چه عواملی باعث ایجاد تب روماتیسمی می شود؟ آیا درمان پذیر است؟

تب روماتیسمی چیست؟

تب روماتیسمی نوعی بیماری خودایمنی نادر است که باعث التهاب بافت‌ها و اندام‌های بدن می‌شود. این عارضه که تب روماتیسمی حاد نیز نامیده می‌شود، زمانی بروز می‌کند که سیستم ایمنی فرد به عفونت‌هایی نظیر گلودرد استرپتوکوکی یا مخملک درمان‌نشده واکنش نشان دهد. اگر این عفونت‌ها درمان نشوند، ممکن است سیستم ایمنی بدن به بافت‌های سالم بدن حمله کند و باعث تورم و التهاب شود.

گرچه هر کسی ممکن است دچار تب روماتیسمی شود، این عارضه بیشتر کودکان و نوجوانان (۵ تا ۱۵ سال) را درگیر می‌کند. تب روماتیسمی در کودکان معمولا ۲ تا ۳ هفته پس از عفونت گلودرد استرپتوکوکی یا مخملک ایجاد می‌شود و در کودکان کمتر از ۵ سال و بزرگ‌تر از ۱۵ سال رخ نمی‌دهد.

آیا تب روماتیسمی واگیر دار است؟

خیر، تب روماتیسمی یک بیماری واگیردار نیست. علت تب روماتیسمی یک عفونت باکتریایی استرپتوکوک گروه A است که معمولاً باعث گلودرد می شود. این باکتری از طریق قطرات تنفسی یا تماس با سطوح آلوده منتقل می شود.

تب روماتیسمی زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن به عفونت استرپتوکوکی به طور غیرطبیعی واکنش نشان می دهد و آنتی بادی هایی تولید می کند که به بافت های بدن خودی نیز حمله می کنند. این آنتی بادی ها می توانند باعث التهاب در مفاصل، قلب، پوست و مغز شوند.

با این حال، تب روماتیسمی به خودی خود واگیردار نیست. این بیماری در اثر واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن به عفونت استرپتوکوکی ایجاد می شود.

علائم تب روماتیسمی

علائم تب روماتیسمی معمولاً 2 تا 6 هفته پس از عفونت استرپتوکوکی ظاهر می شوند. شایع ترین علائم عبارتند از:

درد، تورم و قرمزی مفاصل

این علائم معمولاً در مفاصل بزرگ بدن مانند مفاصل زانو، مچ پا، آرنج و شانه دیده می شوند. درد مفاصل معمولاً ناگهانی شروع می شود و می تواند شدید باشد. مفاصل ممکن است سفت و متورم شوند و حرکت دادن آنها دشوار باشد.

تب

تب معمولاً خفیف است و بین 38 تا 39 درجه سانتیگراد متغیر است.

درد قفسه سینه

درد قفسه سینه می تواند ناشی از التهاب دریچه های قلب باشد. این درد معمولاً در هنگام تنفس عمیق یا سرفه بدتر می شود.

تنگی نفس

تنگی نفس می تواند ناشی از التهاب دریچه های قلب یا آسیب به عضلات قلب باشد.

بثورات پوستی

بثورات پوستی معمولاً به صورت ضایعات قرمز رنگ کوچک روی پوست ظاهر می شوند. این ضایعات معمولاً در صورت، گردن، قفسه سینه و پشت دیده می شوند.

اختلالات عصبی

اختلالات عصبی می تواند شامل کره، ندوز روماتیسمی و اختلالات حسی باشد.

کره یک اختلال حرکتی است که می تواند باعث حرکات غیر ارادی چشم، صورت و زبان شود. ندوز روماتیسمی توده های کوچکی هستند که در زیر پوست تشکیل می شوند. اختلالات حسی می تواند شامل بی حسی، سوزن سوزن شدن یا درد در اندام ها باشد.

در برخی موارد، تب روماتیسمی می تواند منجر به عوارض جدی شود، از جمله:

• کاردیت روماتیسمی: التهاب دریچه های قلب که می تواند منجر به نارسایی قلبی شود.

• ندوز روماتیسمی: توده های کوچکی که در زیر پوست تشکیل می شوند و می توانند باعث درد و ناراحتی شوند.

• کره: اختلال حرکتی که می تواند باعث حرکات غیر ارادی چشم، صورت و زبان شود.

خلاصه ای از علائم تب روماتیسمی آورده شده است:

• شایع ترین علائم: درد، تورم و قرمزی مفاصل، تب، درد قفسه سینه، تنگی نفس، بثورات پوستی

• علائم کمتر شایع: اختلالات عصبی، کاردیت روماتیسمی، ندوز روماتیسمی، کره

• عوارض جدی: کاردیت روماتیسمی، ندوز روماتیسمی، کره

دلایل ایجاد تب روماتیسمی

علت تب روماتیسمی یک عفونت باکتریایی استرپتوکوک گروه A است. این باکتری معمولاً باعث گلودرد می شود. در برخی افراد، سیستم ایمنی بدن به این عفونت باکتریایی به طور غیرطبیعی واکنش نشان می دهد و آنتی بادی هایی تولید می کند که به بافت های بدن خودی نیز حمله می کنند. این آنتی بادی ها می توانند باعث التهاب در مفاصل، قلب، پوست و مغز شوند.

در واقع، تب روماتیسمی یک بیماری خودایمنی است. بیماری خودایمنی زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن به بافت های سالم بدن حمله می کند. در مورد تب روماتیسمی، سیستم ایمنی بدن به بافت های قلب، مفاصل و پوست حمله می کند.

عواملی که خطر ابتلا به تب روماتیسمی را افزایش می دهند عبارتند از:

• سن: تب روماتیسمی بیشتر در کودکان و نوجوانان بین 5 تا 15 سال دیده می شود.

• جنس: پسران بیشتر از دختران به تب روماتیسمی مبتلا می شوند.

• سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده شما به تب روماتیسمی مبتلا شده باشد، خطر ابتلای شما نیز بیشتر است.

• شرایط اجتماعی-اقتصادی: افراد از طبقات اجتماعی-اقتصادی پایین بیشتر در معرض خطر ابتلا به تب روماتیسمی هستند.

تب روماتیسمی یک بیماری قابل درمان است. با درمان مناسب، اکثر افراد بهبود می یابند و عوارض جدی بیماری را تجربه نمی کنند.

تشخیص تب روماتیسمی

اگر فرد بیش از چند روز گلودرد داشته است، باید به پزشک مراجعه کند. آزمایش سریع استرپتوکوکی یا کشت گلو آزمایش‌های تشخیصی برای اثبات این عارضه‌اند. نتیجه آزمایش استرپتوکوکی ۱۰ دقیقه بعد از آزمایش و نتیجه آزمایش کشت گلو چند روز بعد از آزمایش آماده می‌شود. علاوه‌بر این ۲ آزمایش، ممکن است پزشک بسته به علائم بیمار این آزمایش‌ها را هم تجویز کند:

• آزمایش خون: گاهی اوقات پزشکان برای تأیید عفونت استرپتوکوکی آزمایش خون تجویز می‌کنند. آزمایش خون آنتی‌بادی‌ها و سایر مواد موجود در خون مانند پروتئین را شناسایی می‌کند. وجود موادی مانند پروتئین در خون نشان‌دهنده التهاب بدن است.

• آزمایش‌های قلب: گاهی ممکن است پزشک برای بررسی عملکرد قلب بیمار آزمایش‌های قلبی نظیر نوار قلب یا اکوکاردیوگرام را تجویز کند.

برای تشخیص تب روماتیسمی، بیمار باید ۲ معیار اصلی یا ۱ معیار اصلی و ۲ معیار جزئی را داشته باشد.

معیارهای اصلی عبارت‌اند از:

• التهاب قلب

• التهاب مفاصل

• تحریک پوستی

• برجستگی (ندول) زیر پوست

معیارهای جزئی عبارت‌اند از:

• تب

• درد مفاصل

• سابقه تب روماتیسمی یا روماتیسم قلبی

• افزایش نرخ رسوب گلبول قرمز (ESR) یا سطح پروتئین واکنشی C.

درمان تب روماتیسمی

رفع عفونت باکتریایی و سپس درمان التهاب بافت‌ها مراحل درمان تب روماتیسمی‌اند.

1. آنتی‌بیوتیک

پزشکان معمولا در اولین مرحله درمان این عارضه، برای درمان عفونت باکتریایی زمینه‌ای آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند. برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها تزریقی و برخی دیگر خوراکی‌اند و باید به‌مدت ۱ هفته یا بیشتر مصرف شوند.

2. داروهای ضدالتهابی

پس از رفع عفونت، پزشک احتمالا دارویی را برای کاهش التهاب در سراسر بدن تجویز می‌کند. این دارو ممکن است علائمی مانند درد مفاصل را تسکین دهد. برای علائم شدید هم ممکن است داروی قوی‌تری (مانند کورتون) برای بیمار تجویز شود.

3. سایر روش‌های درمانی

این عارضه ممکن است افراد را به روش‌های مختلفی درگیر کند. پزشک ممکن است بر اساس نحوه تأثیر بیماری بر بیمار، درمان‌های دیگری را توصیه کند. در موارد شدید ممکن است بیمار به جراحی قلب یا درمان‌های مفصلی نیاز داشته باشد.

راه های پیشگیری از تب روماتیسمی‌

بهترین راه برای پیشگیری از تب روماتیسمی، واکسیناسیون علیه عفونت استرپتوکوک گروه A است. واکسن پنوموکوک می تواند از عفونت استرپتوکوکی جلوگیری کند و به کاهش خطر ابتلا به تب روماتیسمی کمک کند.

در صورت ابتلا به گلودرد، مهم است که سریعاً به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند آزمایشاتی انجام دهد تا تشخیص دهد که آیا گلودرد شما ناشی از عفونت استرپتوکوکی است یا خیر. اگر گلودرد شما ناشی از عفونت استرپتوکوکی باشد، پزشک آنتی بیوتیک تجویز می کند. آنتی بیوتیک ها می توانند عفونت استرپتوکوکی را درمان کنند و به جلوگیری از عوارض جدی، مانند تب روماتیسمی، کمک کنند.

علاوه بر واکسیناسیون و درمان سریع گلودرد، راه های دیگری نیز برای کاهش خطر ابتلا به تب روماتیسمی وجود دارد. این راه ها عبارتند از:

• رعایت بهداشت فردی: شستن مکرر دست ها و استفاده از دستمال کاغذی هنگام سرفه یا عطسه می تواند به جلوگیری از انتشار باکتری های استرپتوکوکی کمک کند.

• اجتناب از تماس نزدیک با افراد مبتلا به گلودرد: اگر کسی در اطراف شما مبتلا به گلودرد است، تا زمانی که بهبود یابد از تماس نزدیک با او خودداری کنید.