آکروپولیس | آکروپولیس یونان فاخر و استوار در قلب آتن

تاریخچه آکروپولیس

تپه سنگی آکروپولیس در میان شهر آتن، پایتخت فعلی کشور یونان قرار دارد. اینجا یکی از کهن ترین شهرهای دنیاست که در زمان باستان بسیار باشکوه و با عظمت بود. اعتقاد بر این بود که مهم‌ترین اسطوره باستانی یعنی آتنا از این شهر مراقبت می کرد و آثاری که از این ناحیه از یونان به دست آمده نیز اسرار شگفتی را فاش کرده است.

واژه‌ی Acropolis برگرفته از لغت یونانی akron به معنی لبه و polis به معنی شهر است. بنابراین، به عبارت دقیق‌تر، آکروپولیس معنی “شهر روی لبه” می‌دهد. آکروپولیس آتن، روی تپه‌ ماهور سنگ آهکی بنا شده که مشرف به شهر آتن است.

آکروپولیس the Acropolis به دلیل معماری ساختمان هایی که در آن وجود دارد مشهور است اما در واقع ترکیب این معماری های شاهکار با طبیعت و موقعیت جغرافیایی درست سبب شده که آکروپولیس قرن هاست جایگاه مهمترین دیدنی کشور یونان را از آنِ خود کرده است.

آکروپولیس در اوایل سالهای نوسنگی the Neolithic به عنوان مکانی برای استقرار مردم انتخاب شد همچنین باستان شناسان توانسته اند آثاری از دوران مفرغ اول و میانه نیز در این ناحیه پیدا کنند که همه نشان از اهمیت آکروپولیس در زمان های گذشته دارد.

در طول قرن سیزدهم قبل از میلاد آکروپولیس دیوارهای بلندی داشت و چیزی شبیه به قلعه برای اسکان پادشاهان بود. آثار دیوارهای کاخ امپراتورها هنوز هم در بناهای آکروپولیس وجود دارد و در واقع بناهای بعدی را به قبلی اضافه کرده اند.

می توان گفت که در قرن هشتم به آکروپولیس شخصیتی قدرتمند و مذهبی دادند و این اتفاق با ساخت معبد آتنا بر روی این تپه رخ داد، اما برخی معتقد هستند که در قرن ششم نیز آکروپولیس یک شهر مذهبی و قدرتمند به شمار می آمد.

امروزه آکروپولیس یک جاذبه گردشگری بسیار مهم است زیرا در گذشته محل استقرار امپراتوران این کشور بود و یک نقطه عطف برای ظهور مذهب در این دیار به شمار می آمد. توجه داشته باشید که آکروپولیس بارها دچار بلایایی همچون زلزله شده با این حال همچنان استوار باقی مانده است.

در حال حاضر قدمت آکروپولیس بیش از 2,460 سال تخمین زده شده که در نوع خود بی نظیر است و جای تعجبی نیست که سالانه میلیون ها گردشگر از آن دیدن می کنند.

معماری آکروپولیس

آکروپولیس را می توان با تخت جمشید مقایسه کرد با این تفاوت که به آن توجه شده و یونانیان میراث فرهنگی و تاریخی کشورشان را به دنیا معرفی کرده اند.

آکروپولیس قلعه ای سنگی بوده که ساختمان های بسیاری نظیر معبد پارتنون و معبد آتنا نایکی در خود جای داده است، در داخل این شهر مجسمه ها، سنگ نوشته ها و حکاکی های بسیاری وجود دارد که همگی آن ها توسط معماران و مجسمه سازان برجسته یونانی نظیر فیدیاس، ایکتونیوس، کالی کراتس و غیره ساخته شده اند، البته لازم به ذکر است که اغلب آن ها به فیدیاس، سازنده مجسمه زئوس (یکی از عجایب هفتگانه جهان) تعلق دارند.

به طور کلی باید بدانید که مجموعه آکروپولیس یکی از زیبا ترین آثار کلاسیک موجود در کشور یونان به شمار می آید و ظرافت های بسیاری در ساخت آن به کار رفته است، از بارز ترین ویژگی های ساخت این بنا می توان به تطابق معماری آن با علم هندسه و ریاضیات اشاره کرد.

لازم به ذکر است که ابعاد کلی این مجموعه حدود 170 در 350 متر بوده و از تمامی جهات بجز جهت غربی دارای سطحی صاف می باشد.

قسمت های مختلف آکروپولیس یونان

در وبسایت مجموعه آکروپولیس این بنا را به 11 قسمت تقسیم کرده اند.

معبد پارتنون

مهم ترین ساختمان و بخش موجود در آکروپلیس یونان معبد پارتنون می باشد که در مرتفع ترین نقطه معبد پارتنون آن واقع شده است، این معبد دارای سبک معماری دورستونی می باشد و در گذشته یکی از شاهکار های معماری یونان باستان به شمار می آمد.

پارتنون متاسفانه در سال 480 توسط پارسیان سوزانده شد و حالا خرابه های آن در انتهای شمالی تپه آکروپولیس قرار دارد. باستان شناسان روی این بنا اختلاف نظر دارند و نمی دانند که زمانی که معبد را سوزاندند ساخت آن به اتمام رسیده بود یا هنوز در دست ساخت بوده است. می دانیم که پایه های پارتنون روی سنگ های آهکی بوده و ستون هایی از سنگ مرمر داشته است. قدمت پارتنون به 447-432 میلادی باز می گردد.

مجسمه یادبود آتنا در این معبد نگهداری می شد که آن را از طلا و عاج ساخته بودند. از شواهد تاریخی مشخص است که ساخت پارتنون برای خزانه داری یونان 469 نقره هزینه داشت که معادل ساخت یک کشتی بسیار پیشرفته در آن زمان بوده است؛ اما این هزینه برای یونان سنگین نبود زیرا در 200 جنگ پیروز شده بودند و درآمد ناخالص سالانه آن 1000 بوده و 6000 نیز در خزانه داری داشته است.

پیش دروازه پروپالایا

ورودی اصلی آکروپلیس یک دروازه یادمانی از جنس مرمر است که پروپولایا نام دارد. این دروازه در انتهای غربی یک محوطه محصور، واقع در بالای آکروپولیس در ابتدای یک راه شیبدار و پیچ در پیچ، قرار دارد. ساخت آن در سال 437 پ.م آغاز شد؛ اما کار بر روی آن، احتمالا به دلیل تهدید جنگ، 5 سال بعد متوقف شد. جنگ پلوپونزی میان آتن و اتحادیۀ تحت رهبری اسپارت نهایتا در سال 431 پ.م آغاز شد. اتحادیه اسپارت آتن را شکست داد و ساخت پروپولایا هیچ گاه تکمیل نشد.

پروپولایا توسط منسیکلس معمار یونانی، با یک بخش مرکزی و دو دهانه عریض و دو بال –یکی به سوی شمال و دیگری به سوی جنوب- طراحی شد. نمای بخش مرکزی  شامل شش ستون با فاصله زیاد از هم و در سبک ساده دوریک بود. در داخل دو ردیف ستون در نظم ظریف تر ایونی قرار داشت که بخش مرکزی را به سه قسمت تقسیم می کرد و بازدیدکنندگان درون آنها حرکت می نمودند. بال شمالی محل یک گالری نقاشی بوده و بال جنوبی مسیری را به معبد آتنا نایک فراهم می کرد. بال ها هیچ گاه تکمیل نشدند.

ارچتیون

ارچتیون نیز یک معبد است. با وجود آن که پارتنون اهمیت زیادی داشت با این وجود یک معبد دیگر هم ساختند تا بتوانند آیین های مذهبی خود را به بهترین شکل انجام بدهند. کمی بعد از ساخت این بنا امپراتوری آتن از هم پاشیده شد اما ارچتیون اوج بلوغ فرهنگی و هنری معماران آتن را به نمایش می گذارد. این بنا کمی پیچیده است و آن را روی سطحی کاملا ناهموار ساخته اند و بخش های جالبی به آن افزوند مانند درخت زیتون، چاه آب یا پناهگاه و... .
از دیگر نکات مهم در رابطه با ارچتیون دقت و ظرافتی است که در معماری آن به کار رفته همچنین در گوشه غربی آن 6 مجسمه زن قرار دارد که نقش ستون را دارند.

معبد آتنا نایک آکروپولیس

معبد آتنا نایک در جنوب غربی فلات آکروپولیس و درست در کنار پروپیلایا قرار دارد. این مکان در سمت جنوبی آکروپولیس ساخته شده که آسیب پذیرترین بخش این مجموعه است و یکی از اهداف ساخت آن محافظت از ارگ ذکر شده اما از دیگر اهداف ساخت آن عبادت خدایان مرتبط با جنگ به شمار می رفت. در عصر برنز این بنا اهمیت زیادی داشت و افراد بسیاری برای عبادت به آن مراجعه می کردند.

آتنا نایک یک معبد کوچک است که یک محراب هم دارد. بد نیست بدانید که در 480 سال پیش از میلاد تخریب شد اما در سال 435 قبل از میلاد آن را دوباره ساختند و در نهایت کار ساخت آن در سال 420 پیش از میلاد تکمیل شد. از شواهد به دست آمده چنین مشخص است که در این معبد یک مجسمه از آتنا قرار داشت که جنس آن چوبی بود و یک انار هم در دست آن به چشم می خورد. این مجسمه بر خلاف مجسمه اغلب الهه ها بال نداشت و در روایات آمده که اعتقاد بر این بود که الهه نایک به دلیل نداشتن بال نمی تواند هیچ گاه از شهر خارج شود.

معبد ارختئوم

حد فاصل پارتنون و ارچتیون آثاری از یک معبد دیگر یافت شده که آن را با نام معبد کهن آکروپولیس می شناسیم. به مرور این معبد معروف شد زیرا شواهد تاریخی حاکی از آن هستند که بارها آن را ساختند اما دوباره ویران شد. این نیایشگاه اول به ارختئوس (پادشاه افسانه ای آتن) اختصاص داده شد اما بعدها آن را وقف ایزد پوزئیدون کردند. پوزئیدون را خدای آب های شور و شیرین می دانستند و او مسئول زلزله، خشکسالی و سیل نیز بود. معبد قدیمی آکروپولیس دارای سنگ فرش مرمر بود و بر پایه سنگ آهک ساخته شد اما حالا بخش های کمی از آن وجود دارد و آنچه که قابل مشاهده است بارها بازسازی و مرمت شد.

معبد پاندرسیون آتن

عبادتگاه پاندرسیون از دیگر مکان های دیدنی موجود در آکروپولیس است. پاندرسیون معبد کوچکی به شمار می آید و در واقع نکته ای که سبب شهرت آن شده بیشتر درخت های زیتونی است که در حیاط آن کاشته شده و همانطور که شاید بدانید درخت زیتون در میان مردم یونان مقدس بوده است.

آرفورین در آکروپولیس

آرفورین بنای کوچکی است که در کنار دیوار شمالی آکروپولیس قرار دارد. این بنا قدمت کمتری نسبت به سایر بخش های آکروپولیس دارد و در حقیقت آن را معماری آلمانی به نام ویلهلم درپفلد‎ در سال 1920 ساخت. می توان گفت که آرفورین یک اتاق اصلی دارد. البته افراد زیادی معتقد هستند که این بنا در گذشته وجود داشته و ویلهلم آن را دوباره ساخته است. گفته می شود که دختران کارگر از این بنا برای تعویض لباس و رسیدگی به خود استفاده می کردند.

خزانه داری آتن در آکروپولیس

کالکوتکه یکی از مهمترین قسمت های آکروپولیس بود که خزانه داری اصلی در آن قرار داشت. در این مکان برنز و انواع فلزات ارزشمند را نگهداری می کردند. کالکوتکه در جنوب غربی پارتنون قرار دارد و در آن یک کتیبه مهم یافت شد که متنی بسیار طولانی روی آن حک شده است. محتوای کتیبه دارایی های موجود در خزانه را بیان می کنند و شامل اشیایی چون چراغ های برنز و تاج های قیمتی بودند.

معبد الهه آرتمیس براورونیا

الهه آرتمیس براورونیا نیز یک معبد در آکروپولیس دارد. این بنا در سال 430 پیش از میلاد ساخته شد. مجسمه آرتمیس براورونیا در این مکان وجود دارد که یک بال آن رو به شمال و یک بال دیگرش به سمت غرب است. متاسفانه اثر زیادی از این بنا وجود ندارد.

پناهگاه زئوس در آکروپولیس

پناهگاه زئوس از دیگر دیدنی های موجود در آکروپولیس است. ماجرای این بنا از این قرار بود که حدود 500 سال پیش از میلاد، مکانی برای عبادت زئوس در فضای باز ساختند. این مکان چند ورودی داشت و در آن مراسم مختلفی را برگزار می کردند و اعمال قربانی کردن گاو نیز در همین پناهگاه زئوس انجام می شد. یک مراسم مهم به نام بوفونیا نیز در آکروپولیس به صورت سالانه برگزار می شد که مکان آن همین پناهگاه زئوس بود.

پناهگاه پاندئون

پناهگاه پاندئون اکنون در گوشه شرقی آکروپولیس وجود دارد و قدمت آن به 450 سال پیش از میلاد مسیح باز می گردد. این بنا توسط یک دیوار به دو قسمت تقسیم شده است که از سمت غربی آن به عنوان نیایشگاه استفاده می کردند و حکم یک معبد را داشت و از سمت شرق آن به عنوان جایی استفاده می کردند که خدمه برای برگزاری مراسم در آن آماده شده و وسایل تشریفات را در این بخش قرار می دادند.