تب زرد: تهدیدی مرگبار برای بهداشت عمومی در مناطق گرمسیری

تب زرد چیست؟

تب زرد یک بیماری ویروسی حاد و کشنده است که از طریق نیش پشه به انسان و سایر پستانداران منتقل می‌شود. این ویروس در حقیقت از طریق پوست وارد بدن انسان شده و به جریان خون او وارد می‌شود. به محض ورود ویروس به جریان خون و قبل از بروز هر گونه علائمی به سرعت تکثیر می‌یابد.

جالب است بدانید که ویروس تب زرد نسبت به تغییرات فصلی و آب‌وهوایی مقاوم است و می‌تواند به صورت طولانی مدت در بدن پشه حامل آن باقی بماند.

کبد، قلب، کلیه و غدد فوق کلیوی از جمله قسمت‌هایی از بدن هستند که بیش‌تر در معرض حمله این ویروس حاد قرار می‌گیرند.

علت بروز بیماری تب زرد چیست؟

همان‌گونه که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد، نیش پشه آئدس اجیپتی اصلی‌ترین عامل انتقال بیماری تب زرد است. با توجه به این‌که این بیماری بیش‌تر مردم کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی را درگیر می‌کند، مردم بومی این نواحی بر ضد این بیماری واکسینه می‌شوند. اما در بسیاری از موارد مسافرانی که به این نواحی سفر می‌کنند، در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند.

بنابراین شاید بهتر باشد چند هفته قبل از سفر به کشورهایی که احتمال ابتلا به ویروس در آن‌ها بالا است، به پزشک مراجعه کنید و در صورت صلاحدید نسبت به دریافت واکسن تب زرد اقدام کنید.

تب زرد چه علائمی دارد؟

تب زرد یا همان طاعون زرد معمولا در روزهای ابتدایی ابتلا به آن علائم و نشانه خاصی را با خود به همراه ندارد. از این رو فرد مبتلا حدود ۳ الی ۶ روز اولیه بیماری خود با وجود آلودگی به ویروس بدون هیچ علائمی سپری می‌کند. پس از گذشت این زمان علائم حاد این بیماری خود را نشان می‌دهند. این علائم معمولا شامل موارد زیر است:

• تب و لرز

• سردرد

• دردهای عضلانی

• حالت تهوع

• استفراغ

• از دست دادن اشتها

• سرگیجه

• قرمزی چشم

• حسایت به نور

علائم مرحله حاد بیماری تب زرد معمولا طی چند روز پس از بروز فروکش می‌کنند. اما در برخی از افراد پس از طی چند روز علائم با شدت بیش‌تری خود را نشان می‌دهند و بیمار را وارد دوره سمی می‌کنند. دوره سمی بیماری تب زرد معمولا بسیار خطرناک است و در صورت کنترل نشدن ممکن است منجر به مرگ فرد مبتلا شود. علائم دوره سمی این بیماری عبارتند از:

• زردی پوست بدن و صورت

• زرد شدن سفیده چشم

• دردهای شکمی مزمن

• استفراغ

• کاهش میزان ادرار

• خونریزی از بینی، چشم و دهان

• نارسایی کبد و کلیه

• تشنج

• اختلال عملکرد مغزی

• کاهش تعداد ضربان قلب

راه‌های درمان تب زرد

در حقیقت هیچ روش درمانی تایید شده‌ای برای درمان بیماری ویروسی تب زرد وجود ندارد. بنابراین درمان این بیماری تنها از طریق روش‌های مراقبتی صورت می‌گیرد.

تامین مایعات مورد نیاز و اکسیژن کافی، در کنار تنظیم فشار خون، تعویض خون بیمار در صورت نیاز، تامین خون از دست رفته، دیالیز برای افرادی که دچار نارسایی کلیه هستند و دریافت پلاسمای خون برای پیشگیری از انعقاد بهترین روش درمان برای افرادی است که دچار این بیماری هستند.

در برخی از موارد می‌توان از محلول اوآراس و پاراستامول نیز برای جبران کم آبی بدن و تنظیم تب بیمار نیز استفاده کرد. در صورتی بروز عفونت باکتریایی حاد نیز معمولا درمان با آنتی بیوتیک توصیه می‌شود.

عوارض ابتلا به طاعون زرد

در حالت کلی طاعون زرد ممکن است منجر به مرگ حدود ۲۰ الی ۵۰ درصد از افراد مبتلا شود. بنابراین کنترل به موقع آن بسیار ضروری و حیاتی است.

در این میان افرادی که وارد فاز سمی این بیماری می‌شوند ممکن است دچار نارسایی کبد، نارسایی کلیه، یرقان و کما شوند. اما در سایر افراد معمولا بعد از گذشت چند هفته علائم به طور کامل فروکش می‌کنند و عموما هیچ یک از اندام‌ها دچار آسیب جدی نمی‌شوند.

عوارض طاعون زرد در برخی از موارد استثنایی ممکن است منجر به بروز عفونت‌های باکتریایی ثانویه‌ای نظیر نومویا یا سایر عفونت‌های خونی شود.

نحوه تشخیص بیماری تب زرد

در مراحل ابتدایی ابتلا به بیماری تب زرد، معمولا این عارضه با بیماری‌هایی مانند مالاریا، حصبه، بیماری‌های ریکتزیایی، خونریزی تب‌های ویروسی، عفونت‌های آربو ویروسی، لپتوسپیروز یا تب شالیزار، هپاتیت ویروسی و مسمومیت اشتباه گرفته می‌شود. زیرا علائمی مشابه با نشانه‌های این بیماری‌ها دارد.

اما تشخیص قطعی ابتلا به این بیماری تنها از طریق انجام آزمایش خون میسر می‌شود. زیرا نتایج آزمایش خون معمولا اطلاعات دقیق‌تری را در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

واکسن تب زرد چیست و چه زمانی باید تزریق شود؟

واکسن تب زرد هم مانند بسیاری از واکسن‌ها حاوی ویروس زنده ضعیف شده این بیماری است. با تزریق این واکسن بدن فرد واکسینه شده شروع به تولید پادتن می‌کند، از این رو می‌تواند از ابتلای فرد به نوع سمی این بیماری پیشگیری کند.

تزریق واکسن طاعون زرد برای افراد بومی این مناطق یا مسافران و مهاجرانی که قصد رفتن به این مناطق را دارند و بالای ۹ ماه سن داشته باشند، بلامانع است.

تجویز این واکسن همراه با سایر واکسن‌ها مانعی ندارد. اما در حالت کلی بهتر است همزمان یا با فاصله ۳۰ روزه از سایر واکسن‌های ضعیف شده بیماری تزریق شود. دریافت واکسن فلج اطفال با هر فاصله‌ای از واکسن تب زرد قابل دریافت است.

در صورت لزوم به دریافت واکسن  MMR بهتر است یک فاصله ۳۰ روزه با واکسن تب زرد وجود داشته باشد. اما تزریق همزمان این واکسن با واکسن تک ظرفیتی سرخک، سرخجه و اوریون بلامانع است.