جاذبه‌های تبریز
شهر تبریز از باستانی‌ترین شهرهای ایران به حساب می‌آید که در طول تاریخ اتفاق‌های تلخ و شیرین بسیاری تجربه کرده است. تبریز در گذر زمان به واسطه حوادث متعددی مانند بلایای طبیعی (زلزله) و حمله اشغالگران (اشغال توسط بیگانگان) با خاک یکسان و مجدد مورد بازسازی قرار گرفت.
تبریز طویل المدت‌ترین پایتخت تاریخی کشور عزیزمان است و اوج شکوه و قدرت تبریز در زمان حکومت ایلخانان بود؛ در مدت زمان حکمرانی سلسله ایلخانی، تبریز پایتخت قلمرویی پهناور (از سمت رود نیل در شمال شرق آفریقا تا آمودریا در آسیای مرکزی) و با صلابت بوده است.
۱. بازار تبریز؛ بزرگترین بازار سرپوشیده جهان
بازار تبریز یکی از بزرگترین بازارهای سرپوشیده جهان و جزو زنده‌ترین بازارهای تاریخی ایران به شمار می‌رود که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این بازار که شامل مجموعه‌ای از ساختارهای مختلف اجتماعی است، در میان بازارهای ایران منحصربه‌فرد است.
سازه‌‌های آجری پیوسته، طاق‌‌ها و گنبدهای بلند بازار، کثرت تیمچه‌‌ها، استقرار تعدادی مدرسه و مسجد و سبک طراحی حجره‌ها، همگی از وجود نمونه‌‌ای عالی از محیطی تجاری در کنار زندگی اسلامی حکایت دارند. بازار تبریز با بيش از پنج هزار مغازه، دارای تعداد زیادی مسجد و مدرسه و سرا است كه از آن جمله میتوان به بازار امیر، بازار حلاجان، راسته کهنه، بازار حاج محمد حسین، صفی، بازار امیر ابوالحسن، سرای حاج میرزا علی نقی، تیمچه حاج صفرعلی، تیمچه و دالان میرزا شفیع اشاره کرد که در این میان تیمچه مظفریه و راسته قیصریه از زیباترین بخش‌های بازار هستند.
بازار تبریز با کوچه‌پس‌کوچه‌های متعدد و پیچ‌درپیچ که سال‌ها تاریخ و خاطره را با خود یدک می‌کشد، با دیوارهای آجری قدیمی، درهای چوبی قهوه‌ای، مردمان مهربان، بافت سنتی و قدمت طولانی، گردشگران زیادی را در طول سال به شهر تبریز می‌کشاند.
۲. پارک ایل گلی (شاه گلی)
پارک ایل گلی جان می‌دهد برای قدم زدن عصرگاهی در دل تاریخ و هوای خوب. پارکی متعلق به زمان آق قویونلوها. این پارک با حوض بزرگی در میان پارک، در جنوب شرقی تبریز قرار دارد. در میان استخر این مجموعه عمارت تاریخی «کلاه فرنگی» قرار دارد که چشم انداز متفاوتی به این پارک داده است. امکان قایق سواری در استخر و همچنین خوردن غذاهای سنتی تبریز در این پارک جود دارد.
۳. مسجد کبود تبریز
مسجد کبود در خیابان امام خمینی هرچند کلی آسیب دیده است و فقط ایوان و ورودی اصلی آن از تخریب زلزله در امان مانده، اما بازه عجیب زیباست. روی کاشی‌های ایوان طرح‌های آبی پیچیده‌ای می‌بینید و درون مسجد انواع خطاطی‌های زیبا و هنرمندانه خودنمایی می‌کند.
کاشی‌کاری معرق و تلفیق آجر و کاشی و اجرای نقش‌های پرکار از دیگر جذابیت‌های این مسجد است.
۴. میدان ساعت یا شهرداری تبریز
میدان شهرداری یا ساعت در مقابل کاخ شهرداری تبریز معروف به ساختمان ساعت واقع شده. تبریزی‌ها به این میدان ساعات قاباغی یا جلوی ساعت می‌گویند. کاخ شهرداری ساعتی به‌ارتفاع ۳۰٫۵ متر دارد که هر ۱۵ دقیقه یک‌بار، گذشت زمان را به گوش مردم تبریز می‌رساند. نقشه ساختمان شبیه طرح عقابی درحال پرواز است و شبیه ساختمان‌های آلمان، قبل از جنگ جهانی دوم است.
میدان ساعت تبریز در دهه ۱۹۳۰ میلادی توسط آلمانی ها و به سبک معماری آنان ساخته شده و جایگاه مهمی در شهرسازی و تاریخ تبریز دارد. از سویی به دلیل نزدیکی به مراکز خرید معروف شهر و جاذبه های دیدنی تبریز در سایت ها و نشریات گردشگری به عنوان قلب توریستی تبریز هم خوانده می‌شود.
هر چند، بارِ تمام جذابیت این میدان را برج ساعت و ساعت منحصر به فردش به دوش نمی‌کشند بلکه وجود نور پردازی های زیبای شبانه و برگزاری جشن ها و مراسم مختلف در این میدان، آن را به گزینه ای محبوب در میان مسافران و بازدید کنندگان برای گشت و گذار تبدیل کرده است.
تنها موزه شهرداری ایران هم شامل تالار‌های دوربین قدیمی، فرش، هنر‌های معاصر، خط و.. در کاخ شهرداری قرار دارد. در کنار این ساختمان موزه آتش‌نشانی قرار گرفته است.
۵. روستای کندوان تبریز
کندوان کمتر از ۵۰ کیلومتر با تبریز فاصله دارد و شهرت اصلی آن به خانه‌هایی است که مانند لانه زنبور در دل کوه‌های آتشفشانی سهند جای گرفته اند. روستای کندوان بیش از ۷۰۰۰ سال قدمت دارد و به خاطر سبک معماری خاصش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
علاوه بر این می‌توانید از سوغاتی‌های جورواجور و محصولات محلی کندوان مانند عسل، انواع لبنیات، ادویه و صنایع دستی هم لذت ببرید.
۶. کلیسای سنت ماری
سنت ماری، یکی از کلیسا‌های دیدنی و جذاب تبریز است که به عنوان مهم‌ترین کلیسای ارامنه در تبریز از آن نام برده می‌شود. کلیسای تاریخی سنت ماری یا مریم مقدس در محله دیک باشی تبریز قرار دارد و قدمت آن به سال ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ میلادی باز می‌گردد. معماری این بنای زیبا به شیوه معماری ارمنی و به شکل صلیب است که نمایی منحصر به فرد برای آن به وجود آورده است.
در داخل کلیسای مریم مقدس، عکس‌های زیبایی از حضرت مریم، حضرت مسیح و حواریون نصب شده است. در این کلیسا انواع مراسم‌های ملی-مذهبی ارامنه و همچنین اعیاد بزرگ این اقلیت مذهبی برگزار می‌شود.
۷. قبرستان تاریخی پینه شلوار
قبرستان باستانی پینه شلوار که از روزگاران قبل از اسلام راهش را به قرن امروز باز کرده است به خاطر اشکال متنوع و منحصر به فرد سنگ قبرهایش و البته قدمتش یکی از شگفتی ها و جاذبه های شهر تبریز به شمار می رود. این قبرستان را با نام قبرستان شادباد مشایخ نیز می شناسند. روستای شادباد یا شادآباد مشایخ فاصله چندانی با تبریز ندارد و به راحتی می توان به آن دسترسی داشت. با اینکه قبرستان پینه شلوار در طی این سال ها بارها به دست غارتگران افتاده ولی هنوز چیزی از ارزش واقعی آن کاسته نشده است.
بسیاری از اهالی روستا می‌گویند که عده زیادی از عرفا، امرا و بزرگانی که در قرون ۷، ۸ و ۹ هجری می‌زیستند، در این قبرستان به خاک سپرده شده‌اند. در گورستان تاریخی پینه شلوار سنگ قبر‌هایی را به صورت افراشته می‌بینید که هیچ نوشته‌ای بر روی آنها نیست و شبیه سنگ گور‌های قبرستان خالد نبی در استان گلستان دارند.
۸. کویر قوم تپه تبریز
کویر قوم تپه تبریز است در میان سرسبزی‌های این منطقه نمای جالبی دارد. تپه‌های ماسه‌ای و نمکزار، وزش باد و تغییر شکل مداوم تپه‌های ماسه‌ای بر جذابیت‌های این کویر خاص در شمال غرب کشور می‌افزاید.
۹. موزه قاجار
تبریز شهر موزه هاست. یکی از این موزه‌های مشهور و دیدنی تبریز موزه قاجار-امیر نظام گروسی است. این موزه با معماری فوق‌العاده و ستون‌های چشم‌نواز همراه با سرستون‌های هنرمندانه در دو طبقه بنا شده است. این عمارت دارای دو حیاط بیرونی و اندرونی با درختکاری و گلکاری‌های بی‌نظیر است که زیبایی آن حتما توجهتان را جلب می‌کند. شیشه‌های مشبک رنگارنگ، گچبری‌های ظریف و آینه‌کاری‌های استادانه، بر زیبایی این موزه افزوده است. در موزه قاجار می‌توانید از هفت تالار دیدن کنید. در بخش زیرزمین عمارت نیز شش تالار دیدنی وجود دارد.
۱۰. دانشکده معماری تبریز
پردیس دانشگاهی دانشکده معماری تبریز در سال ۱۳۷۶ مرمت و بازسازی شد و ساختمان قدیمی، جای خودش را به ساخت و ساز جدید داد. این دانشکده قدیمی و زیبا در تبریز در ضلع جنوبی چهارراه حکیم نظامی قرار گرفته و بسیاری از ساختمان‌های تاریخی و جذاب را در خودش جای داده است. ساختمان بهنام، گنجه‌ای و قدکی از جمله این ساختمان‌های تاریخی و کهن هستند.
سد امند، مسجد ظهیریه تبریز، برج خلعت پوشان، سورتمه تبریز، پارک موزیکال ولیعصر تبریز، پارک جنگلی یادگار امام تبریز، موزه سنگی تبریز، خانه استاد شهریار، خانه پروین اعتصامی، و بسیاری اماکن گردشگری دیگر از جاذبه‌های تمام نشدنی تبریز هستند که باید بروید و ببینید.
غذاهای تبریز
کوفته تبریزی؛ معروف‌ترین غذای تبریز
حرف از غذای تبریز که باشد، یاد ردیف کوفته تبریزی هیجان‌انگیز وسط ظرف پر از سس کنار سبزی خوردن نمی‌افتید؟ تهیه کوفته تبریزی کم هنر نمی‌خواهد، دست‌های ماهری لازم دارد که دانه‌دانه کوفته‌ها را ورز دهد و کنار هم بچیند.
قدیم‌ترها گوشت را در هاون می‌کوبیدند، اما حالا دیگر باوجود فراوانی گوشت چرخ‌کرده، کمتر کسی سراغ هاون را می‌گیرد. گوشت چرخ‌کرده، پیاز، سبزی خوش‌بو، برنج و لپه کوبیده مواد اولیه این غذای بی‌نظیر را تشکیل می‌دهند.
در دل این کوفته آلو، گردو، پیازداغ، زرشک و معمولا تخم‌مرغ درسته می‌گذارند. از آب و زعفران و رب گوجه‌فرنگی یک سس خوشمزه درست می‌کنند و کوفته‌ها را به آن می‌سپارند. این کوفته به‌تنهایی هم مزه ناب و بی‌نظیری دارد، اما می‌توانید آن را با سبزی و ماست و ترشی را نوش‌جان کنید و لذت دو چندان ببرید.
دلمه برگ مو
درست است که دلمه برگ مو یا یارپاق دولماسی در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو بهنام آذربایجان ثبت شد، اما می‌توانیم آن را جزو غذاهای سنتی تبریز به‌حساب بیاوریم. از آشپزخانه‌های تبریز دلمه‌های لقمه‌ای و جمع‌وجور بیرون می‌آید. گوشت چرخ‌کرده، پیازداغ، لپه، برنج و سبزی‌های خوش‌بو را تفت دهند. برگ مو را یک دقیقه در آب و نمک می‌جوشانند و دانه‌دانه در دست می‌گیرند. هر کدام را با یک قاشق از سس برنج پر می‌کنند و برگ را لقمه‌ای می‌پیچند.
خورش هویج
یکی از خورش‌های خوش آب و رنگ که تبریز آن را به نام خودش زده، خورش هویج یا خورش زردک است. هر تصوری از هویج پخته دارید، فراموش کنید. این خورش را بیشتر با گوشت می‌پزند، اما با مرغ هم درست می‌شود. هویج‌ها خیلی ظریف و قشنگ خلالی می‌شوند و به تابه می‌روند. گوشت یا مرغ هم تفت داده می‌شود و با رب گوجه‌فرنگی قاتی می‌شود. آلو و بعد زعفران و آب‌لیمو به این خورش اضافه می‌شوند و طعم ترش و شیرین به آن بدهند.
کوکو لوبیاسبز
این بار که برای میز غذا دنبال کوکوی جدیدی بودید، به این غذای تبریزی فکر کنید. کوکو لوبیا سبز هم خوشگل است و هم خوشمزه.
لوبیاسبز تر و تازه، هویج و سیب‌زمینی را نگینی می‌کنند و می‌پزند. وقتی سرد شدند، به آنها تخم‌مرغ می‌زنند. این معجون را با اضافه کردن گردو ریزشده، زرشک، پیازداغ، بکینگ‌پودر، نمک، زردچوبه و البته زعفران، مزه‌دار و بعد سرخ می‌کنند. این غذای ساده ولی بی‌نظیر با یک ظرف سوپ داغ و نان تازه فوق‌العاده می‌شود.
آش آبغوره
شما هم نام غوره را می‌شنوید، دهان‌تان آب می‌افتد؟ آش آبغوره یکی دیگر از غذاهای محلی تبریز است که مزه ترش و لذیذی دارد. اگر یک‌بار آش آبغوره بخورید، طرفدارش می‌شوید. لوبیا چیتی، برنج، بلغور، تره و جعفری از مواد اولیه این غذا هستند و مهم‌تر از همه، گوجه‌فرنگی.
لوبیا چشم‌بلبلی هم کارتان را راه می‌اندازد. اگر در آش آبغوره مقدار گوجه‌فرنگی را زیاد کنید، دیگر نامش آش گوجه‌فرنگی خواهد شد.
آش اوماج
فصل سرماخوردگی و آنفولانزا که باشد، هیچ چیز به‌اندازه آش مقوی و خوشمزه به‌دردتان نمی‌خورد. تبریزی‌ها به همین دلیل آش اوماج را می‌پزند. آرد را با آب، نمک و زردچوبه مخلوط می‌کنند و خمیر به‌دست می‌آورند. خمیر را ریز می‌کنند و کنار می‌گذارند تا خشک شود. بعضی‌ها هم خمیر را رنده می‌کنند.
از طرف دیگر پیازداغ، عدس و آب قلم را می‌جوشانند و سبزی معطر به آن می‌زنند. عدس‌ها که پختند، اوماج را کم‌کم اضافه می‌کنند. در این مرحله باید بالای سر قابلمه ایستاد، مبادا اوماج‌ها به‌هم بچسبند. آن موقعی آش اوماج آماده کشیدن در ظرف است که اوماج‌هایش خوب پخته و پف کرده باشند.
آش ماست
تا حرف آش است، از آش ماست تبریزی هم بگوییم. با گوشت چرخ‌کرده، پیاز و آرد ذرت کوفته ریزه درست می‌کنند، عدس، لوبیا، برنج، سیب‌زمینی و هویج را در آب گوشت می‌پزند. سبزی آش را وارد ماجرا می‌کنند و می‌گذارند همه با هم جا بیفتند. ماست را موقع سرو آش به آن اضافه می‌کنند و نتیجه یک آش هیجان‌انگیز و خوش‌طعم است.
دویماج
عضی‌ها دوست دارند به سفره‌شان تنوع بدهند. همیشه دنبال پیش‌غذا، عصرانه و غذاهای لقمه‌ای جدید هستند. یکی از این لقمه‌های لذیذ را بین غذاهای محلی تبریز پیدا می‌کنید. دست به‌کار شوید و پنیر تبریز، گردو، آب یا دوغ، سبزی خوش‌بو، پیازچه و نان خشک را جلوی دست‌تان بچینید.
پنیر را ریز کنید، گردو را خرد کنید، سبزی‌ها را هم روی آنها بریزید. نان لواش خشک یا نان تبریزی را در ظرفی خرد کنید و روی آن کمی دوغ بریزید. حالا همه را قاتی کنید. برای داشتن دویماج تبریزی حرفه‌ای، به مخلوط‌تان شکل بدهید و مثل کوفته ریزه خوشگلش کنید. دیگر می‌ماند تزیین آن که با تکه‌های گردو و سبزی انجامش می‌دهید.
قارنی یاریخ
غذای دیگری که در آشپزخانه‌های تبریز پیدا می‌کنید، قارنی یاریخ یا همان بادمجان شکم‌پر است. سس این غذا با سیر، پیازداغ، گوشت چرخ‌کرده، گوجه‌فرنگی و رب گوجه‌فرنگی و جعفری درست می‌شود. تکلیف بادمجان‌ها هم که روشن است. از وسط نصف می‌شوند و در تابه سرخ می‌شوند. بعد شکم هر کدام را با سس پر کنید. وقتی نیم ساعتی روی حرارت ملایم بمانند، مزه‌ها به‌خورد هم می‌روند و طعم نابی می‌گیرند.
آش میوه
آنهایی که آش ترش‌مزه دوست دارند، عاشق آش میوه می‌شوند. تصور کنید آلو بخارا، آلبالو، زغال‌اخته و زردآلود جمع‌شان جمع شود. از آن طرف نخود و لوبیا دارید و سبزی آش به‌علاوه هویچ و گوجه‌فرنگی. می‌ماند گوشت قلقلی که جداگانه آماده می‌کنند. برای آنها که عاشق ترشی هستند، کمی سرکه هم اضافه می‌کنند.
قورما شورباسی
تبریزی‌ها نوعی آبگوشت دارند که به قورما شورباسی معروف است. برای داشتن یک ظرف شوربای گوشت قرمه، گوشت سردست و لپه را می‌پزند، رب گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، نمک و زردچوبه اضافه می‌کنند و آخرهای کار سراغ تره و تخم‌مرغ می‌روند. اگر در کنار این غذا نان داغ و یک کاسه ترشی و البته سبزی خوردن داشته باشید، مطمئن باشید که یک وعده غذای فراموش‌نشدنی پیش رو دارید.
سوتی پلو
احتمالا انواع پلوی ایرانی را امتحان کرده‌اید، اما ممکن است سوتی پلو تبریزی برای‌تان تازگی داشته باشد. سوتی پلو یا شیرپلو محبوب اردبیلی‌ها هم هست. برنج، شیر، زعفران، کره و نمک را مثل برنج دمی می‌پزند. این برنج را همراه ماهی سرخ‌شده، آلو، کشمش و مغزهای مختلف سرو می‌کنند. اگر ماهی‌خور نیستید، به گوشت یا مرغ هم می‌توانید فکر کنید.
دیدگاه