مجسمه ابوالهول
مجسمه ابوالهول یکی از مهمترین دیدنی های مصر و یکی از مشهورترین دیدنی های جهان است، دلیل اصلی سفر بسیاری از افراد به سرزمین شگفتانگیز مصر محسوب میشود.
مجسمه ابوالهول که رو به شرق و محل طلوع آفتاب در منطقه قرار دارد در فلات جیزه، در حدود 10 کیلومتری غرب قاهره و سواحل غربی رود نیل واقع شده است.
ابوالهول عظیم یکی از بزرگترین و قدیمی ترین تندیس های جهان می باشد. ابوالهول غول افسانهای مصر باستان مخلوطی از انسان و حیوان با پیکری از شیر، مزیّن به بالهای عقاب و دارای سری شبیه سر زن است.
اما حقایق بنیانی در مورد آن از جمله اینکه چه کسی نمونه ی صورت بوده است، چه زمانی ساخته شد و توسط چه کسی هنوز مورد بحث است.
این سوالات منجر به عقیده ی مشهور معمای ابوالهول شدند. اگرچه این اصطلاح نباید با افسانه ی اولیه یونانی معمای ابوالهول اشتباه گرفته شود.
شیر به مدت طولانی نماد وابسته با خورشید در تمدن های شرقی نزدیک باستان بوده است. تصاویر ترسیم کننده ی پادشاه مصری که در قالب شیری که دشمنان معشوقش را نابود می کند، به زمان های خیلی قبل همچون دوره ی سلسله ی اولیه بر می گردد.
در گذشته پادشاهان و فرعونهای مصر به عنوان نمادی از خدای آفتاب، این مجسمه را پرستش میکردند و آن را «هورِم آخت» به معنای هوروس افق مینامیدند.
هوروس (Horus) یکی از خدایان مصر باستان با بدنی انسانی و سری مانند شاهین بود که به عنوان خدای پادشاهی، آفتاب و آسمان شناخته میشد. مجسمه ابوالهول در بخشی از قبرستان شهر تاریخی ممفیس، مرکز قدرت و فرمانروایی فراعنه مصر و در فاصلهای کوتاه از اهرام بزرگ ثلاثه قرار گرفته است.
این بنا بزرگترین بنای باقی مانده از دنیای باستان است که طول آن 73.5 متر و ارتفاع آن در برخی جاها به 20 متر میرسد و تندیسی سنگ آهکی است.
عجایب مجسمه ابوالهول
مجسمه ابوالهول در طول سالها قدمتش دستخوش آسیب های انسانی و آلودگی های بسیاری بوده است. دفع شدن این مجسمه بزرگ زیر شن های صحرا کمک بزرگی را برای نجاتش از نابودی کامل داشته است.
باستان شناسان با یافتن لوحی گرانیتی در میان دستهای مجسمه ابوالهول پی بردند که ۱۴۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، فرعون توثموسیس پانزدهم اولین قدم را برای بازسازی مجسمه ابوالهول را برداشت. آنها بر این باورند که فرعون پس از شکار و برای رفع خستگی زیر مجسمه ابوالهول به خواب می رود و در خواب می بیند که این غول عظیم الجثه به دلیل شن هایی که در اطرافش قرار دارد در حال خفه شدن است. مجسمه ابوالهول در خواب به او وعده میدهد که اگر او را از دل شن ها بیرون بیاورد، حکومت مصر علیا و سلفی را به طور کامل به دست خواهد آورد.
در جریان خاک برداری در اواخر سال ۲۰۱۰ میلادی در اطراف مجسمه ابوالهول، باستان شناسان مصری دیوارهای گلی بزرگی را یافتند که قسمتی از این دیوار به طول ۱۳۲ متر در اطراف مجسمه ابوالهول قرار گرفته است. آنها معتقدند که این دیوار توسط فرعون توثموسیس پانزدهم و پس از خواب معروف اش برای حفاظت از ابوالهول در برابر مدفون شدن آن زیر شن ها و حفاظت در برابر بادهای شنی ساخته شده است. گرچه این مجسمه پس از سالها دوباره به زیر شن فرو رفت.
یکی دیگر از عجایب مجسمه ابوالهول نداشتن بینی است. در سال ۱۷۹۸ وقتی که ناپلئون به مصر میرسد آن را بدون بینی می یابد. مستندات و نقاشی های قبل از قرن هجدهم از این مجسمه نشان می دهد که بینی ابوالهول مدت ها قبل از فتح مصر به دست ناپلئون از بین رفته است.
گمانه زنی های مختلفی در این باره وجود دارد. یکی از مهمترین آنها این است که در قرن هشتم میلادی توسط یک صوفی که ابوالهول را یک بت و توهین کننده به مقدسات میدانست از بین برده شده است. در بین سالهای ۱۹۲۵ تا ۱۹۳۶ میلادی یک مهندس فرانسوی به نام ایمیل بار دیگر پاکسازی شن های اطراف مجسمه ابوالهول را انجام داد و امروز مجسمه ابوالهول کامل از زیر شن بیرون آورده شده است.
با وجود تمام تحقیقات انجام شده برای یافتن دلایل نامتناسب بودن سر این مجسمه نسبت به بدنش و راهها و دالانهای مخفی متعلق به این مجسمه همچنان منشا و هدف از ساخت مجسمه ابوالهول در هاله ای از ابهام باقی مانده است.
تاریخ ساخت مجسمه ابوالهول
در سالهای اخیر بحث بر سر تاریخ ساخت و قدمت مجسمه ابوالهول به شدت در جریان بوده است. جان آنتونی وست، نویسنده مشهور، اولین کسی بود که متوجه الگوهای فرسایشی روی مجسمه ابوالهول شد که بیشتر در اثر فرسایش آبی صورت گرفته بود تا فرسایش بادی و شنی. این الگوها تناسبی با ساختار مجسمه نداشته و در دیگر سازههای باستانی فلات جیزه دیده نمیشد. وست از یک زمین شناس و استاد دانشگاه بوستون به نام پروفسور رابرت شوک خواست که این موضوع را بررسی کند و او نیز پس از تحقیقات بسیار این موضوع را تایید کرد.
اگر چه مصر امروز بسیار خشک و کم باران است اما در حدود 10.000 سال پیش این منطقه بسیار پرباران و پر از آب بوده است. شوک و وست نیز به این موضوع اشاره کردند که تنها در صورتی میتوان از فرسایش آبی روی مجسمه سخن گفت که ابوالهول بین 7.000 تا 10.000 سال پیش ساخته شده باشد. مصر شناسان اما تئوری و گمانه زنی شوک در این مورد را دارای اشکالات بسیار میدانند و تصریح میکنند که طوفانها و بارانهای سهمگینی که در تاریخ مصر رخ داده بسیار پیشتر از ساخت مجسمه ابوالهول پایان یافتهاند.
علاوه بر این چرا هیچ مدرکی دال بر صحت تئوری این دو در دیگر سازههای فلات جیزه وجود ندارد؟ بارندگی و فرسایش آبی نمیتوانسته تنها مختص و محدود به این سازه بوده باشد. همچنین وست و شوک به خاطر نادیده گرفتن آلودگیهای صنعتی و اتمسفری گسترده محلی در یک قرن اخیر مورد انتقاد قرار گرفتهاند که سهم قابل توجهی در فرسایش این مجسمه داشته است.
یکی از دیگر افرادی که در مورد سن مجسمه ابوالهول تئوری پردازی کرده نویسندهای به نام رابرت باوال است. او در سال 1989 میلادی مقالهای منتشر کرده و در آن به این نکته اشاره میکند که اهرام ثلاثه مصر و موقعیت نسبی آنها نسبت به رود نیل، نوعی هولوگرام سه بعدی را روی زمین تشکیل میدهد، هولوگرامی از 3 ستاره کمربند شکارچی و موقعیت نسبی آنها نسبت به راه شیری.
او با استفاده از نوشتههای گراهام هانکوک یک تئوری بسیار دقیق و پرجزییات را ترسیم میکند که بر اساس آن، مجسمه ابوالهول، اهرام ثلاثه مجاور آن و سنگ نوشتههای مختلف باستانی، نوعی نقشه نجومی را شکل میدهند که با صورت فلکی شکارچی در ارتباط است. آنها بهترین دوره مناسب برای این نقشه را به جایگاه ستارگان در سال 10.500 قبل از میلاد مسیح منتسب میکنند و بدین ترتیب قدمت این مجسمه را بسیار عقبتر میبرند. این زمان نیز به شدت توسط مصر شناسان مورد انتقاد قرار گرفته زیرا هیچ اثر تاریخی دست سازی متعلق به چنین دورانی تاکنون در این منطقه یافت نشده است.
تغییر رنگ مجسمه ابوالهول
مجسمه ابوالهول به دلیل گذشت سالها فرسایش آسیب جدی دیده است. باستانشناسان با یافتن رگه هایی از رنگ های اولیه در نزدیکی گوش آن بر این باورند که صورت ابوالهول در ابتدا به رنگ سرخ تیره بوده است و لوح های حکاکی شده سنگی که بین دست های مجسمه قرار دارد، توسط فرعون ها برای ادای احترام به خدای خورشید در این مکان قرار گرفته شده است.
دیدگاه