مطالعات امکان‌سنجی و طرح کسب‌وکار هر دو ابزار ارزشمندی هستند که می‌توانند به مدیران و صاحبان مشاغل در راه‌اندازی و توسعه کسب‌وکار خود کمک کنند. در نگارش هر دو این سند باید تفکر انتقادی داشته باشید و پس از انجام تحقیقات کامل آنها را بنویسید.
این دو سند باید طوری نوشته شوند که کاملا قابل درک بوده تا هم سرمایه‌گذاران و هم افرادی را متقاعد کند که نظرشان برایتان ارزشمند است. این دو سند تفاوت‌هایی دارند که هر کارآفرین و صاحب کسب‌وکار باید با آنها آشنا باشد. در این مقاله، به بررسی تفاوت بیزینس پلن و مطالعات امکان سنجی می‌پردازیم.
مطالعات امکان‌سنجی چیست؟
مطالعات امکان‌سنجی سندی رسمی است که به شناخت و بررسی امکان سنجی پروژه و ایده پیشنهادی کمک می‌کند؛ بنابراین قبل از شروع کسب و کار انجام و سند آن تدوین می‌شود. این مطالعات کمک می‌کند تا برای سؤالات زیر پاسخ مناسبی پیدا کنیم:
- آیا پروژه از نظر فنی، اقتصادی، بازار و قانونی امکان‌پذیر است؟
- آیا این ایده ارزش زمان، تلاش و هزینه را دارد؟
- اجرای این ایده با منابع و بودجه موجود انجام‌شدنی است؟
بیزینس پلن یا طرح کسب و کار چیست؟
بیزینس پلن یا طرح کسب و کار سند مکتوبی است که اطلاعاتی جامع و دقیق درباره یک کسب و کار ارائه می‌دهد. این سند به سرمایه‌گذاران، مشتریان و سایر ذینفعان کسب و کار کمک می‌کند تا بیزینس را درک کنند و تصمیم بگیرند که آیا می‌خواهند همراه این کسب و کار باشند یا خیر.
در بیزینس پلن درباره اهداف مالی و روش‌های تحقق آن، ساختار سازمانی پیشنهادی، استراتژی‌های بازاریابی و… صحبت می‌شود. نوشتن بیزینس پلن به رسیدن پاسخ برای سؤالات زیر کمک زیادی می‌کند:
- محصول یا خدمات شما چیست؟
- مخاطبان هدف شما چه کسانی هستند؟
- چگونه محصولات یا خدمات خود را تولید می‌کنید؟
- چگونه محصولات یا خدمات خود را به بازار عرضه می‌کنید؟
- چگونه کسب‌وکارتان را اداره می‌کنید؟
- پیش‌بینی مالی شما (فروش، هزینه، سود و…) از این کسب و کار چیست؟
شباهت‌های طرح توجیهی و طرح کسب و کار
هردو قبل از راه‌اندازی کسب و کار جدید انجام می‌شوند. هرچند درصورتی‌که ایده جدیدی برای توسعه کسب‌وکار مطرح شود، انجام مطالعات امکان سنجی و نگارش بیزینس پلن دوباره باید انجام شود.
۱. در فرایند تهیه هر دوی این اسناد باید از افراد متخصص کمک گرفت.
۲. هردو شامل اسنادی هستند که به‌منظور تهیه گزارش جمع‌آوری شده‌اند.
۳. بعضی از مولفه‌های بیزینس پلن و مطالعات امکان سنجی مشترک است؛ ازجمله: بررسی بازار هدف، پیش‌بینی‌های مالی، شرایط بازار و… .
۷ تفاوت بیزینس پلن و مطالعات امکان سنجی
در ادامه به بررسی مهمترین تفاوت های مطالعات امکان سنجی و بیزینس پلن از ابعاد مختلف خواهیم پرداخت. مهم است بدانید که این دو سند نمی‌توانند جایگزین یکدیگر باشند.
۱. تفاوت از جهت هدف
یکی از مهمترین تفاوت‌های طرح کسب و کار و طرح توجیهی هدف نگارش آن‌هاست. هدف از انجام مطالعات امکان سنجی این است که تصمیم بگیریم ایا به‌سمت راه‌اندازی این کسب‌وکار برویم یا خیر؛ درصورتی‌که زمانی شروع به نگارش بیزینس پلن می‌کنیم که برای راه‌اندازی کسب‌وکار به اطمینان رسیده‌ایم و برای پیشبرد آن وارد طراحی طرح کسب و کار می‌شویم.
درواقع قبل از نگارش بیزینس پلن باید مطالعات امکان سنجی کاملی انجام شود و درصورتی‌که نتیجه مثبتی به همراه داشت، شروع به نگارش طرح کسب و کار کنیم.
۲. تفاوت از جهت روش‌شناسی
مطالعات امکان سنجی ماهیتا یک پروژه تحقیقاتی است که توسط افراد متخصص انجام می‌شود؛ درحالی‌که طرح کسب‌وکار سندی است که براساس اسناد موجود کسب و کار به پیش‌بینی‌هایی برای آینده آن می‌پردازد.
۳. تفاوت از جهت ریسک
یک تفاوت دیگر طرح کسب و کار و مطالعات امکان سنجی بررسی ریسک‌های پروژه است. در مطالعات امکان سنجی در کنار بررسی امکان پذیر بوده کسب و کار به بررسی ریسک‌های مرتبط با آن ایده می‌پردازیم؛ درحالی‌که در بیزینس پلن توضیح می‌دهیم چطور با این ریسک‌ها مواجه کرده و کسب و کار را به سود می‌رسانیم.
۴. تفاوت از جهت هزینه
تفاوت مهم دیگر بیزینس پلن و طرح توجیهی هزینه انجام آن‌هاست. برای انجام مطالعات امکان سنجی معمولا از متخصصان خارجی استفاده کنیم؛ درحالی‌که نگارش بیزینس پلن توسط کارمندان و ذینفعان داخلی انجام می‌شود.
۵. تفاوت از جهت حساسیت
انجام دقیق مطالعات امکان سنجی بسیار اهمیت دارید؛ زیرا کوچکترین اشتباهی در تحقیقات امکان سنجی باعث می‌شود از ابتدا راه را کج برویم و هزینه‌های زمانی، ریالی، نیروی انسانی زیادی را متحمل شویم.
۶. تفاوت از جهت نگاه به کسب و کار
در مطالعات امکان سنجی هیچ ذهنیتی درباره کسب و کار و بازار آن وجود ندارد و هدف از این مطالعات رسیدن به فکت‌‌هایی است که به ما در تصمیم‌گیری برای شروع پروژه کمک کند؛ درصورتی‌که در بیزینس پلن یا طرح کسب‌وکار نوعی امیدواری و نگرش مثبت درباره موفقیت پروژه وجود دارد.
۷. تفاوت از جهت مخاطب
بیزینس پلن یا طرح کسب‌وکار معمولاً برای طیف گسترده‌ای از مخاطبان نوشته می‌شود؛ ازجمله: سرمایه‌گذاران، وام‌دهندگان، شرکا و مشتریان بالقوه؛ درحالی‌که مخاطبان مطالعات امکان سنجی اکثر ذینفعان خارجی هستند؛ ازجمله سرمایه گذاران.
حرف آخر
در این مقاله درباره تفاوت بیزینس پلن و مطالعات امکان سنجی صحبت کردیم. داشتنِ این دو سند برای موفقیت هر کسب و کاری لازم است؛ اما هرگز طرح کسب و کار و طرح توجیهی جای یکدیگر را نمی‌گیرند و از جهات مختلفی ازجمله هدف نگارش، هزینه، مخاطب، روش‌شناسی، مواجهه با ریسک‌ها و… باهم فرق دارند که به‌طور کامل درباره آنها صحبت کردیم.
دیدگاه