قطعی اینترنت در یک ماه اخیر اثرات مخرب فراوانی را برای کسبوکارهای اینترنتی به‌دنبال داشته است. حتی آنطور که برخی از مدیران کسبوکارهای کوچک و خرد می‌گویند در مدت قطعی اینترنت مجبور به تعدیل نیرو یا تعطیل کردن کسب‌وکار خود شده‌اند.
با توجه به تحقیق‌ها و پژوهش‌هایی که صورت گرفته، در کشور حدود ۱۰ میلیون نفر فقط از طریق پلتفرم اینستاگرام امرار معاش می‌کردند. حالا با عدم دسترسی به اینترنت بین‌المللی، خسارت زیادی به وضعیت معیشتی بسیاری از اقشار مختلف جامعه و خانواده‌های آن‌ها وارد شده است.
فسخ قرارداد‌ها در حوزه بازاریابی دیجیتال
با علیرضا اعتضادی، مدیرعامل ترندشو آژانس تبلیغاتی در شبکه‌های اجتماعی، که با توجه به شرایط کنونی مجبور به تعدیل نیرو‌ها و تعطیل کردن کسب‌وکار خود شده است، درباره خسارت‌ها و آسیب‌های قطعی اینترنت گفتگو کردیم.
اعتضادی در توضیح کسب‌وکار خود گفت: «معمولا اگر کسب وکاری تصمیم به تعدیل نیرو یا تعطیل کردن خود می‌گیرد، احتمالا اشتباهی از درون مجموعه شکل گرفته است. اما در این شرایط ما مقصر نبودیم. طبق آماری که وجود دارد ما نیز جزو ۴۰۰ هزار کسب وکاری بودیم که در اینستاگرام فعالیت می‌کردیم. اما به دلیل تصمیمی که عواقب آن در نظر گرفته نشد، دچار نابودی شدیم.»
او رقم زیان شرکت را ۲ میلیارد اعلام کرد و ادامه داد: «با محدودیت اینترنت و فیلترینگ اینستاگرام به دلیل قانون فسخ قرارداد در شرایط بحرانی، تمامی قراردادهای‌مان فسخ شد و مجبور به بازگرداندن حدود ۲ میلیارد به شرکت‌های طرف قراراداد شدیم. از طرفی هم قرارداد‌هایی که درآمد آن‌ها مجموعا ۱۲ میلیارد و به مناسبت جام جهانی بود، فسخ شدند. این تصمیم‌گیری‌ها، آسیب‌هایی با چنین ارقام بالایی یا حتی بالاتر را به کسب‌وکار‌ها وارد کرده است.»
اعتضادی که درباره کوچ کاربران به پلتفرم‌های داخلی خوش‌بین نیست، توضیح داد: «کوچ کاربران به پلتفرم‌های داخلی را باید از دو منظر بررسی کرد؛ نیاز بازار و زیرساخت فنی. سابقه قطعی اینترنت در سال ۹۸ نشان می‌دهد که با تمام تبلیغاتی که در راستای جذب مخاطب برای پلتفرم‌های داخلی انجام شد، اما پلتفرم‌های بومی مورد علاقه مخاطب‌ها و نیاز بازار نبودند.»
او در این باره ادامه داد: «از سوی برند‌ها و کسب‌وکار‌ها نیز زمانی که مخاطبی در یک پلتفرم حضور نداشته باشد، طبیعتا آن‌ها نیز علاقه‌ای برای فعالیت در پلتفرم‌های داخلی ندارند.»
مدیرعامل ترندشو با تاکید بر اینکه زیرساخت‌های پلتفرم‌های داخلی هم توانایی پاسخگویی به حجم زیادی از کاربر را ندارند، گفت: «همه شواهد گویاست که پلتفرم‌های بومی فعلا زیرساخت مناسب را ندارند. به عنوان مثال یکی از پلتفرم‌ها هفته پیش به‌دلیل کمبود زیرساخت قابلیت ثبت کاربر جدید را برای مدتی نداشت.»
اعتضادی ادامه داد: «ما توانستیم ۴۵ میلیون کاربر روزانه در اینستاگرام reach کنیم. (reach به تعدادی از افرادی خاص اشاره دارد که یک محتوا را دیده‌اند و با آن ارتباط برقرار کرده‌اند.)، اما کدام یک از پلتفرم‌های ما می‌توانند ۵۰ میلیون کاربر را که به طور همزمان در بستر فعالیت می‌کنند، دریافت کنند. پلتفرم‌های داخلی نمی‌توانند به کسب‌وکار‌ها درباره کاربران موجود در پلتفرم اطلاعات بدهند، تا کسب‌وکار‌ها بتوانند براساس آن اطلاعات فعالیت کنند. از سال ۹۶ تاکنون بودجه‌ی فراوانی به این بخش تزریق شده، اما تاکنون نتیجه‌ای قابل قبولی نداشته است.»
او در پاسخ به این سوال که اگر اینستاگرام رفع فیلتر شود، فعالیت در این فضا را دوباره آغاز می‌کنند یا خیر، گفت: «رفع فیلتر اینستاگرام امید واهی است. حتی اگر فیلتر اینستاگرام برداشته شود، بعید است بسیاری از کسب‌وکار‌ها به این بستر بازگردنند. چرا که امنیت سرمایه‌گذاری وجود ندارد. در ضمن، هر لحظه ممکن است که تمامی هزینه‌هایی که برای تبلیغات صرف شده ناگهان با یک تصمیم از بین برود.»
با توجه به گفته‌های مدیرعامل ترندشو، این شرکت ۱۵ نیروی جوان دارد، اما مجبور به تعدیل ۱۲ نفر آن‌ها شده است. در طول دو هفته گذشته نیز دو نفر از آن‌ها اقدام به مهاجرت کردند. این اتفاقات به این علت است که محدودیت‌های اینترنت و نبود زیرساخت‌های مناسب اجازه فعالیت صحیح را به نیرو‌های متخصص نمی‌دهد.
میلاد شیراوند، بنیان‌گذار استارتاپ چینا درباره تاثیری که محدودیت اینترنت بر حوزه کسبوکارهای صنایع دستی گذاشته است به تجارت‌نیوز گفت: «حوزه صنایع دستی تا قبل محدودیت‌های اینترنتی به دلیل موج تورمی اردیبهشت، حداقل با ۵۰ درصد کاهش فروش مواجه شده بود تا جایی که بسیاری از فروشگاه‌های خلاق و تولیدمحور صنایع دستی در سطح تهران جمع کردند.»
شیراوند با انتقاد به محدودیت‌های اینترنت ادامه داد: «از طرفی محدودیت اینترنت فروش ما را صفر کرد و با بحران انباشت انبار مواجه شدیم. از هم‌صنفانی که اطلاع دارم، همه همین وضعیت را دارند. به استثنای کسانی که از امتیازات فروش به سازمان‌های دولتی برخوردارند.»
او در پاسخ به این سوال چرا از پلتفرم‌های داخلی استفاده نمی‌کنید، گفت: «فروشنده هر کجا ببیند که مشتری حضور دارد، به دنبال او می‌رود. وقتی صنایع دستی از سبد کالای خانوار‌های زیادی خارج شده و آنان هم که می‌خواهند خرید کنند، اساسا در این پلتفرم‌ها حضور پیدا نمی‌کنند، حضور من به چه دردی می‌خورد؟ مشتری صنعت من اساسا پلتفرم داخلی را به رسمیت نمی‌شناسد و، چون محتاج به محصول من نیست.»
شیراوند در ادامه این موضوع توضیح داد: «حضور من و هم صنف‌هایم در پلتفرم‌های داخلی، مشتری را ترغیب یا مجبور به حضور در چنین فضا‌هایی نمی‌کند. توانایی پایین فنی پلتفرم‌های داخلی هم در جای خود قابل بحث است.»
صنایع دستی نخود و لوبیا نیست!
هم‌بنیان‌گذار چینا در این خصوص که چرا کسب‌وکار‌ها از سایت به‌جای پلتفرم استفاده نمی‌کنند، گفت: «این پروژه‌ها اکنون هم ضررده هستند و به اجبار فروش کالای خارجی یا خوراکی‌های بعضا وارداتی می‌خواهند ادامه دهند. ثانیا فروش در سایت برای کسی است که می‌داند چه می‌خواهد. در حالی‌که کسبوکارهای خرد بر مبنای این است که با تعامل با مشتری، کالای خود را بفروشد.»
شیراوند بیان کرد: «صنایع دستی نخود و لوبیا نیست. باید مشتری متوجه شود که وقتی به جای پادری خارجی و وارداتی می‌تواند از گلیم ایرانی استفاده کند، به اقتصاد یک خانواده روستایی کمک کرده است. این پروسه زمان‌بر است و در بستر وب امکان‌پذیر نیست چراکه از عصر وبلاگ عبور کرده‌ایم. تازه ما مارکتی از انواع کالا داریم. آن‌ها که تک‌محصولی هستند به مراتب وضع بدتری دارند.»
او با ابراز نگرانی از آینده کسبوکارهای اینترنتی و رونق واردات در این بخش، گفت: «ما نفع شخصی از کسب‌و‌کارمان نداریم و آن را بنا بر مسئولیت اجتماعی تعریف کرده‌ایم. اما آن کسی که تنها راه تامین معاشش از صفحه اینستاگرام یا همکاری با یکی، چون ما بوده، اکنون شرایط شکننده‌تری دارد. احتمالا ما هم بعد از دوسال و نیم مقاومت که با همراهی و کمک مخاطب‌مان همراه بوده جمع کنیم و رویای تولید ثروت در داخل را به واردات که مشاغل (به‌خصوص مشاغل فرهنگی) را نابود می‌کنند و با واردات کالای مشابه و کم‌دردسر و تبلیغات به اقتصاد ملی ضربه می‌زنند، ببازیم.»
به گزارش تجارت‌نیوز، این‌ها تنها دو مورد از کسب‌وکار‌هایی هستند که در طول یک ماه قطعی و اختلال اینترنت با خطر نابودی جدی مواجه شدند. فعالیت بسیاری کسبوکارهای آنلاین کوچک و متوسط تحت شعاع فیلترینگ اینستاگرام قرار گرفته‌اند و نیازمند سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های مناسب و منطقی از سوی نهاد‌ها و سازمان‌های مربوطه هستند.
حالا که تعطیلی کسب‌وکار‌ها شدت گرفته است، به نظر می‌رسد که خسارت‌های وارد شده به کسبوکارهای کوچک و متوسط در زمان قطعی اینترنت بیشتر از چیزی بوده که تصور می‌شد. مسئولان مربوطه یا باید به بازگشت وضعیت اینترنت به حالت قبل رضایت دهند یا ظرفیت و کیفیت پلتفرم‌های داخلی را برای کسب‌وکار‌ها فراهم کنند. تا کشور متحمل ضرر‌ها و آسیب‌های بیشتر در این بخش نشود.
دیدگاه