بیوپسی: انواع روش های نمونه برداری برای تشخیص سرطان و سایر بیماری ها

نمونه‌برداری یا بیوپسی

نمونه‌برداری یا بیوپسی (Biopsie)، که به آن تکه‌برداری و نیز می‌گویند، یک آزمایش پزشکی است که معمولاً توسط یک جراح یا متخصص رادیولوژی انجام می‌شود و شامل برداشتن نمونه‌ای از سلول‌ها یا بافت‌ها برای بررسی وجود یک بیماری یا تعیین وسعت آن است. بافت برداشته‌شده معمولاً توسط متخصص آسیب‌شناسی زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود، اما می‌تواند به شکل شیمیایی نیز آنالیز شود.

ممکن است اصطلاح "بیوپسی" را بشنوید و به "سرطان" فکر کنید، اما پزشکان بیوپسی را برای تشخیص بسیاری از شرایط پزشکی دیگر نیز انجام می دهند، مانند:

• اختلالات التهابی، مانند کلیه (نفریت) یا کبد (هپاتیت)

• عفونت ها، مانند سل

• اختلالات ایمنی مانند پانکراتیت مزمن

• بیماری زخم معده

• اندومتریوز

روش های انجام بیوپسی

بیوپسی روش‌های مختلفی دارد که تقریباً همه آنها شامل استفاده از ابزاری تیز برای از برداشتن مقدار کمی از بافت است. اگر بیوپسی روی پوست یا ناحیه حساس دیگر باشد، ابتدا داروی بی حسی استفاده می‌شود.

نمونه برداری با سوزن

بیشتر نمونه برداری‌ها با استفاده از سوزن انجام می‌گیرد، به این معنی که از سوزن برای دسترسی به بافت مشکوک استفاده می‌شود.

نمونه برداری با هدایت CT

فرد در دستگاه سی تی اسکن قرار می‌گیرد. تصاویر اسکنر به پزشکان کمک می کند تا بطور دقیق سوزن را در بافت قرار دهند.

نمونه برداری با سونوگرافی

اسکنر سونوگرافی به پزشک کمک می‌کند تا سوزن را به سمت ضایعه هدایت کند.

نمونه برداری از استخوان

از بیوپسی استخوان برای جستجوی سرطان استخوان استفاده می‌شود. این کار ممکن است از طریق روش سی تی اسکن یا توسط جراح ارتوپدی انجام شود.

نمونه برداری از مغز استخوان

از یک سوزن بزرگ برای ورود به استخوان لگن به منظور جمع آوری مغز استخوان استفاده می‌شود. این روش بیماری‌های خون مانند سرطان خون یا لنفوم را تشخیص می‌دهد.

انواع بیوپسی یا نمونه برداری

• بیوپسی از کبد: یک سوزن از طریق شکم به کبد رسانده شده و بافت کبد را می‌گیرد.

• نمونه برداری از کلیه: مشابه بیوپسی کبد، یک سوزن از پشت، به کلیه رسانده و بافت کلیه گرفته می‌شود.

• نمونه برداری از آسپیراسیون: یک سوزن مواد را از توده خارج می کند. به این روش ساده، آسپیراسیون با سوزن ظریف نیز گفته می شود.

• نمونه برداری از پروستات: نمونه برداری با چندین سوزن همزمان از غده پروستات انجام می‌شود. برای رسیدن به پروستات، یک پروب در رکتوم قرار می‌گیرد.

• نمونه برداری از پوست: بیوپسی پانچ روش اصلی بیوپسی است. در این روش از تیغه ای دایره ای شکل برای بدست آوردن نمونه‌ای استوانه ای از بافت پوست استفاده می‌شود.

• بیوپسی جراحی نیز برای به دست آوردن نمونه از بافتی که به سختی قابل دسترسی است، به کار گرفته می‌شود. در این روش ممکن است جراحی باز یا لاپاراسکوپی لازم باشد و یا ممکن است یک تکه بافت یا کل توده بافت برداشته شود.

اقدامات قبل از بیوپسی یا نمونه برداری

پزشک دلیل اضطراب شما برای نمونه‌برداری را درک می‌کند و با توجه به این مسئله، روشی را که برای بیوپسی استفاده خواهد کرد و اینکه در طول این عمل هوشیار یا بیهوش خواهید بود، توضیح می‌دهد. او همچنین این سؤال‌ها را خواهد پرسید:

• چه داروهایی مصرف می‌کنید؟ (شامل داروهای بدون نیاز به نسخه، داروهای تجویزی، ویتامین‌ها و مکمل‌های گیاهی)

• به چیزی حساسیت دارید؟ (از جمله حساسیت به لاتکس. پزشک معمولا موقع انجام بیوپسی دستکش لاتکس دستش می‌کند.)

• وضعیت فعلی سلامت‌تان چطور است؟ (پزشک می‌خواهد درباره مشکلات پزشکی که نمونه‌برداری را الزامی کرده‌اند یا سایر مشکلات پزشکی شما اطلاعات داشته باشد، اما ممکن است درباره مشکلات جدیدی که دارید نیز سؤال بپرسد. مثلا ممکن است بپرسد مبتلا به عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفلوانزا هستید یا نه.)

• آیا باردارید یا احتمال آن وجود دارد؟

همچنین اگر نیاز به انجام کارهای زیر باشد، پزشک به شما اطلاع خواهد داد:

• قبل از نمونه‌برداری چیزی نخورید یا ننوشید.

• موقتا مصرف بعضی از داروهای خاص مانند آسپرین یا داروهای رقیق‌کننده خون را متوقف کنید.

• از کسی بخواهید پس از عمل شما را به منزل برساند.

• تا زمانی که به هوش بیایید یا حالتان بهتر شود، به یک نفر نیاز دارید که چند ساعتی کنارتان باشد.

در پایان، پزشک توضیح خواهد داد برای جلوگیری از احساس درد حین نمونه‌برداری از چه نوع بی‌حسی‌ای استفاده خواهد کرد:

• بیهوشی موضعی که بخش کوچکی از بدن شما را بی‌‌حس می‌کند.

• بی‌حسی منطقه‌ای که جلوی بروز درد در بخش بزرگ‌تری از بدنتان را می‌گیرد.

• بیهوشی عمومی که در طول عمل هوشیار نخواهید بود و درد را حس نخواهید کرد.

حین بیوپسی چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

روش‌های گوناگونی برای بیوپسی سینه یا سایر اندام وجود دارد. نوع بیوپسی که پزشک انتخاب می‌کند بستگی به مکان بافت یا مایعی دارد که او می‌خواهد بررسی کند. بعضی از نمونه‌برداری‌های رایج عبارت‌اند از:

• بیوپسی بیضه

• بیوپسی معده

• بیوپسی پستان

• بیوپسی روده

• بیوپسی تیروئید

• بیوپسی کبد

• بیوپسی پوست سر یا جاهای دیگر

• بیوپسی قلب پس از پیوند قلب

• بیوپسی پروستات

• بیوپسی آندومتر برای شناسایی عفونت‌های رحمی

پس از بیوپسی چه می‌شود؟

این مسئله به نوع بی‌حسی استفاده‌شده و اینکه عوارضی وجود داشته است یا خیر بستگی دارد. در کل افراد پس از نمونه‌برداری انجام‌شده با بی‌حسی موضعی، می‌توانند به منزل بروند. بیمارانی که تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته‌اند، معمولا باید شب را در بیمارستان سپری کنند.

عوارض احتمالی بیوپسی چیست؟

بیمار به‌ندرت دچار عوارض نمونه‌برداری می‌شود، اما این عوارض ممکن است رخ دهند و بسته به روش نمونه‌برداری، شامل موارد زیر می‌شوند:

• خون‌ریزی بیش‌ازحد

• عفونت

• باقی‌ماندن جای زخم. (اگر پزشک از ابزار تیزی برای برداشتن نمونه بافت استفاده کرده باشد، ممکن است در محل نمونه‌برداری جای زخم کوچکی به‌ جا ماند.)

اگر شرایط زیر را داشتید، با پزشک تماس بگیرید:

• خون‌ریزی محل نمونه‌برداری قطع نمی‌شود.

• محل مدنظر قرمز به‌ نظر می‌رسد یا گرم و متورم است یا مایع از آن بیرون می‌آید. اینها ممکن است نشانه عفونت باشند.

• تب دارید.

بهبودی بعد از بیوپسی

بیشتر بیوپسی ها فقط به بیهوشی موضعی احتیاج دارند، سرپایی انجام می شوند و نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد. اما معمولاً در صورت انجام عمل جراحی و بیهوشی عمومی، یک شب در بیمارستان بستری می شوید. میزان درد هنگام بیوپسی به محل نمونه گیری بستگی دارد، ولی اکثر بیوپسی ها بدون درد هستند. در صورت بروز درد با تجویز پزشک یا جراح خود می توانید مسکن مصرف کنید. برخی از بیوپسی ها، نیاز به بخیه و پانسمان دارند. در برخی موارد بیوپسی احتمال دارد نتیجه قطعی را نشان ندهد، در این حالت، بیوپسی ممکن است تکرار شود و یا پزشک آزمایش های دیگری را برای تشخیص بهتر، توصیه کند.

اگر بافت از اندام داخلی مانند کبد یا کلیه شما تهیه شود، باید چند ساعت بعد از عمل در بیمارستان بمانید و استراحت کنید تا مطمئن شوید که احتمال خون ریزی داخلی وجود ندارد. خون ریزی شدید بعد از انجام بیوپسی به ندرت دیده می شود. اما در صورت خون ریزی، شما نیاز به عمل جراحی یا تزریق خون دارید. 

در خانم هایی که نمونه های بافتی از دستگاه تولید مثل آن ها مانند پوشش دهانه رحم (دهانه رحم) تهیه می شود، احتمال دارد خون ریزی موقتی واژن را تجربه کنند. از داروهای ضد درد می توان برای درمان هرگونه درد بعد از بیوپسی استفاده کرد.

آنالیز نمونهٔ بیوپسی

پس از انجام بافت‌برداری، نمونه بافت خارج‌شده از بدن بیمار به آزمایشگاه آسیب‌شناسی فرستاده می‌شود. آسیب‌شناسی که تخصص تشخیص بیماری (از جمله تشخیص سرطان) دارد، بافت را زیر میکروسکوپ ارزیابی می‌کند. وقتی آزمایشگاه نمونهٔ بافت‌برداری را دریافت می‌کند، بافت را پردازش می‌کند و تکهٔ فوق‌العاده نازکی از بافت از نمونه جدا شده و به اسلاید شیشه‌ای وصل می‌شود. بافت باقی‌مانده برای استفاده در بررسی‌های بعدی -درصورت لزوم- نگه داشته می‌شود. روی اسلایدی که بافت روی آن است رنگ‌هایی ریخته می‌شود که بافت را لکه می‌کنند و اجازه می‌دهند که سلول‌های روی بافت بهتر دیده شوند. اسلاید سپس به آسیب‌شناس داده می‌شود که آن را زیر میکروسکوپ مطالعه کرده و وجود هر گونه ناهنجاری را در آن بررسی می‌کند. آسیب‌شناس سپس گزارشی آماده می‌کند که یافته‌های ناهنجار یا مهم موجود در نمونه را فهرست می‌کند. سپس گزارش به پزشکی که نمونه‌برداری را روی بیمار انجام داده بود ارسال می‌شود.

نتایج بیوپسی یا نمونه برداری

پس از نمونه برداری از بافت، نمونه تهیه شده زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد تا ماهیت نمونه و نوع بیماری مربوطه مشخص شود. نوع مواد و آزمایشاتی که هنگام بررسی بافت زیر میکروسکوپ استفاده می گردد به وضعیت پزشکی مورد بررسی بستگی دارد. با توجه به نوع، شکل و فعالیت سلول های بافتی، در بیشتر موارد آسیب شناس می تواند مشکل را تشخیص دهند. آسیب شناسان با بررسی دقیق سلول ها در نمونه بافتی تشخیص می دهند که آیا نمونه های تهیه شده طبیعی هستند یا غیر طبیعی اند. علاوه بر بررسی نمونه، در صورت لزوم احتمال دارد آزمایشات شیمیایی یا ژنتیکی روی بافت صورت گیرد. به عنوان مثال در فیبروز کیستیک می توان از آزمایش شیمیایی برای تشخیص بیماری استفاده کرد.

مدت زمان لازم برای به آماده شدن نتایج بیوپسی می تواند متفاوت باشد. در حین جراحی، یک آسیب شناس ممکن است نتایج بیوپسی را مشخص کند و طی چند دقیقه آن را به جراح گزارش دهد. نتیجه گیری نهایی و دقیق در مورد بیوپسی ها اغلب یک هفته یا بیشتر طول می کشد.

آیا نتایج بیوپسی همیشه دقیق است؟

بیوپسی روشی بسیار دقیق برای تشخیص سلول‌های غیرطبیعی یا سایر تغییرات در بدن است که ممکن است نشانه‌ای از بیماری باشد. مطالعات نشان می دهد که نتایج منفی کاذب اتفاق می افتد. نتیجه منفی کاذب به این معنی است که شما سرطان یا بیماری دیگری دارید که بیوپسی آن را تشخیص نداده است. نرخ منفی کاذب بسته به نوع سرطان یا شرایط پزشکی متفاوت است. اگر بیوپسی انجام می دهید، از پزشک خود در مورد نرخ منفی کاذب برای آن نوع بیوپسی سوال کنید.