بیش از نیمی از زنان که در دوران باروری به‌سر می‌برند، هر ماه درد پریود را تجربه می‌کنند. در زمان قاعدگی، رحم منقبض می‌شود تا پوشش داخلی دیواره آن فروریخته و از طریق واژن از بدن خارج شود. این انقباضات می‌توانند باعث دردی شوند که ممکن است برای بعضی از افراد طاقت‌فرسا باشد.
معمولا درد و کرامپ عضلانی در قسمت پایین شکم احساس می‌شود، اما ممکن است به پایین کمر، کشاله ران یا بالای ران هم سرایت کند. درد قاعدگی در ابتدای پریود شدیدتر است و به تدریج کاهش می‌یابد.
خوشبختانه، در بیشتر موارد می‌توان درد ناشی از پریود را به کمک روش‌های خانگی تسکین داد.
درد پریود چقدر شایع است؟
دیسمنوره که اصطلاح پزشکی برای درد پریود است، وضعیتی است که بسیاری از زنان با آن آشنا هستند.
آمارهای متفاوتی در مورد تعداد زنانی که از پریودهای دردناک رنج می‌برند وجود دارد. در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۲ در ایتالیا انجام شد، ۸۴ درصد زنان جوان درد پریود را تجربه می‌کردند.
در یک مطالعه استرالیایی هم که روی دانش‌آموزان دبیرستانی انجام شد، ۹۳ درصد آن‌ها با دیسمنوره دست و پنجه نرم می‌کردند.
علت درد پریود چیست؟
پزشکان دیسمنوره را به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌کنند. دلیل دردناک بودن قاعدگی در دیسمنوره اولیه به ترکیبات طبیعی موسوم به پروستاگلاندین‌ها برمی‌گردد که در بدن تولید می‌شوند.
پروستاگلاندین‌ها در بسیاری از فرآیندهای بدن از جمله التهاب و هضم نقش دارند؛ همچنین مسئول انقباضات عضلات رحم هستند.
در دوران پریود، انقباضات ماهیچه‌ای به فروریختن پوشش داخلی رحم و خروج آن از بدن به شکل خونریزی کمک می‌کنند؛ اما اگر بیش از حد قوی باشند، باعث دیسمنوره می‌شوند.
در بدن زنان مبتلا به دیسمنوره اولیه پروستاگلاندین‌های بیشتری تولید می‌شود که همین امر انقباضات ماهیچه‌ای را تقویت میکند. در حال حاضر، مشخص نیست که چرا در بعضی از زنان میزان پروستاگلاندین‌ها بیشتر یا کمتر از سایرین است.
نوع دیگری از درد پریود که پزشکان به آن اشاره می‌کنند، دیسمنوره ثانویه است که معمولا به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای ایجاد می‌شود:
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (تنبلی تخمدان): برهم خوردن تعادل هورمون‌ها باعث رشد کیست‌های کوچک در تخمدان‌ها می‌شود.
- آندومتریوز: وضعیتی است که بر اندام‌های تناسلی زنان تاثیر می‌گذارد و زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌هایی مشابه سلول‌هایی که در رحم قرار دارند در سایر قسمت‌های بدن یافت شوند.
- آدنومیوز: سلول‌هایی که به طور معمول پوشش داخلی رحم را تشکیل می‌دهند، در دیواره عضلانی رحم هم رشد می‌کنند.
- بیماری التهابی لگن: زمانی رخ می‌دهد که انواع عفونت زنان از واژن به اندام‌های تولید مثلی فوقانی سرایت کند. معمولا این بیماری در اثر عفونت‌های مقاربتی (STIs) کلامیدیا یا سوزاک ایجاد می‌شود.
- فیبروم: توده‌های غیرسرطانی یا ماهیچه‌ای هستند که در دیواره‌های رحم تشکیل می‌شوند.
در دیسمنوره ثانویه، درد پریود نشانه یک مشکل جدی است که برای رفع آن باید بیماری زمینه‌ای درمان شود.
راه‌های کاهش درد پریود چیست؟
اگر با مشکل دیسمنوره روبرو هستید، از راهکارهای زیر برای درمان آن کمک بگیرید:
۱. گرم کردن
رحم یک عضله است؛ بنابراین هر چیزی که به شل شدن عضلات کمک کند، می‌تواند برای تسکین دردهای قاعدگی مفید باشد. برای مثال، قرار دادن یک پد حرارتی یا بطری آب گرم روی شکم یا کمر عضلات را شل کرده و درد ناشی از پریود را کاهش می‌دهد.
نتایج به دست آمده از یک تحقیق نشان داد که گرمای موضعی به اندازه ایبوپروفن برای تسکین دردهای پریود موثر است. برای انجام این مطالعه، گروهی از زنان از گرما به تنهایی، گرما به علاوه ایبوپروفن، ایبوپروفن به تنهایی یا دارونما استفاده کردند. در نهایت مشخص شد که استفاده همزمان از گرما و ایبوپروفن باعث بهبود سریع‌تر درد می‌شود.
۲. حمام آب گرم
حمام آب گرم ممکن است تنها چیزی باشد که برای تسکین درد پریود و شل کردن عضلات منقبض شده نیاز داشته باشید. کمی گرما می‌تواند باعث آرامش عضلات شما، بهبود جریان خون و کاهش تنش شود.
حمام کردن در ساعات پایانی روز یک فعالیت عالی است که به شما کمک میکند آرام شوید و بهتر بخوابید.
۳. مصرف خوراکی‌های کاهش‌دهنده التهاب
غذاهای زیر ضدالتهاب هستند و به کاهش انقباضات رحم کمک می‌کنند:
دارچین
تحقیقات نشان داده‌اند که دارچین خاصیت ضدالتهابی دارد و می‌تواند در دوران قاعدگی باعث تسکین کرامپ‌های شکمی شود.
زنجبیل
به گفته محققان، زنجبیل یک ضدالتهاب طبیعی است که می‌تواند در کاهش سریع درد پریود به اندازه داروی ایبوپروفن موثر باشد.
سبزیجات برگ‌دار تیره
سبزیجات برگ‌دار مثل اسفناج به دلیل داشتن منیزیم به شل شدن عضلات صاف رحم و کاهش پروستاگلاندین‌های التهابی کمک می‌کنند.
شکلات تلخ
شکلات تلخ سرشار از فیبر، آنتی اکسیدان، منیزیم و روی است. اگر قبل یا در طول قاعدگی هوس خوردن شکلات کردید، می‌توانید در حد تعادل از شکلات‌های تلخی که حاوی حداقل ۸۵ درصد کاکائو هستند استفاده کنید.
ماهی
ماهی‌های چرب مانند سالمون سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند که می‌توانند با کاهش التهاب به تسکین درد کمک کنند.
آجیل و دانه‌ها
گردو، دانه چیا و دانه بزرک غنی از منیزیم و اسیدهای چرب امگا ۳ هستند؛ به همین دلیل، مصرف آن‌ها باعث کاهش انقباضات عضلانی و تسکین درد می‌شود.
۴. نوشیدن آب
نفخ شدت دردهای قاعدگی را افزایش می‌دهد. نوشیدن آب می‌تواند نفخ را در طول دوره قاعدگی برطرف کند و از درد ناشی از آن بکاهد؛ همچنین نوشیدن آب داغ جریان خون را در سراسر بدن افزایش می‌دهد و عضلات شما را شل میکند که این امر می‌تواند کرامپ‌های ناشی از انقباضات رحمی را کاهش دهد.
سعی کنید همیشه، به خصوص در دوران قاعدگی، هر روز ۶ تا ۸ لیوان آب بنوشید. اگر طعم آب ساده را دوست ندارید، کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانید برای افزایش مصرف مایعات انجام دهید. برای مثال، آب را با استفاده از نعناع یا لیموترش طعم‌دار کنید یا از غذاهای سرشار از آب مانند میوه، سبزی و سوپ استفاده کنید.
علاوه بر این مصرف نمک را کاهش دهید، چراکه باعث احتباس مایعات در بدن و افزایش نفخ می‌شود.
بعضی از زنان اسهال یا استفراغ را همراه با دردهای قاعدگی تجربه می‌کنند. اگر این اتفاق برای شما افتاد، مهم است که مایعات از دست رفته را با نوشیدن آب فراوان جایگزین کنید.
هیدراته ماندن نه تنها برای تسکین کرامپ‌های عضلانی مفید است، بلکه سلامت عمومی بدن را هم بهبود می‌دهد.
۵. ورزش کردن
وقتی درد دارید، ممکن است ورزش آخرین چیزی باشد که به ذهن‌تان می‌رسد؛ اما تحقیقات نشان داده‌اند که می‌تواند به تسکین درد پریود کمک کند.
معمولا در دوران پریود ورزش شدید مفید نیست، اما فعالیت‌های سبک مثل حرکات کششی، پیاده‌روی، یوگا و تای چی می‌توانند درد را کاهش دهند، عضلات را شل کنند و باعث افزایش ترشح اندورفین شوند. اندورفین نه تنها باعث تقویت خلق و خو می‌شود، بلکه می‌تواند به عنوان یک ضددرد طبیعی عمل کند.
۶. کاهش درد پریود با ماساژ
یک مطالعه نشان داد که ماساژ درمانی می‌تواند به طور قابل توجهی درد قاعدگی را در زنان مبتلا به آندومتریوز کاهش دهد.
برای افزایش اثربخشی این روش باید ماساژ درمانی روی ناحیه شکم متمرکز شود تا عضلات لگن شل شده و کرامپ کاهش پیدا کند؛ با این حال، ماساژ کامل بدن هم به دلیل از بردن استرس می‌تواند به تسکین درد پریود کمک کند.
ماساژ شکم با روغن‌های ضروری ممکن است برای کسانی که از دردهای قاعدگی رنج می‌برند، مزایای بیشتری داشته باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که ماساژ پوست با روغن اسطوخودوس، نعناع و رازیانه می‌تواند درد ناشی از کرامپ‌های قاعدگی را تسکین دهد.
برای استفاده از روغن‌های ضروری باید یک قطره از آن‌ها را با یک قاشق چای‌خوری روغن حامل (برای مثال روغن هسته انگور یا روغن بادام شیرین) رقیق کنید.
۷. بهبود کیفیت خواب
کیفیت خواب بر علائم قاعدگی و بسیاری از مشکلات سلامتی تاثیر دارد. در یک مطالعه که روی گروهی از زنان انجام شد، بی‌خوابی با تشدید دیسمنوره و مختل شدن فعالیت‌های روزانه مرتبط بود.
برای جلوگیری از علائم دردناک قاعدگی لازم است بهداشت خواب را به خوبی رعایت کنید، برای مثال:
سعی کنید هر شب در ساعت مشخصی به رختخواب بروید و هر روز صبح در ساعت مشخصی از خواب بیدار شوید.
یک روتین شبانه را ایجاد کرده و به آن پایبند باشید تا به بدن‌تان این سیگنال را بفرستید که زمان خواب فرا رسیده است. این برنامه روتین می‌تواند شامل مواردی مانند گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش، نوشیدن یک لیوان چای یا حمام کردن با آب گرم باشد.
قبل از خواب از تلویزیون، تلفن هوشمند، کامپیوتر و سایر وسایل دیجیتال استفاده نکنید.
۸. طب سوزنی
بعضی از افراد با درمان‌های جایگزین مانند طب سوزنی و طب فشاری تسکین پیدا می‌کنند. طب سوزنی روشی است که با قرار دادن سوزن در پوست باعث تحریک بدن می‌شود. طب فشاری با اعمال فشار بر نقاط خاصی از بدن، آن را بدون استفاده از سوزن تحریک میکند.
این روش‌های درمانی می‌توانند به آرام شدن شما کمک کنند، تنش عضلانی را کاهش دهند و جریان خون را در سراسر بدن بهبود ببخشند.
۹. مکمل‌های غذایی
ویتامین D می‌تواند به جذب کلسیم در بدن و کاهش التهاب کمک کند. سایر مکمل ها، از جمله امگا ۳، ویتامین E و منیزیم هم التهاب را کاهش می‌دهند و حتی ممکن است باعث تسکین درد قاعدگی شوند.
از آنجاکه بعضی از مکمل‌ها با داروها تداخل دارند، حتما قبل از مصرف آن‌ها با پزشک مشورت کنید.
۱۰. درمان گیاهی
انواع خاصی از چای‌های گیاهی دارای خواص ضدالتهابی و ترکیبات ضداسپاسم هستند که می‌توانند انقباضات عضلات رحم را کاهش دهند.
نوشیدن چای بابونه، رازیانه یا زنجبیل یک راه آسان و طبیعی برای تسکین دردهای قاعدگی است؛ به علاوه، این دمنوش‌های گیاهی می‌توانند فواید دیگری مانند تسکین استرس و درمان بی‌خوابی را به همراه داشته باشند.
گاهی اوقات، پزشکان گیاهان دارویی را برای درمان درد پریود تجویز می‌کنند. کوهوش سیاه و زردچوبه از جمله گیاهانی است که برای تسکین درد و کاهش التهاب مورد استفاده قرار می‌گیرند.
گیاهان دارویی برای همه زنان مناسب نیستند؛ علاوه بر این، ممکن است با عملکرد بعضی از داروها تداخل داشته باشند یا اثربخشی آن‌ها را کاهش دهند.
۱۱. داروهای بدون نسخه (OTC) برای کاهش درد پریود
پروستاگلاندین‌ها باعث انقباض و درد عضلانی می‌شوند؛ از این‌رو، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن با کاهش میزان پروستاگلاندین‌ها در بدن می‌توانند به تسکین درد کمک کنند.
داروهای OTC ممکن است درد پریود را به طور کامل برطرف نکنند، اما اغلب می‌توانند آن را به میزان قابل توجهی بهبود ببخشند.
اگر به بیماری خاصی مبتلا هستید، به خصوص مشکلات گوارشی و کلیوی، قبل از مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی با پزشک مشورت کنید.
۱۲. استفاده از روش‌های کنترل بارداری
بعضی از پزشکان برای زنانی که از دردهای قاعدگی رنج می‌برند، قرص‌ها یا چسب‌های ضدبارداری هورمونی را تجویز کنند. این داروها هم در پیشگیری از بارداری نقش دارند و هم می‌توانند به تنظیم چرخه قاعدگی، کاهش درد و درمان بیماری‌های مرتبط با رحم مانند آندومتریوز کمک کنند.
آندومتریوز و سایر اختلالات مرتبط با اندام‌های تناسلی زنانه ممکن است باعث دیسمنوره ثانویه شوند که معمولا در مقایسه با دیسمنوره اولیه زودتر شروع می‌شود و برای مدت طولانی‌تری ادامه می‌یابد.
قبل از تجویز داروهای ضدبارداری، مطمئن شوید که پزشک از کل تاریخچه سلامتی شما و همه بیماری‌هایی که به آن‌ها مبتلا هستید مطلع است؛ چون ممکن است این داروها برای همه زنان مناسب نباشند.
خوراکی‌هایی که باید از مصرف آن‌ها اجتناب کرد
عادات غذایی و سبک زندگی شما در بروز دردهای قاعدگی و تسکین آن‌ها نقش دارد. اگر از درد پریود رنج می‌برید، از مصرف غذاهای فرآوری شده از جمله شیرینی‌جات و نان سفید و غذاهای حاوی اسیدهای چرب ترانس مثل سیب‌زمینی سرخ شده، کراکر و مارگارین صر‌ف‌نظر کنید؛ همچنین تنباکو و کافئین را کنار بگذارید.
همه این موارد التهاب را افزایش می‌دهند و باعث تشدید درد قاعدگی می‌شوند. اگر در دوران پریود هوس شیرینی کردید، از میوه‌های شیرین مثل موز استفاده کنید و اگر دوست داشتید قهوه بنوشید، به سراغ قهوه بدون کافئین بروید.
آیا امکان درمان دائمی درد پریود وجود دارد؟
برای درمان دائمی درد قاعدگی باید روش‌های مختلف را امتحان کنید تا بهترین تکنیک یا دارو را بیابید. این امر به خصوص زمانی که دیسمنوره از یک بیماری زمینه‌ای ناشی می‌شود، اهمیت زیادی دارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر درمان‌های خانگی و سایر مداخلات برای کنترل علائم شما کافی نیستند، وقت آن است که برای مشخص شدن علت درد زیر شکم به پزشک مراجعه کنید.
پزشک سطح هورمون‌های شما را بررسی کرده و در صورت لزوم قرص‌های ضدبارداری یا سایر داروها را برای درمان دیسمنوره تجویز میکند.
دیدگاه