجاع شده بودند با تلاش و همت اعضا و کارکنان شوراهای حل اختلاف استان تهران با ایجاد صلح و سازش مختومه شده است.
خبرگزاری میزان، جهت آگاهی و اطلاع رسانی عمومی، در خصوص اقدامات شوراهای حل اختلاف استان تهران در ۶ ماهه نخست سالجاری در زمینه میزان« ایجاد سازش، آزادی زندانی و قضازدایی» نیز با غلامرضا مهدوی، رئیس توسعه حل اختلاف استان تهران گفت‌وگوی زیر را ترتیب داده است.
استقرار ۵۹ شعبه ویژه سازش در ۲۱ ناحیه دادسرای شهر تهران
غلامرضا مهدوی با بیان اینکه در حال حاضر در دادسراهای ۲۱ ناحیه شهر تهران و تمامی دادسراهای شهرستان‌ها و همچنین دادگاه‌های بخش تابعه شعبات ویژه صلح و سازش مستقر شده است، افزود: در شهر تهران نیز ۵۹ شعبه ویژه سازش در این ۲۱ ناحیه دادسرای مستقر است بعضی از دادسراها ۲ تا ۳ شعبه دارند و در هیچ دادسرایی کمتر از یک شعبه مستقر نیست.
وی با اشاره به دستورالعمل صادره از سوی رئیس کل دادگستری استان تهران مبنی بر استقرار شعبات ویژه صلح و سازش در دادسراها و محاکم، افزود: درحال حاضر تقریبا در شهر تهران تمامی پرونده‌ها و جرایمی که قابل گذشت هستند به اضافه پرونده‌هایی که سقفشان تا ۱۰۰ میلیون تومان اموال منقول است و دعاوی مانند آن به شعبات ویژه شوراهای حل اختلاف ارجاع داده می‌شوند.
۵۷ درصد پرونده‌ها در شعبات ویژه مستقر در دادسراها با سازش مختومه می شوند
رئیس توسعه حل اختلاف استان تهران ادامه داد: بطور نمونه در شهر تهران حدود ۱۰ هزار پرونده از دادسراها و … به شعبات ویژه شوراهای حل اختلاف ارجاع شده که خوشبختانه حدود ۵۷ درصد این نوع پرونده‌ها با صلح و سازش مختومه می‌شود و این بدان معناست که مقام ارجاع بدواً و بدون اینکه پرونده به دادیاری و بازپرسی ارجاع داده شود پرونده ها را به این شعبات ویژه سازش ارجاع می دهند و با مختومه و بایگانی شدن این پرونده ها با صلح و سازش ورودی پرونده به دادگستری ها و مراجع قضایی کاهش می‌یابد، یعنی کاهش ورودی داریم.
۵۷ درصد پرونده‌ها وارد چرخه دستگاه قضایی و پروسه قضایی نمی‌شوند
مهدوی با بیان اینکه پرونده های ارجاعی به شعبات ویژه حل اختلاف استان تهران بدون ورود به پروسه قضایی و نیاز به دخالت دادیار و بازپرس و.. در بدو امر در شعبات ویژه حل اختاف استان با صلح و سازش مختومه می‌شوند، اضافه کرد: از حدود ۱۰ هزار فقره پرونده ورودی به شعبات ویژه شوراهای حل اختلاف استان، 5 هزار و ۷۰۰ فقره منجر به سازش می شوند و این یعنی ۵۷ درصد پرونده ها وارد چرخه دستگاه قضایی و پروسه قضایی نمی‌شوند و این مصداق بارزی از قضازدایی است.
وی در رابطه با میزان ایجاد صلح وسازش در پرونده‌های ارجاعی به شوراهای حل اختلاف استان تهران در ۶ ماهه نخست سالجاری نیز اعلام کرد: در ۶ ماهه نخست امسال میانگین سازش در مجموع شوراهای استان تهران به ۴۷.۸۳ افزایش یافته است.
رئیس توسعه حل اختلاف استان تهران، ادامه داد: با توجه به میزان ایجاد صلح وسازش در پرونده‌های ارجاعی به شوراهای حل اختلاف سراسر کشور که درحال حاضر کمتر از ۴۰ درصد اعلام شده است این میزان ایجاد سازش در شورا های حل اختلاف استان تهران، از میانگین کشوری بیشتر است.
سازش حدود ۵۵ درصدی در شوراهای حل اختلاف شهر تهران
مهدوی با تفکیک میزان سازش در پرونده‌ها در شوراهای حل اختلاف شهر تهران و شهرستان‌های تابعه، افزود: در ۶ ماهه نخست سالجاری با همت کارکنان شوراهای حل اختلاف استان تهران میزان ایجاد سازش در پرونده ها در شهر تهران به حدود ۵۵ درصد و در شهرستان‌های تابعه به ۴۲.۲۹ درصد افزایش پیدا کرده است.
وی افزود: در ۶ ماهه نخست سالجاری تعداد یک ۳۸۶ هزار و ۴۴۷ فقره پرونده به شوراهای حل اختلاف استان تهران وارد شده است، افزود: این به این معنا است که ماهانه حدود ۶۱ هزار تا ۶۲ هزار فقره پرونده جهت رسیدگی و سازش وارد شوراهای حل اختلاف استان می‌شود.
دیدگاه