تولید آب شیرین با جلبک ها؛ باید به سمت استفاده و بازگردانی آب فاضلاب ها و آب شور برویم

دکتر مریم عامری، عضو هیات علمی و معاون پژوهشی و آموزشی پژوهشکده بیوتکنولوژی صنعتی جهاددانشگاهی مشهد گفت: پژوهشکده بیوتکنولوژی صنعتی جهاددانشگاهی مشهد سال ۱۳۸۱ فعالیت خودش را آغاز کرده است. این پژوهشکده اکنون سه گروه گیاهان باغبانی، قارچ های خوراکی و میکروارگانیسم های صنعتی و همچنین یک مرکز خدمات تخصصی دارد. فعالیت این  سه گروه پژوهشی طی ۶ سال اخیر همگرا شده و به همراه مرکز تخصصی طرح های پژوهشی و کاربردی پیرامون موضوع مهم بحران آب انجام می دهند.

این دکتری تخصصی رشته فیزیولوژی گیاهی افزود: عمده فعالیت پژوهشگران این مجموعه معطوف به افزایش بهره برداری از آب‌های شور و نامتعارف، سیستم های کاهش مصرف آب شیرین و ایجاد نسل جدیدی از گلخانه های هوشمند است. استفاده از ضایعات کشاورزی(به طور خاص ضایعات نخل خرما) و بازگردانی آن به چرخه تولید و ایجاد ارزش افزوده از این محصولات دورریز نیز از دیگر اقداماتی است که پژوهشگران این مجموعه برای بحث امنیت غذایی و رفع چالش بحران آب انجام می دهند.

وی به اهمیت اجرای این طرح ها در کشور پرداخت و اظهارداشت: طی چند سال اخیر کاهش منابع آب شیرین بسیار مطرح است. پژوهشگران این مجموعه روی آب هایی که فعلا کسی متولی آن نیست اما طی چند سال آینده قطعا متولی برای آن پیدا می شود، فعالیت می کنند. منابع آب شیرین آنقدر محدود است که ما طی چند سال باید به سمت استفاده و بازگردانی آب فاضلاب ها و آب شور برویم.

وی خاطرنشان کرد: ما برای بازگردانی و شیرین سازی این آب ها از سیستم های طبیعی مانند جلبک ها استفاده می کنیم؛ جلبک ها قابلیت رشد در آب های شور را دارند. جلبک ها علاوه بر تولید زی‌‌توده یا بیومس (زباله ‌هایی که منشا زیستی دارند و از تکثیر سلولی پدید آمده اند)، آب را نیز تصفیه می کنند. به عنوان مثال در دریاچه ارومیه، جلبک ها کمک می کنند ضمن استفاده از آب شور، رنگ نارنجی بتاکاروتن را نیز برداشت کنیم. معادل رنگ نارنجی بتاکاروتن را در هویج داریم که در کشاورزی برداشت می شود از اینرو آب شوری که اصلا قابل استفاده نیست، ضمن تولید محصول می تواند مورد مصرف آب کشاورزی قرار گیرد.

معاون پژوهشی و آموزشی پژوهشکده بیوتکنولوژی صنعتی مشهد گفت: پژوهشگران این مجموعه در کنار کشاورزی سنتی، کشاورزی مدرن را نیز توسعه می دهند. آنها در گلخانه های هوشمند از روش کشت لایه نازک آب استفاده می کنند؛ سیستمی که در آن آب به حداقل ممکن استفاده می شود. همچنین آنها به منظور افزایش بهره وری آب به روی سیستم های NGS ( توالی یابی نسل جدید) نیز کار می کنند.

عامری یادآورشد: پژوهشگران گروه گیاهان باغبانی این پژوهشکده همچنین در موضوع کودها ورود پیدا کرده اند و فعالیت های مهمی انجام میدهند. امروزه کودهای شیمیایی با قیمت گزاف وارد کشور می شود که برخی از آنها خلوص مورد نیاز را ندارند و کشاورز نیز نمی تواند برای تولید محصولات سال آینده اش برنامه ریزی های لازم را داشته باشد. اکنون پژوهشگران این گروه فرمولاسیون کودها را مهندسی معکوس کرده و با قیمت ارزان تر به بازار عرضه کرده اند.

وی درباره تولید محصول از ضایعات کشاورزی نیز افزود: طبق اعلام وزارت جهاد کشاورزی ۳۰ درصد محصولات کشاورزی که تولید می شوند مانند نخل خرما، زیتون، پوست پسته و … دورریز هستند و دفن یا سوزانده می شوند؛ به عبارتی ۳۰ درصد آب دور ریخته می شود. پژوهشگران مرکز خدمات تخصصی و گروه قارچ های دارویی پژوهشکده بیوتکنولوژی صنعتی مشهد با همکاری جهاد کشاورزی موفق شده اند با ضایعات نخل خرما ضمن تولید اتانول، بستری برای پرورش قارچ های دارویی ایجاد کنند. همچنین آنها توانسته اند با نمونه برداری از قارچ های دارویی کشور، قارچ های متنوعی تولید و به بازار معرفی کنند. اکنون تنوع بسیار زیادی از قارچ ها و فرمولاسیون بستر کشت آنها در اختیار قارچ کاران قرار دارد.