نماز اول وقت
نماز اول وقت از جمله اعمال مستحبی است که توصیه زیادی به آن شده است. به طوری که می توان سعادت دنیا و آخرت را در خواندن نماز اول وقت دانست.
مستحب است انسان تا آنجا که ممکن است بدون عذر شرعی نماز را از اول وقت تأخیر نیندازد، مگر این که کاری که انجام آن شرعا مقدم بر نماز باشد رخ دهد مانند نجات جان یا مال انسانی و یا دادن طلب یا امانت مردم یا تطهیر مسجدی که نجس شده و همین طور اگر منتظر برپا شدن جماعت باشد که در این موارد تأخیر نماز اشکال ندارد. و نماز هر چه به اول وقت نزدیکتر باشد از فضیلت بالاتری برخوردار است.
زمان نماز اول وقت
شاید این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که منظور از نماز اول وقت دقیقا چه زمانی است؟ یعنی از موقعی که اذان گفته می شود تا کی اول وقت محسوب می شود؟
• وقت فضیلت نماز صبح از اذان صبح به مدت 21 دقیقه
• وقت فضیلت نماز ظهر از اذان ظهر به مدت یک ساعت و 40 دقیقه
• وقت فضیلت نماز عصر 2 ساعت و 50 دقیقه بعد از اذان ظهر به مدت 42 دقیقه است.
• وقت فضیلت نماز مغرب از اذان مغرب به مدت 51 دقیقه
• وقت فضیلت نماز عشا 51 دقیقه بعد از نماز مغرب به مدت 3 ساعت و 10 دقیقه
• البته در این مورد بین علما اختلاف نظرهایی وجود دارد.
فواید نماز اول وقت
برآورده شدن خواسته ها
امام حسن عسکری - علیه السلام – فرموده اند: «موسی بن عمران با خداوند سخن گفت و از پروردگار خویش پرسید: خدایا! پاداش کسی که نمازش را اول وقت می خواند چیست؟ خداوند تبارک و تعالی فرمود: خواهش و خواسته او را برآورده می کنم و بهشت را بر او مباح می گردانم.
باز شدن درب خانه خدا
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: تا زمانی که در حال نماز هستی، درب خانه پادشاهی مقتدر را می کوبی و هر که درب خانه پادشاه را بسیار بکوبد، سرانجام آن درب به رویش باز می شود.
برطرف شدن گرفتاری و ناراحتی
پیامبر اكرم(ص) فرمودند:”بنده ای نیست كه به وقت های نماز و جاهای خورشید اهمیت بدهد، مگر این كه من سه چیز را برای او ضمانت می كنم: برطرف شدن گرفتاری ها و ناراحتی ها، آسایش و خوشی به هنگام مردن و نجات از آتش.”
ورود به بهشت و دوری از جهنم
رسول الله - صلی الله علیه وآله – فرمود: «إِنَّ رَبَّکُمْ یَقُولُ هَذِهِ الصَّلَوَاتُ الْخَمْسُ الْمَفْرُوضَاتُ فَمَنْ صَلَّاهُنَّ لِوَقْتِهِنَّ وَ حَافَظَ عَلَیْهِنَّ لَقِیَنِی یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ لَهُ عِنْدِی عَهْدٌ أُدْخِلُهُ بِهِ الْجَنَّةَ وَ مَنْ لَمْ یُصَلِّهِنَّ لِوَقْتِهِنَّ وَ لَمْ یُحَافِظْ عَلَیْهِنَّ فَذَلِکَ إِلَیَّ إِنْ شِئْتُ عَذَّبْتُهُ وَ إِنْ شِئْتُ غَفَرْتُ لَه»[1]رسول خدا فرمود: خدای شما می فرماید: این نمازهای پنجگانه فریضه است، پس کسی که این نمازها را در وقتش به جا آورد و محافظت بر او نماید، روز قیامت مرا ملاقات خواهد کرد. و بر عهده من است که او را وارد بهشت کنم، و کسی که در وقتش نمازها را به جا نیاورد و محافظت بر او نکند، در این صورت بر من است که اگر بخواهم او را عذاب می کنم، و اگر بخواهم او را می بخشایم.»
دوری شیطان و تلقین شهادتین
پیامبر اكرم(ص) فرمودند: “شیطان تا زمانی كه مؤمن بر نمازهای پنج گانه در وقت آن محافظت كند، پیوسته از او در هراس است؛ پس چون آنها را ضایع نمود بر وی جرأت پیدا كرده و او را در گناهان بزرگ می اندازد. امام صادق(ع) می فرمایند: “ملک الموت در هنگام مردن، شیطان را از محافظ بر نماز دور می كند و شهادت به یگانگی خدا و نبوت پیامبرش را در آن هنگامه بزرگ به او تلقین می نماید.” زیاد شدن عمر، مال و اولاد صالح در دنیا، در امان بودن از ترس و هول مرگ در موقع مردن، آسان شدن سؤال نكیر و منكر در قبر، توسعه یافتن قبر، نورانی شدن چهره، دادن نامه عمل به دست راست و آسان گرفتن حساب در محشر، رضایت خداوند، سلام دادن خدا به او و نگاه كردن از روی رحمت به او در هنگام عبور از صراط و… از دیگر آثار و بركات نماز اول وقت است كه در روایات به آن اشاره شده است.
در امان بودن از بلاهای آسمانی
رسول الله - صلی الله علیه و آله – وعده داده: «إِذَا أَنْزَلَ اللَّهُ عَاهَةً مِنَ السَّمَاءِ عُوفِیَ مِنْهَا حَمَلَةُ الْقُرْآنِ وَ رُعَاةُ الشَّمْسِ أَیِ الْحَافِظُونَ لِأَوْقَاتِ الصَّلَوَاتِ وَ عُمَّارُ الْمَسَاجِدِ» «هنگامی که خداوند سبحان، از آسمان آفت نازل کرد حاملین قرآن، رعایت کنندگان خورشید، یعنی کسانی که اوقات نماز را مراعات کنند، و مساجد را آباد می سازند از این آفت در امانند.»
خشنودی خداوند
امام صادق (عليه السلام) در اين باره می فرمايند: «الصلوةُ تستحبُّ في اَوَّلِ الأَوقاتِ»، خواندن نماز در اول وقت و در اولين فرصت، کاری مستحب و پاداش افزاست. (بحارالانوار، ج 80، ص 13) همچنين از آن حضرت نقل شده که نماز اول وقت، «خشنودی کردگار» را به همراه دارد.
مصون ماندن انحراف عقیده به هنگام مرگ
امام صادق (علیه السلام) فرمود:«مَلَکُ الْمَوْتِ یدْفَعُ الشَّیطَانَ عَنِ الْمُحَافِظِ عَلَى الصَّلَاةِ وَ یلَقِّنُهُ شَهَادَةَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ فِى تِلْکَ الْحَالَةِ الْعَظِیمَة». من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 137. ( هنگام مرگ ملک الموت شیطان را (در آن هنگام که مى خواهد ایمان انسان ها را بگیرد) از کسى که محافظت به (اوقات ) نماز مى کند، دفع مى کند و شهادتین «اشهد ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله» را در این حالت به او تلقین مى کند. »
دعاى خیر نماز براى نمازگزار اول وقت
امام باقر(علیه السلام) فرموده است: «هرگاه نماز در اول وقت بالا برود، سفید و درخشان به سوى صاحبش باز مى گردد و به او خطاب مى کند: از من مواظبت نمودى خدا تو را حفظ کند.... ». وسائل الشیعة ج 4، ص 108.
پیامبر نجات از گرفتارى هاى دنیوى و اخروى براى او ضمانت نموده
رسول خدا - (صلى الله علیه وآله) -: «مَا مِنْ عَبْدٍ اهْتَمَّ بِمَوَاقِیتِ الصَّلَاةِ وَ مَوَاضِعِ الشَّمْسِ إِلَّا ضَمِنْتُ لَهُ الرَّوْحَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ انْقِطَاعَ الْهُمُومِ وَ الْأَحْزَانِ وَ النَّجَاةَ مِنَ النَّار). بحارالأنوار، ج 80، ص 9.؛ ( بنده اى (نمازگزار) که اهتمام و مواظبت به اوقات نماز نماید، و مواضع آفتاب را براى وقت نمازش دقت کند، من ضمانت مى کنم براى او راحتى در دم مرگ را و دفع و رفع هموم و درد و اندوه و نجات از آتش جهنم را. »
مصونیت از غفلت
امام باقر(علیه السلام) فرموده اند: «أَیمَا مُؤْمِنٍ حَافَظَ عَلَى الصَّلَوَاتِ الْمَفْرُوضَةِ فَصَلَّاهَا لِوَقْتِهَا فَلَیسَ هَذَا مِنَ الْغَافِلِین». الکافى، ج 3، ص 270.؛ ( هر مؤ منى محافظت بر نمازش نماید، و او را در وقتش به جاآورد، از انسانهاى غافل شمرده نمى شود. »
پیامدهای سستی در نماز اول وقت
تاخیر و سستى در نمازها آثار و پیامدهاى سوئى به همراه دارد از جمله:
1. تأخیر نماز از اول وقت آن، بدون عذر، موجب محروم ماندن انسان از فیوضات و پاداش هاى آن و عدم استفاده از برکات و آثار نماز اول وقت و تضییع و سبک شمردن نماز است. امام صادق(علیه السلام) فرموده است: کسى که نمازها را بى سبب به تأخیر اندازد و حدود آنها را حفظ نکند، فرشته اى نماز او را سیاه و تاریک به آسمان برد؛ در حالى که نماز با صداى بلند به نمازگزار گوید: مرا ضایع کردى، خداى تو را ضایع کند؛ آن چنان که مرا ضایع کردى. - آداب الصلاة، ص 3 و 4.
2. تأخیر نماز از اول وقت، موجب دورى انسان از رحمت و نظر لطف الهى است. حضرت مهدى(عج) به یکى از مشتاقان دیدارش (زهرى) که به زیارت آن حضرت موفق شده بود، دوبار فرمود: «از رحمت خدا دور است کسى که نماز صبح را چندان تأخیر اندازد تا ستاره ها ناپدید شوند و نماز مغرب را به قدرى تأخیر اندازد تا ستاره ها ظاهر شوند.» (حق الیقین، ص 302.)
3. نخواندن نماز در اول وقت، موجب جرأت و سلطه شیطان بر انسان مى شود. رسول خدا(صلی الله علیه وآله) مى فرماید: «شیطان همیشه از مؤمن مى ترسد، تا زمانى که بر نمازهاى پنجگانه محافظت دارد. اما هنگامى که پنج وقت نماز را ضایع کرد، بر او جرأت پیدا مى کند و او را در گناهان بزرگ مى اندازد.» ( وسائل الشیعه، ج 3، ص 18. )
4. یکى دیگر از آثار شوم سستى در نماز، محشور شدن با افراد دوزخى در قیامت است پیامبر(صلی الله علیه وآله) مى فرماید: «کسى که نمازهاى پنجگانه اش را با طهارت کامل در اول وقت به جا آورد، این نماز در قیامت براى او نور و برهان است و کسى که نمازش را ضایع کند (از جمله اول وقت نخواند)، با فرعون و هامان محشور خواهد شد.» (سفینة البحار، ج 2، ص 43.)
5. نخواندن نماز در اول وقت، موجب محروم ماندن انسان از شفاعت پیامبر(صلی الله علیه وآله) و امامان معصوم است.حضرت رسول(صلی الله علیه وآله) فرمود: «فرداى قیامت، شفاعت من به کسى که نمازهاى واجب را از اول وقتش به تأخیر افکند، نخواهد رسید.» (اسرار الصلاة، ص 160. )
دیدگاه علمای اسلام در مورد خواندن نماز اول وقت
• آیت الله خامنه ای: منظور وقت فضیلت آن مى‌باشد.
• آیت الله مکارم شیرازی: اول وقت یعنی از زمانی که اذان می گویند به مقداری که برای مستحبات و مقدمات نماز فرصت لازم است اما در مورد اوقات فضیلت بدانید مستحب است پنج نماز را در پنج وقت به جا آورد، یعنی هرکدام را در وقت فضیلت خود انجام دهد و تنها فاصله دادن به مقدار نافله یا تعقیبات کافی نیست، بلکه معیار همان وقت فضیلت است .
• آیت الله فاضل لنکرانی: اول وقت امر عرفی است و بعد از دخول وقت وشروع اذان اول وقت حساب می شود و بعد از اذان به مقداری که وضو بگیرد و شروع به نماز کند اول وقت است و هم چنین تا 20 دقیقه یا نیم ساعت مثلا عرفا اول وقت حساب می شود وهر مقداری که وقت اذان و اول داخل شدن وقت نماز نزدیک تر باشد فضیلتش بیشتر است.
• آیت الله سیستانی : وقت فضیلت نماز صبح: وقت فضیلت نماز صبح از اذان صبح تا بیست و یک دقیقه بعد از اذان صبح ادامه دارد.
دیدگاه