در پی انتشار خبری در رسانه‌های داخلی به نقل از تارنمای «فیوچر مارکت» دایر بر درآمد 150 میلیارد دلاری عربستان سعودی از حج امسال صحت وسقم و چگونگی تحقق چنین رقمی را با سعید لیلاز صاحب نظر اقتصادی در میان گذاشتیم.
لیلاز اما با قاطعیت گفت این عدد نمی‌تواند درست باشد و قطعا غلط است و تصریح کرد: به فرض هم که چنین عددی درست باشد – که نیست – باز درآمد با سود تفاوت دارد. کما این‌که خودروسازان ما درآمد یا فروش بالایی دارند اما زیان‌ده هستند.
استاد تاریخ اقتصاد جمله طعنه‌آمیز ابوالحسن ابتهاج را یادآور شد که ایرانیان با صفر بیگانه‌اند و به خاطر همین صفرها را کمتر تحلیل می‌کنند. شاید هم بدین خاطر باشد که مخترع صفر هندی‌ها هستند و ایرانی‌ها دیرتر با صفر آشنا شدند.
سعید لیلاز با رد ادعای درآمد 150 میلیارد دلاری عربستان از حج حداکثر درآمد متصور از حج را یک میلیارد دلار و حداکثر سود را 200 تا 300 میلیون دلار دانست و گفت: در نظر داشته باشید که از یک میلیون نفر که در مراسم حج شرکت می‌کنند سهم قابل توجهی از آنِ دو کشور هند و پاکستان است در حالی که هر هندی یا هر پاکستانی در حج شاید تنها 50 دلار هزینه کند.
وی همچنین در مقام مقایسه گفت: 150 میلیارد دلار معادل فروش 14 میلیون بشکه نفت در روز است!
لیلاز در پایان گفت از عادات دیگر ما (غیر از بیگانگی با صفر) این است که ارقام دیگران را زیادتر و آنچه را که مربوط به اعداد خودمان است کمتر جلوه می دهیم هر چند در این فقره مبنای گزارش تارنمای «Future Market Insights» بوده و شاید در برگردان مطلب اشتباه کرده باشند و میلیارد نبوده و میلیون بوده باشد.
در گزارشی که ایسنا منتشر کرده آمده است: «دولت عربستان سعودی زیرساخت‌های جدیدی در حوزه گردشگری و سفرهای زیارتی ارائه کرده که این کشور محافظه‌کار را به مقصدی متنوع برای گردشگران مذهبی و غیرمذهبی تبدیل کرده است و حالا وبسایت «Future Market Insights» پیش‌بینی کرده که بازار حج عربستان سعودی با رشد سالانه هفت درصدی به درآمد ۳۵۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۳۲ میلادی خواهد رسید.
هنوز درآمد عربستان از حج امسال به صورت رسمی اعلام نشده، اما گفته شده در حج ۲۰۲۳ که بزرگترین حج از زمان همه‌گیری کرونا تاکنون بوده است، یک میلیون و ۸۰۰ هزار زائر عازم این سفر مذهبی شده‌اند. برآوردهای مالی از حج سال ۲۰۲۲، که حدود یک میلیون نفر در مناسک آن سال شرکت کرده بودند، ۱۵۰ میلیارد دلار بود.»
دیدگاه